هشدار افزایش انفجارهای آتشفشانی

نتایج مطالعات تازه نشان داد کوچک‌ترین تغییرات آب‌وهوایی زمین بر فعالیت‌های آتش‌فشانی اثرگذار است

کد خبر: ۱۱۱۲۵۰۵

اگرچه زمین‌شناسان فعالیت‌های گاه و بی‌گاه آتشفشان‌ها را از رفتارهای عادی کره‌ زمین می‌دانند، اما دانشمندان بتازگی علت دیگری نیز برای این انفجارها پیدا کرده‌اند. آنها معتقدند تغییرات آب‌وهوایی زمین نیز بر تکرر این حوادث تأثیرگذار است. اگر این فرضیه صحیح باشد، به این معنی خواهد بود که گرم‌تر شدن هر روزه‌ زمین، به انفجارهای آتشفشانی شدیدتری در آینده منجر خواهد شد.

زمین تا به حال چند بار در طول عمر دراز خود تغییرات آب‌وهوایی شدید مثل وارد شدن و خارج شدن از عصر یخبندان را تجربه کرده است. دانشمندان معتقدند با آب شدن یخچال‌های طبیعی احتمال انفجارهای آتشفشانی رو به افزایش خواهد بود. آنها در تحقیقی که بتازگی در نشریه علمی معتبر ژئولوژی (Geology به معنی زمین‌شناسی) منتشر شده است، در مقیاس کوچکی تغییرات پوشش یخچالی را در سال‌های گذشته بررسی کردند تا ببینند آیا اثر فزاینده‌ای بر انفجارها داشته است یا خیر.

تمرکز گروه دکتر سوئیندلس (Swindles)، دانشیار سیستم‌های پویای زمین در دانشگاه لیدز انگلستان، در این تحقیق بر انفجارهای آتشفشانی ایسلند در حدود 4500 تا 5500 سال پیش بوده است. در آن زمان آب‌وهوای زمین سرد شده و یخچال‌ها گسترش پیدا کرده بودند. برای بازسازی وقایع فعالیت‌های آتشفشانی، محققان سوابق انفجارهای ایسلند و همچنین سوابق نشست خاکسترهای آن انفجارها در اروپا ـ که به صورت یک لایه‌ میکروسکوپی در باتلاق‌های زغال‌سنگی و دریاچه‌های این قاره قابل شناسایی هستند ـ را بررسی کردند. آنها این لایه‌ها را با کوه‌های آتشفشانی ایسلند تطابق داده و سپس یک گزارش وضعیت در طول زمان از کاهش و افزایش انفجارات به دست آوردند.

زمانی که دانشمندان اطلاعات حاصل از انفجارات را با سوابق پوشش یخچالی مقایسه کردند، مشاهده کردند میزان انفجارها بشدت در زمان سرد شدن هوا و افزایش پوشش یخچالی کاهش یافته است. این مطالعه، بررسی اثر تغییرات آب‌وهوایی در کوچک‌ترین مقیاس ممکن بر فعالیت‌های آتشفشانی است که نتایج آن حاکی از اثر مستقیم‌تر تغییرات آب‌وهوایی بر آتشفشان‌ها نسبت به تصورات پیشین دانشمندان است؛ احتمالا کوچک‌ترین تغییر در میزان حجم یخچال‌ها بر فعالیت آتشفشان‌ها اثرگذار است.

اگرچه دانشمندان هنوز به طور کامل علت این رابطه را نمی‌دانند، اما حدس می‌زنند احتمالا زمانی که یخچال‌ها گسترش پیدا می‌کنند، وزن یخ‌ها فشاری قوی بر سطح زمین وارد می‌کند. این فشار می‌تواند بر جریان ماگما و برون‌ریزی آن و حفره‌های زمین که ماگما برای رسیدن به سطح زمین در آن جریان می‌یابد اثر داشته باشد. پس از ذوب شدن یخچال‌ها این فشار از بین می‌رود و ماگما راحت‌تر پراکنده شده و به سطح زمین می‌رسد و انفجار رخ می‌دهد. در این تحقیق بخوبی مشاهده شد که با افزایش دوباره‌ دمای زمین و ذوب شدن یخچال‌ها تعداد انفجارها افزایش داشته است. همچنین وسعت انفجارها در زمانی که سطح زمین پوشیده از یخ بود کمتر از زمانی بوده که هوا گرم‌تر شده است.

هنوز مشخص نیست آیا این فرضیه در مورد تغییرات امروزی آب‌وهوای زمین نیز صادق خواهد بود یا نه. اما دکتر سوئیندلس می‌گوید تحقیقات انجام گرفته در ایسلند نمونه‌ کوچک تغییراتی است که امروزه به دلیل فعالیت‌های انسان‌ها در آب‌وهوای زمین ایجاد شده است. بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد در سال‌های آتی فعالیت‌های آتشفشانی بیشتری در مناطقی که یخچال‌ها و آتشفشان‌ها روی هم تأثیرگذارند، مانند شمال غربی آمریکا، جنوب آمریکای جنوبی و حتی اقیانوسیه، مشاهده خواهد شد. با توجه به این که خاکسترها و مواد مذاب آتشفشانی بسیار مرگ‌آور و خطرناک هستند، این تحقیق و هشدارهای ناشی از آن همه‌ ما را به فکر فرو می‌برد که از همین لحظه بیش از پیش به فکر این کره‌ خاکی بی‌دفاع باشیم.