تمرکز بر دانش‌افزایی و نه آمار

از همین رو لازم است علاوه بر آمار کمی انتشار کتاب‌ها، ارزیابی‌هایی به لحاظ کیفی صورت بپذیرد. اساسا آماری که از عناوین و شمارگان کتاب‌ها منتشر می‌شود، دچار چند اشتباه محاسباتی است؛ نخست این‌که همواره کتاب‌های کمک‌درسی در صدر کتاب‌های پرشمارگان هستند و این در حالی است که می‌دانیم دانش‌آموزان و دانشجویان طبق وظیفه تحصیلاتی خود این کتاب‌ها را مطالعه می‌کنند و نباید به عنوان مطالعاتی که به دانش عمومی می‌افزاید به این کتاب‌ها و این شیوه از مطالعه نگریست.

نکته دوم، موضوع مطالعه کتاب‌های دینی است. می‌دانیم که بسیاری از مخاطبان این کتاب‌ها نه برای دانش‌افزایی بلکه برای ثواب‌بردن این آثار را مطالعه می‌کنند. اگر این دو مورد را از جداول آمار انتشار کتاب و نیز سرانه مطالعه کنار بگذاریم، با محاسبه‌ای دقیق‌تر مواجه خواهیم بود.

اما مهم‌تر از محاسبه کمّی انتشار کتاب‌ها و نیز سرانه مطالعه، ارزیابی کیفیت و میزان فایده مطالعات است که کمتر اتفاق می‌افتد. پیشنهاد من همواره این بوده است که علاوه بر تمرکز بر آراستن کتاب‌ها، بر این متمرکز شویم که کتاب‌ها چه نقش فرهنگی در رشد علمی جامعه دارند.

صرفا میزان مطالعه مهم نیست. حتی برخی معتقدند باید مطالعه در فضای مجازی را در حساب و کتاب سرانه مطالعه مداخله داد تا آمار بهتری به دست دهیم؛ من معتقدم مهم مطالعه در فضای مجازی یا ورق‌زدن کتاب نیست، نتیجه است که مهم است. باید به این بپردازیم که با کتاب، فرهنگ و دانش عمومی را ارتقا بدهیم. پس از دانش‌افزایی باید قله‌های علم را نشانه بگیریم.

با جست‌وجوی مدل‌های تازه ترویج کتابخوانی باید توقع را از کتاب بالا ببریم. آن وقت است که باید ببینیم فارغ از این‌که چند عنوان کتاب و با چه تیراژی منتشر کرده‌ایم و جدای از این‌که سرانه مطالعه افراد جامعه چند است، این مطالعات چقدر توانسته‌است از آسیب‌های اجتماعی بکاهد و سطح سواد عمومی را بالا ببرد.

علی‌ اکبر اشعری - عضو شورای سیاستگذاری نمایشگاه کتاب