جادوی فناوری نانو در نفت و پتروشیمی

کاتالیست در واقع قلب تپنده پتروشیمی و پالایشگاه است که انواع مختلفی از جمله کاتالیست اکسی کلراسیون، هیدروژن‌زدایی، سولفورزدایی، رفورمینگ نفتا و... را می‌توان نام برد که هر کدام از این کاتالیست‌ها در یکی از واحدهای پتروشیمی و پالایشگاهی برای تولید فرآورده‌های میانی، نهایی مورد نیاز جامعه در صنایع پایین دستی و تکمیلی نفت و پتروشیمی و همچنین ارتقای کیفیت سوخت تولیدی از یورو 4 به یورو 5 و 6 می‌شود.

فیلترهای تولیدی برای استفاده در نیروگاه‌ها به طور عمده با واردات مدیای فیلتر (کاغذ فیلتر) خارجی همراه است که با توجه به شرایط تحریمی که صنایع نفت و گاز و نیروگاهی کشور همواره با آن روبه‌رو بوده است، تهیه و واردات مدیای باکیفیت همواره با تحریم مواجه بوده است. در حالی که واردات و تهیه مدیای با کیفیت پایین‌تر که منجر به کاهش بازده نیروگاه‌های کشور می‌گردد، با سختی زیادی روبه‌رو نبوده است. با تکیه بر دانش بومی شرکت‌های دانش‌بنیان ارتقای کیفیت مدیای فیلتر نیروگاهی از درجه 7 به درجه 9 با توسعه دانش فنی تولید نانوفیبرها میسر گردید و در حال حاضر سه شرکت بزرگ صنعتی فعالیت خود را بدون وابستگی به واردات مدیای درجه 9 ادامه می‌دهند که در این مسیر استقبال و استفاده نیروگاه مجتمع گاز پارس جنوبی، نیروگاه کرمان، آبادان، جهرم و سایر نیروگاه‌های کشور از تولید داخل موجب دلگرمی این تولیدکنندگان دانش‌بنیان برای افزایش ظرفیت تولید شده است.

در زمینه تصفیه پساب پتروشیمی و پالایشگاهی کشور با تکیه بر توانمندی‌های شرکت‌های فعال در حوزه پلاسما، کویتاسیون و هالوفیبرها پیشنهادات متعددی ارائه و در حال پیگیری برای انجام این پروژه‌ها هستیم. در نتیجه این تصفیه پساب، آب فرآیندی تعدادی از پتروشیمی‌ها و همچنین آب کشاورزی برخی پالایشگاه‌ها تامین خواهد شد. در راستای انجام این پروژه‌ها همواره شرکت‌هایی از آلمان، هلند و چین رقیب شرکت‌های داخلی بوده‌اند که با حمایت این شرکت‌های پتروشیمی و پالایشگاه‌های نفت و گاز، خروج ارز از کشور کاهش یافته و در نتیجه توانمندی شرکت‌های دانش بنیان فعال در این زمینه روز به روز در حال افزایش است.

در زمینه استفاده از نانوپوشش‌های سخت که عمدتا منجر به بهبود خواص سایشی و مقاومت در برابر خوردگی گاز ترش تجهیزات نفتی می‌شود پروژه‌هایی با سازندگان این تجهیزات و نیز واحدهای تعمیر و نگهداری پالایشگاهی و شرکت‌های پتروشیمی در حال انجام است.

با عنایت به جایگاه نفت، گاز و پتروشیمی در کشور و نیز نقش‌آفرینی این حوزه در اقتصاد کشور، ستاد توسعه فناوری نانو به کمک کلیه بازیگران این زنجیره آمده تا همزمان با کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری و محدود کردن واردات به واسطه تولید محصولات باکیفیت ساخت ایران در افزایش بازده تولید و ایجاد ارزش افزوده برای محصولات شرکت‌های پتروشیمی نقش خود را ایفا و به تعهدات خود در راستای سند ده ساله دوم فناوری نانو عمل کند.

دکتر سید‌محمد امین علوی

مسئول تجاری‌سازی صنعت و بازار ستاد نانو