افول سلطه ارزی آمریکا در جهان

برای ده‌ها سال تمام سرمایه‌داران تمایل داشتند به جای فرانک، روبل و مارک، از دلار در مبادلات خود استفاده کنند، چرا که قابل اطمینان‌تر بود، اما این مساله در شرف تغییر است.

سوال این است که آیا هژمونی دلار به خطر افتاده است؟ با توجه به سیاست‌های اخیر در حال اجرا از سوی بسیاری از کشورها می‌توان با اطمینان گفت موقعیت دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی به خطر افتاده است.

یکی از مهم‌ترین اقداماتی که بتازگی علیه دلار اجرایی شد، این بود که روسیه مبادله بر مبنای دلار را کنار خواهد گذاشت.

بنا به اعلام درگاه اینترنتی کاخ کرملین براساس دستور ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور این کشور قرار است با تدوین قوانین لازم استفاده از دلار در بنادر دریایی روسیه از سال 2018، ممنوع شود و روبل جای آن را بگیرد.

پیشنهاد اولیه در این باره در سال 2015 مطرح شد، اما به دلیل فشار شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی تا کنون اجرایی نشده بود، در صورتی که این قانون اجرایی شود، شرکت‌های خارجی باید برای مبادله با روسیه روبل این کشور را خریداری کنند و این اقدام گام بسیار خوبی برای روبل روسیه خواهد بود.

با آغاز اجرای این قانون کرملین به شرکت‌ها برای تغییر ساختار مبادلاتی خود در بنادر روسیه از دلار به روبل مهلت خواهد داد و پس از این اقدام به طور کامل استفاده از دلار در مبادلات تجاری در بنادر روسیه کنار گذاشته خواهد شد.

شرکت‌های بزرگ حمل و نقل از این اقدام روسیه ناراضی هستند چرا که آنها می‌خواهند درآمد خود را به دلار محقق کنند و دلیل آن را نوسان بالای ارزش روبل عنوان کرده‌اند.

از سال 2014، تاکنون و با بالا گرفتن اختلاف بین روسیه و غرب بر سر جدایی شبه‌جزیره کریمه از اوکراین و پیوستن آن به روسیه و متعاقبا اعمال تحریم‌های غرب علیه این کشور روبل روسیه روند کاهشی ارزش را تجربه کرد و ارزش آن به میزان قابل توجهی کاهش یافت، اما طی ماه‌های گذشته شاهد
بالا رفتن ارزش آن در بازارهای بین‌المللی بوده‌ایم.

این مساله بیشتر به یک واکنش سیاسی می‌ماند تا یک اتفاق اقتصادی و به نظر می‌رسد اقدامات کرملین در حمایت از روبل رفته‌رفته قدرت این ارز را در بازار بین‌المللی افزایش خواهد داد. ونزوئلا نیز که تحت فشار شدید اقتصادی قرار دارد، از برنامه خود برای کنار گذاشتن دلار خبر داده است. سیاست‌های دولت سوسیالیست ونزوئلا در کنترل قیمت و ملی‌سازی صنایع در این کشور باعث شده است اقتصاد ونزوئلا بشدت تحت فشار قرار گیرد.

نیکلاس مادورو تحریم‌های اخیر آمریکا علیه ونزوئلا را عامل اصلی بحران اقتصادی در این کشور معرفی کرده است. اوایل ماه جاری میلادی، دولت ونزوئلا اعلام کرد دیگر در نقل و انتقالات پولی از دلار استفاده نکرده و پرداخت پول صادرات نفت این کشور را نیز به دلار قبول نخواهد کرد.

بنا به گزارش وال‌استریت ژورنال، هم‌اکنون کارگزاران نفتی و خریداران نفت ونزوئلا و همچنین کشورهایی که به ونزوئلا صادرات دارند در حال تغییر ارز مبنای خود از دلار به یورو هستند. تارک‌ال آیسامی، معاون رئیس‌جمهور ونزوئلا گفت: با هدف مقابله با تحریم‌های اقتصادی ما از سبد ارزهای بین‌المللی استفاده خواهیم کرد تا ما را از بند دلار رهایی بخشند. برخلاف ظاهر خوب این اقدام، برخی کارشناسان بر این باورند که این مساله می‌تواند بیش از پیش به اقتصاد شکننده ونزوئلا آسیب وارد کند.

سیوبهان موردن، کارشناس حوزه بدهی مؤسسه نومورا در گفت‌وگو با فاکس بیزینس گفت: شما می‌توانید برای حفظ وجهه داخلی خود هر آنچه می‌خواهید بیان و فکر کنید با این اقدام از آمریکا انتقام گرفته‌اید، اما این سیاست تنها به خود ونزوئلا ضربه خواهد زد.

به عبارت دیگر، شاید مادورو خود را به عنوان پیشتاز در مقابله با بی‌عدالتی آمریکا نشان دهد؛ اما این اقدام دولت ونزوئلا فقط شرایط اقتصادی این کشور را بدتر خواهد کرد.

از سوی دیگر چین نیز پا به عرصه مقابله با دلار گذاشته و این سوال مطرح است که آیا این کشور در عمل دلار را کنار خواهد گذاشت؟

استیون منوخین، وزیر خزانه‌داری آمریکا بتازگی اعلام کرده در صورتی که چین تحریم‌های سازمان ملل علیه کره شمالی را اجرا نکند، تحریم‌های جدید اقتصادی علیه این کشور اعمال خواهد شد.

وی تأکید کرد: اگر چین از این تحریم‌ها تبعیت نکند، ما تحریم‌های جدیدی علیه آنها وضع می‌کنیم و دسترسی چین را به دلار و نظام پرداخت بین‌المللی دلاری خواهیم بست.

به عبارت ساده‌تر دولت ترامپ در تلاش است روابط آمریکا با چین را تحت فشار قرار دهد، بزرگ‌ترین شریک تجاری خود را منزوی کرده و سیاست‌های مدنظر خود را به زور به دومین اقتصاد بزرگ جهان دیکته کند و چقدر این تفکر احمقانه است.

نه‌تنها آمریکا می‌خواهد با چین وارد یک جنگ ارزی شود بلکه هم‌اکنون با دومین اقتصاد بزرگ جهان وارد جنگ تجاری شده است. باید توجه داشت هر دو کشور از مبادله با یکدیگر سود می‌برند چراکه سال گذشته میلادی حجم صادرات آمریکا به چین 200 میلیارد دلار و چین به آمریکا 500 میلیارد دلار بوده است. با این حساب آنقدری که آمریکا به چین نیاز دارد چین به آمریکا نیاز ندارد.

وزیر خزانه‌داری آمریکا چین را تهدید کرده دسترسی این کشور را به نظام بین‌المللی پرداخت دلار خواهد بست. در شرایط کنونی چین به جز آمریکا شرکای بزرگ دیگری نظیر ژاپن، کره‌جنوبی، روسیه و آلمان دارد و به نظر نمی‌رسد هیچ یک از این کشورها با محدود شدن دسترسی چین به دلار دست از مبادله با چین بردارند.

از سوی دیگر یوآن چین نیز به چهارمین ارز پرمبادله جهان پس از دلار، یورو و پوند تبدیل شده است و به قول ریان مک‌ماکن، کارشناس مؤسسه مایسز، چین برای تحریم شدن از سوی آمریکا بسیار بزرگ است. این گونه رفتارها اگر چه به نابودی دلار منجر نمی‌شود، اما تلاش‌های جهانی برای کنار گذاشتن دلار را افزایش می‌دهد.

هم‌اکنون نشانه‌های گوناگونی در جهان نسبت به اقدام کشورها در فاصله گرفتن از دلار و کنار گذاشتن این ارز از مبادلات آنها نمایان شده است.

از سال 2007 تاکنون ایران روی موضوع کنار گذاشتن دلار کار می‌کند. اوایل سال جاری میلادی نیز برخی کشورهای خاورمیانه وابستگی ارزهای خود را به دلار آمریکا مورد تجدیدنظر قرار دادند.

اقدامات کشورهای مختلف علیه دلار پیام کاملا واضحی را به دنیا مخابره می‌کند که دیگر دهه 80 و 90 نیست و دولت‌های دموکرات یا جمهوریخواه که در آمریکا روی کار می‌آیند نمی‌توانند برای دیگر کشورها قلدری کنند.