الگوی متفاوت برای کتابخانه‌های روستایی

به گزارش جام‌جم، شهرستان مرزی راز و جرگلان در شمال استان خراسان شمالی واقع شده، با آب و هوایی مطلوب و کوهستانی، برخوردار از مواهب طبیعی، اما محروم از امکانات خدماتی، فرهنگی و آموزشی.

راز و جرگلان برخلاف دیگر شهرستان‌های کشور بیش از آن‌که جمعیت شهری داشته باشد، روستانشین دارد، طوری که از 60 هزار نفر جمعیت آن، بیش از 90 درصد یعنی معادل حدود 54 هزار نفر در 88 روستا ساکن هستند؛ روستاهایی که به همت اهالی، با کار در بخش کشاورزی و باغداری و قالی‌بافی و پرورش اسب، پرجمعیت و آبادند؛ گرچه دور از توسعه و امکانات آموزشی فرهنگی. بخش جرگلان در این شهرستان با 46 روستا و 30 هزار نفر جمعیت، اما محروم‌تر از دیگر بخش‌هاست، طوری که به گفته نجاحی، بخشدار جرگلان، نه بیمارستان و مرکز بهداشتی ـ درمانی دارد، نه جاده و نه حتی هیچ مرکز تفریحی ـ فرهنگی و کتابخانه دولتی. حتی بیشتر مدارس آن نیز یا فرسوده اند یا کانکسی.

جرگلان البته بیش از یک ماه است که به همت خیرینی کتابخوان وکتاب‌دوست از سراسر کشور ازگرگان گرفته تاتهران صاحب کتابخانه شده؛ کتابخانه‌هایی که در خانه اهالی روستاها دایر شده است.

ماجرا از این قرار است که دو جوان مبتکر اهل جرگلان برای مبارزه با فقر فرهنگی منطقه‌شان، متنی را به عنوان فراخوان کتاب درتلگرام منتشر کرده واز مردم درخواست کتاب می‌کنند. دیری نمی‌پاید که از مناطق مختلف کشور کتاب برای آنها می‌رسد و سنگ بنای کتابخانه‌های خانگی روستایی در هفت روستای منطقه گذاشته می‌شود. کتابخانه‌هایی که می‌تواند الگویی متفاوت برای تمام روستاهای کشور باشد.

خانه‌های روستایی میزبان کتابخوانان

آن‌طور که محمد زارعی، فرماندار شهرستان راز و جرگلان به جام‌جم می‌گوید، حدود چهار ماه پیش دو جوان نیکوکار یعنی یک جوان دانشجو (رحمت‌الله دهش) و یکی از دبیران روستاهای جرگلان (درخشان) نزد وی می‌آیند و از برنامه‌ای صحبت می‌کنند که قرار است عطر کتابخوانی و کتابخانه‌داری را به روستاهای این بخش ببرد.

آنها از فرماندار می‌خواهند در این زمینه یاریشان کند و زارعی قول همکاری داده و بویژه وعده می‌دهد که اعتبار کتاب‌های آموزشی مورد نیاز از جمله کتاب‌های کنکور را تامین کند؛ برای هر روستایی که کتابخانه‌دار شود و درخواست کتاب کمک درسی کند.

زارعی می‌گوید، اکنون هفت روستای گرکز، دویدخت، تکله قوز، حسن‌آباد، گز، یکه صعود و کلات ابریشم، کتابخانه خانگی دارند و بچه‌های این روستاها می‌توانند از کتاب‌های اهدایی استفاده کنند و با جمع شدن در خانه یکی از اهالی به کتاب‌هایی که برایشان خوانده می‌شود، گوش کنند و آنها هم که بزرگ‌ترند کتاب به امانت ببرند.

با 60 کتاب شروع کردیم

خانم صاحب جمال رحیمی، 26 ساله و اهل روستای گرکز جرگلان است. او که یک فعال اجتماعی و یکی از چند جوانی است که ایده راه اندازی کتابخانه‌های روستایی را اجرایی کردند، به جام‌جم می‌گوید: آقایان دهش و درخشان چند ماه پیش ایده خود رابرای ایجاد کتابخانه در جرگلان با من در میان گذاشتند و من هم یک متن درخواست کتاب آماده و در فضای مجازی منتشر کردم. پست درخواست کتاب در فضای مجازی چرخید و ده‌ها و صدها کتاب از سراسر کشور؛ از تهران و گرگان گرفته تا بجنورد و نیشابور و مشهد را با خود برایمان به همراه آورد.

با رسیدن اولین‌بار کتاب، راه‌اندازی اولین کتابخانه هم به خانم رحیمی محول شد و وی یکی از اتاق‌های خانه پدری خود را به این کار اختصاص داد. کتابخانه‌اش یعنی اولین کتابخانه جرگلان، کار خود را با 60 کتاب آغاز کرد تا به امروز که دارای 160 کتاب است.

زنان کتابدار

اولین بانوی کتابدار جرگلان می‌گوید: خانه به خانه اهالی روستا می‌رفتم و زنان روستا را تشویق می‌کردم که به فرزندانشان اجازه دهند برای استفاده از کتابخانه عمومی به منزلمان بیایند تا دست‌کم یک روز در هفته برایشان کتاب بخوانم. البته دانش‌آموزان بزرگ‌تر می‌توانند کتاب‌هایمان را به امانت هم ببرند.

طرح راه‌اندازی کتابخانه روستایی در اولین روستا که جواب داد، دومین کتابخانه در دویدخت و سومینش هم در تکله قوز راه‌اندازی شد و اجرای طرح ادامه یافت تا هفتمین روستا و هفتمین کتابخانه؛ کتابخانه‌هایی که اداره اش هم به زنان همان روستاها سپرده شد. آن‌طور که رحمت‌الله دهش، ایده پرداز کتابخانه‌های روستایی به جام‌جم می‌گوید: کتابخانه هشتم و نهم هم در دو روستای دیگر جرگلان درحال راه اندازی و افتتاح است و کتاب‌هایی برایشان ارسال شده است.

دهش می‌افزاید: تاکنون بیش از هزار جلد کتاب از خیرین از سراسر کشور به دستمان رسیده و خیال داریم طرح مان را در تمام روستاهای شهرستان پیاده کنیم، البته با کتاب‌هایی که امیدواریم همچنان به دستمان برسد.

وی که تحصیلات دانشگاهی‌اش را به پایان رسانده و هم‌اکنون مشغول کشاورزی در یکی از روستاهای جرگلان است، خیال دارد در روزهای آینده برای بچه‌ها و به کمک آنها یک هفته نامه هم منتشر کند.

فاطمه مرادزاده