دانشمندان دنیا را مثل کودکان می‌بینند

پرسش‌هایی که جهان را متحول می‌کند

دکتر کلیتسینگ، در گفت‌وگو با جام‌جم درباره اهمیت توسعه و تحقیق در زمینه علوم پایه در دنیا اظهار کرد: پاسخ این سوال که توسعه علوم پایه بخصوص در کشورهای در حال توسعه چقدر اهمیت دارد، بسیار ساده است،‌ زیرا بدون توسعه این علوم هفت میلیارد انسان، نمی‌توانستند روی کره زمین زندگی کنند. اگر به روند گرمایش زمین توجه کنید، بسیاری از مفاهیم علمی را می‌یابید که با این موضوع در ارتباط است. در چنین مسائلی این اطلاعات علوم پایه است که می‌تواند راه‌حل مناسبی ارائه دهد. با این‌که راه‌حل بسیاری از این موضوعات در قوانین طبیعت وجود دارد، پیداکردن و پیاده‌سازی این راهکارها کار آسانی نیست. در واقع هیچ پاسخ ساده‌ای در طبیعت وجود ندارد، اما اگر برای رسیدن به این راه‌حل‌ها، به دنبال علوم پایه برویم، قطعا پاسخ‌های امیدوارکننده‌ای پیدا خواهد شد.

این فیزیکدان در ادامه پرسشگری را ویژگی بارز یک محقق علوم پایه عنوان می‌کند و علت این که بعضی افراد تحصیل در رشته‌های علوم پایه را دنبال نمی‌کنند، اینچنین توضیح می‌دهد: معلمان و استادان مهم‌ترین نقش را در ایجاد علاقه دانش‌آموزان و دانشجویان به این رشته‌ها دارند. نوزادی را تصور کنید که تازه به دنیا آمده و همه محیط اطراف برایش تازگی دارد. او می‌کوشد از اطراف خود یاد بگیرد و در یک سال اول زندگی نیز چیزهای بسیاری می‌آموزد، اما بعد از مدتی ممکن است علاقه و انگیزه برای یاد گرفتن در مورد موضوعات جدید را از دست بدهد. یاد گرفتن در مورد قوانین طبیعت نیز به همین شکل است. ممکن است ابتدا افراد علاقه زیادی به دانستن بیشتر داشته باشند، اما به مرور زمان این پرسش‌ها کمتر می‌شود. باید راهی پیدا کرد تا این انگیزه همیشه تازه بماند و سیستم آموزشی برای دانشجویان جوان شگفتی و تازگی خود را حفظ کند. کاری که دانشمندان انجام می‌دهند، طرح پرسش‌های تازه برای شناخت بهتر قوانین جاری در طبیعت است. در علم همواره پرسش‌های تازه‌ای برای طرح‌شدن وجود دارد و پاسخ این سوال‌ها مرزهای دانش را پیش می‌برد. یک دانشمند باید همیشه مثل یک کودک پدیده‌های اطراف خود را به چشم شگفتی‌های تازه بنگرد و در مورد آنها برای خود سوال ایجاد کند و به دنبال پاسخ آنها باشد. این کار به دانشمندان انگیزه و آنها را رو به جلو حــرکت می‌دهد.

گامی موثر در رشد علمی ایران

هدف از برگزاری کنفرانس بین‌المللی مواد مغناطیسی و ابررسانا در دوره‌های گذشته و این دوره، جمع‌آوری داده‌های مختلف در این زمینه از نقاط مختلف جهان و بررسی چالش‌ها و نتایج جدید آن است. پس از برگزاری نخستین دوره این کنفرانس در دانشگاه صنعتی شریف، هشت کنفرانس دیگر در کشورهای اردن، تونس، مراکش، ازبکستان، هند، مالزی و ترکیه برگزار شد و امسال دهمین دوره این کنفرانس بار دیگر در دانشگاه شریف به همت دکتر محمد اخوان، استاد برجسته دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف، برگزار شد.

به گزارش جام‌جم، به گفته دکتر موحدی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه صنعتی شریف، در مراسم افتتاح این کنفرانس، رشد علمی ایران در سطح جهان بسیار سریع است و در زمینه مواد مغناطیسی و ابررسانا، ایران بیشترین حجم ارجاع میان کشورهای اسلامی را دارد. همچنین اکنون برنامه‌های پژوهشی پیشرفته در این حوزه در حال انجام است. امید است بعد از این کنفرانس نیز محققان کشورمان بتوانند در راه پیشبرد پژوهش و دانش کشور گام‌های موثرتری بردارند.

دکتر اخوان، در سخنرانی آغاز به کار دهمین دوره این کنفرانس گفت: با وجود جدید بودن حوزه ابررسانایی، این حوزه اکنون تبدیل به یکی از داغ‌ترین و بارورترین حوزه‌های فیزیک شده و امیدواریم این دوره نیز گام موثر دیگری در پیشبرد این حوزه از علم فیزیک باشد.

دکتر کلیتسینگ را بیشتر بشناسید

دکتر کلاوس فون کلیتسینگ، فیزیکدان آلمانی، سال 1322/ 1943 در لهستان متولد شده است. او تحصیلات دانشگاهی خود را از دانشگاه فنی براونشوایگ آغاز کرد و موضوع تحقیق او در مقطع دکتری در دانشگاه وورتسبورگ آلمان، تحقیق در زمینه خواص مغناطیسی بود. پروفسور کلیتسینگ مدیر گروه سامانه‌های الکترونی در مرکز تحقیقات حالت جامد موسسه ماکس پلانک آلمان است. شهرت این دانشمند بیشتر به دلیل جایزه نوبل سال 1364/ 1985 است که به دلیل کشف اثر کوانتومی هال، این جایزه را دریافت کرد.

دکتر کلیتسینگ در سخنرانی خود درباره سیستم بین‌المللی جدید واحدها در سال 1397/ 2018 گفت: در این سیستم بین‌المللی، واحدهای اندازه‌گیری که قرار است پس از تصویب در مجامع بین‌المللی و احتمالا سال آینده جایگزین سیستم فعلی شود، از ثوابت بنیادی فیزیک استفاده خواهد شد. ازجمله ویژگی‌های سیستم جدید پایداری، ثبات و جهانشمولی آن است. همچنین این سیستم برخلاف سیستم‌های قبلی که وابسته به ویژگی‌های زمین هستند، از ثوابت بنیادی فیزیک ا ستفاده می‌کند. البته این تغییر واحدها در زندگی روزمره افراد تاثیرگذار نیست و می‌توان گفت،‌ باعث دقیق‌تر‌شدن اندازه‌گیری‌هاست. گفتنی است این سیستم از تحقیقات این دانشمند درباره اثر کوانتومی هال که منجر به دریافت جایزه نوبل فیزیک شد، نشات گرفته است.

وقتی رویکرد علمی جهانی می‌شود...

در چند سال اخیر، کنفرانس‌های بین‌المللی مختلفی در زمینه علوم پایه، پزشکی، مهندسی و دیگر شاخه‌های علوم مهندسی، تجربی و انسانی در ایران برگزار شده است. این کنفرانس‌ها علاوه بر این که محققان و دانشجویان کشور را با مسائل جدید بین‌المللی آشنا می‌کند، باعث می‌شود چهره خوبی از دانشمندان ایرانی به جهان معرفی شود. دکتر اخوان، دبیر علمی کنفرانس مواد مغناطیسی و ابررسانا به جام‌جم می‌گوید: برگزاری چنین کنفرانس‌هایی قسمتی از کار دانشگاه است. هنگامی که دانشجویان در ارتباط مستقیم با دانشمندان و محققان سراسر جهان قرار می‌گیرند، شناخته می‌شوند و به کار آنها بیشتر بها داده می‌شود. بسیاری از افراد برجسته‌ای که ما در کنفرانس‌ها دعوت می‌کنیم، درباره ایمیل‌های بسیاری می‌گویند که از دانشجویان سایر کشورها مثل ایران دریافت می‌کنند و فرصت پاسخگویی و بررسی آنها را ندارند. هنگامی که در این کنفرانس یا برنامه‌های مشابه از نزدیک با دانشجویان ایرانی برخورد می‌کنند، آنها را دانشجویان کوشا و علاقه‌مندی می‌بینند که پرسش‌های جالبی دارند. همین شناخت حضوری باعث می‌شود، بعد از این درخواست دانشجویان کشور ما را با نگاه دیگری بررسی کنند و به آنها پاسخ دهند.

وی می‌افزاید: هنگامی که دانشجویان یک برنده جایزه نوبل را از نزدیک ملاقات می‌کنند و سوالات خود را مستقیم از او می‌پرسند، خود را نزدیک‌تر به نوبل می‌بینند تا این که جایی بخوانند فردی به دلیل انجام پژوهشی این جایزه را دریافت کرده است. محققان و استادان دانشگاهی ما باید سالانه در چند برنامه و کنفرانس بین‌المللی شرکت کنند تا بتوانند به علم روز دسترسی داشته باشند و با جهان در ارتباط مستقیم علمی باشند.

دکتر اخوان درباره دیگر تاثیرات برگزاری این کنفرانس در سطح بین‌المللی می‌افزاید: علم موضوعی بین‌المللی است و ما باید برای توسعه علوم در کشورمان با جهان در ارتباط باشیم. این ارتباط دو طرفه است و محققان از جدیدترین یافته‌های دانشمندان سراسر جهان اطلاع پیدا می‌کنند. در این کنفرانس از بیش از 30 کشور جهان، سخنرانان و شرکت‌کنندگان حضور داشتند. ارتباطات موفق بین‌المللی در حوزه‌های مختلف علم بسیار کارساز است. سال‌های گذشته نیز مهمانانی داشتیم که چهره خوبی از ایران و محققان ایرانی را به جهانیان نشان دادند. برای مثال، سه سال پیش یکی از برندگان جایزه نوبل، یک نامزد این جایزه و یک استاد برجسته فیزیک مهمان کنفرانس ما بودند و بعد از این کنفرانس مقاله‌ای راجع به علم در ایران در مجله نیچر (Nature) منتشر کردند. اثر مثبتی که انتشار این مقاله در نشان‌دادن نقش توسعه علمی ایران در جامعه علمی بین‌المللی داشت، انکارناپذیر است، در صورتی که صرف میلیون‌ها دلار هزینه چنین اثری نمی‌گذاشت.

سپیده شعرباف