احتمال افزایش زمین‌لرزه‌ها در 5 سال آینده

این ادعا را راجر بیلهام (Bilham Roger) پژوهشگر دانشگاه کلرادو و ربکا بندیک (Rebecca Bendick) محقق دانشگاه مونتانا، در مقاله‌ای در سی‌ام مهر 96 در نشست سالانه انجمن زمین‌شناسی آمریکا در سیاتل مطرح کرده‌اند. آنها در چکیده مقاله خود آورده‌اند: «بررسی‌ها نشان می‌دهد در یک قرن گذشته پنج مرتبه، افزایش 25 تا 30 درصدی در تعداد سالانه زمین‌لرزه‌های با بزرگای بیشتر از 7 در سراسر جهان با کاهش میانگین سرعت گردش وضعی زمین و متعاقبا کاهش مدت شبانه‌روز انطباق داشته است. همبستگی بین کاهش سرعت زاویه‌ای زمین و وقوع زمین‌لرزه‌ها در مقیاس جهانی قابل توجه است و می‌تواند نسبت به وقوع زمین‌لرزه‌ها در پنج تا شش سال آینده پیش آگاهی ایجاد کند. این موضوعی است که قطعا برای جوامع در معرض خطر ناشی از زمین‌لرزه مهم است و موجب می‌شود نیم‌نگاهی به خطرات ناشی از وقوع احتمالی زمین‌لرزه در آینده‌ای نه‌چندان دور داشته باشند. علت تغییر در چرخش زمین، تبادل تکانه زاویه‌ای بین بخش‌های جامد و مایع زمین است (شامل جو، اقیانوس‌ها و هسته خارجی).»

آنها در ادامه می‌افزایند: «بیشینه مدت شبانه‌روز با کاهش سرعت زاویه‌ای زمین در مدت شش تا هشت سال با تاخیری به میزان π/4 در نقاط اوج دوره تناوب 24 تا 33 ساله نوسانات چندگانه در چرخش زمین انطباق دارد. بررسی‌های ما نشان می‌دهد پیش از این، زمین‌لرزه‌های ناشی از این رخداد در مقیاس جهانی عمدتا در عرض‌های جغرافیایی 10 درجه شمالی تا 30درجه جنوبی رخ داده است.»

نویسندگان این مقاله در ادامه به دو مدل زمین‌شناسی برای توضیح رویداد مربوطه اشاره کرده و تأکید می‌کنند: «این صرفا رابطه‌ای است که‌ مشاهده شده، اما قادر نیست دقیقا پیش‌بینی کند چه زمانی و در چه مکانی زمین‌لرزه‌ها رخ خواهد داد. هرچند بررسی آماری ما نشان می‌دهد به طور تاریخی اغلب زمین‌لرزه‌هایی که با بزرگای بیشتر از 7 رخ داده است در نزدیکی خط استوا، در کشورهای جنوب شرقی آسیا و همچنین در کشورهای حوزه دریای کارائیب روی داده است. مثال جالب توجه در این زمینه این است که از سال 1900 میلادی، بیشتر از 80 درصد از زمین‌لرزه‌هایی با بزرگای بیشتر از 7 در مرز صفحه شرق کارائیب در پنج سالی رخ داده که همزمان با کاهش سرعت چرخش وضعی زمین بوده است. مانند زمین‌لرزه‌ای که سال 2010 در هائیتی رخ داد و خسارات زیادی بر جای گذاشت.»

با این حال مکانیسم روی‌دادن این پدیده هر چه باشد، اعلام هشدار پنج شش ساله زمین‌شناسان نسبت به احتمال افزایش خطرات ناشی از زمین‌لرزه که نخستین نتایج برآمده از اثر طول شبانه‌روز بر افزایش احتمالی وقوع زمین‌لرزه است، می‌تواند ابزاری برای برنامه‌ریزی کشورها در جهت مقابله با فجایع طبیعی باشد. اکنون در سال 2017، نشانه‌هایی از ادامه شش ساله کاهش سرعت وضعی زمین را شاهد هستیم و البته این ماجرایی است که از سال 2011 آغاز شده است. جهان اکنون وارد دوره افزایش جهانی زمین‌لرزه‌هایی شده است که مدت آن دست‌کم پنج سال به طول خواهد انجامید.

ایران کشوری لرزه‌خیز است و مسیر مقابله با زمین‌لرزه در تمام کشورهای لرزه‌خیز جهان براساس مقاوم‌سازی، آموزش عمومی برای مقابله با پیامدهای زلزله و مدیریت اصولی بحران استوار است. از امروز به فکر مقابله با پیامدهای زمین‌لرزه‌های احتمالی در اقصی نقاط کشور باشیم.

کاظم کوکرم