غدیر، پیامی جاری در زمان و مکان برای همه بشریت

غدیر؛ مایه وحدت و برادری شیعه و سنی

شاید همه عید غدیر را بزرگ‌ترین عید شیعیان بدانیم، اما عید غدیر در عمل یکی از بزرگ‌ترین اعیاد جهان اسلام و در نگاهی کلان‌تر، عیدی برای همه عالم بشریت است. حجت‌الاسلام دکتر عباس نصیری فرد، معاون بین‌الملل مجمع جهانی استادان مسلمان دانشگاه‌ها در گفت‌و‌گو با جام‌جم می گوید: سطحی‌نگری و کوچک‌‏اندیشی است اگر مساله سرنوشت‌ساز غدیر و ولایت‏ را نزاعی میان دو گروه مذهبی شیعه وسنی در گذشته بدانیم. از نگاه وی، غدیر بستر طرح ولایت برای سرپرستی و هدایت و مدیریت همه بشریت است که در این روز تاریخی مطرح شد. همان گونه که بعثت پیغمبر مایه وحدت تمام انسان‌ها شد، غدیر نیز تداوم راه نبوت و رسالت است، لذا این خط می‌تواند مایه وحدت شیعه و سنی و محل وفاق همه ادیان الهی باشد. به گفته حجت‌الاسلام نصیری، پیامبر اکرم(ص) برای ابقای دین اسلام کسی را به مسلمانان معرفی کرد که همه او را قبول داشتند. حتی دشمنان هم معترف به فضایلش بودند. از این رو غدیر، تجلی وحدت و ریسمانی است که وحدت مسلمانان را به همراه دارد. به بیان دیگر اگر مسلمانان به مساله غدیر به طور واقعی و دقیق بنگرند متوجه خواهند شد غدیر نه‌تنها مایه اختلاف بین شیعه و سنی نیست، بلکه مایه وحدت و برادری است. بنا به تاکید معاون بین‌الملل مجمع جهانی استادان مسلمان دانشگاه‌ها با مراجعه به منابع تاریخی متوجه می‌شویم اهل سنت نیز در پذیرش غدیر هیچ مشکلی ندارند و طبق فرمایشات مرحوم علامه امینی در کتاب ارزشمند الغدیر، 60 نفر از دانشمندان بزرگ اهل سنت، ماجرای غدیر را مستقل نقل کرده‌اند.

غدیر، نقشه راهی برای رسیدن به مدل مفهومی حقیقت اسلام

واقعه غدیر به عنوان تبیین‌کننده مدل و الگوی اسلام در رهبری و هدایت بشریت می‌تواند نقشه راه در رساندن انسان‌ها به حقیقت زندگی دین‌محور باشد. حجت‌الاسلام نصیری معتقد است، در غدیر سخن از مدل، الگوی ولایت، نقش، جایگاه ولی و سبک زندگی است.وی در این زمینه به نقل‌هایی از حدیث غدیر از طریق اهل سنت اشاره می‌کند که نشان می‌دهد ولی در حدیث غدیر همان معنایی را دارد که آیه سوره احزاب بیان کرده و در عمل نوع خاصی از ولایت مقصود است که برای دیگر مؤمنان ثابت نیست و برای اظهار آن به تصریح و تنصیص پیامبر (ص) نیاز است.

بنا به تاکید حجت‌الاسلام نصیری‌فرد، علاوه بر حدیث غدیر در دیگر احادیثی که از طریق اهل سنت نقل شده ‏است ‏به علی (ع) ، ولی‏ اطلاق شده ‏است. ‏با توجه به مضمون این احادیث که «هو ولی کل مؤمن و مؤمنه من بعدی‏»، معلوم می‏شود این ولایت‏، ولایت متعارف مؤمنان بر یکدیگر نیست و ولایت ‏خاصی است.

از همان گونه ولایتی که پیامبر (ص) دارند و این ولایت در طول ولایت پیامبر (ص) و در مرتبه‏ای پس از ولایت نبی (ص) واقع شده ‏است. بنابراین هر آنچه برای پیامبر (ص) ثابت ‏باشد برای علی(ع) نیز ثابت است.

بازتاب جهانی صاحب ولایت غدیر در اندیشه اندیشمندان جهانی

حضرت علی(ع) شخصیتی است که نه فقط مسلمانان، بلکه هر انسان آزاده‌ای را جذب کرده و همیشه مورد توجه اندیشمندان جهان بوده است.‌ برای نمونه جورج جرداق، نویسنده مسیحی لبنان که درباره علی(ع) گفته است: «تاریخ و حقیقت گواهی می‌دهند که او وجدان بیدار و قهار، شهید نامی، پدر و بزرگ شهیدان، علی بن ابی‌طالب، صوت عدالت انسانی، شخصیت جاوید شرق است. ای جهان چه می‌شد اگر هر چه قدرت داری به کار می‌بردی و در هر زمان علی با آن عقلش، با آن قلبش، با آن زبانش و با آن ذوالفقارش به عالم می‌بخشیدی؟»

کارلایل، فیلسوف انگلیسی مصداق دیگری است که این پژوهشگر به آن اشاره دارد؛‌وی نیز درباره شخصیت مولای متقیان این گونه گفته: ‌«علی جوانمردی عالیقدر و بزرگ نفس بود. از سرچشمه وجدانش خیر و نیکی می‌جوشید. از دلش شعله‌های شور و حماسه زبانه می‌زد. شجاع‌تر از شیر ژیان بود ولی شجاعتی ممزوج با لطف و رحمت و عواطف رقیق و رأفت...».

همچنان که جبران خلیل جبران، نویسنده مسیحی لبنانی معتقد است: «علی بن ابی‌طالب از این دنیا چشم فرو بست، مانند آن پیامبران که به قومی مبعوث می‌شدند و آن قوم شایستگی آن پیامبران را نداشتند، در جامعه‌ای زندگی می‌کردند که جامعه ایشان نبوده است...».

به گفته حجت الاسلام نصیری‌فرد، میخائیل نعیمه، شاعر و نویسنده مسیحی لبنانی هم علی(ع) را این گونه درک کرده است: «هیچ مورخ و نویسنده‌ای به هر اندازه که باهوش و با شخصیت و نکته‌سنج و نابغه باشد، امکان ندارد حتی در هزار صفحه بتواند تصویر کاملی از علی نشان بدهد.»

لامنس، کشیش بلژیکی این گونه گفته است: «برای عظمت علی، این بس که تمام اخبار و تواریخ علمی اسلامی از او سرچشمه می‌گیرد. علمای اسلام از مخالف و موافق، از دوست و دشمن مفتخرند گفتار خود را به علی مستند دارند چه گفتار او حجیت قطعی داشت، او باب مدینه علم بود و با روح کلی پیوستگی تام داشت.»

مادام دیالافوا، نویسنده مسیحی فرانسوی هم حضرت علی را این گونه توصیف می‌کند: «این مرد بزرگ، علاوه بر جنگ‌ها و فداکاری‌هایی که برای پیشرفت اسلام کرد، در دانش، فضایل، عدالت و صفات نیک بی‌نظیر بود و نسلی پاک و مقدس نیز از خود باقی گذاشت.»

همچنان که مولای متقیان در نگاه پطروشفسکی، استاد دانشگاه لنینگراد این گونه است: «علی(ع) تا سرحد شور و عشق پایبند دین، صادق و راستگو بود... و مقام صفات اولیاءالله در وجودش جمع بود.»

برجسته‌ترین پیام غدیر

برجسته‌ترین پیام غدیر، پیام ولایت و رهبری حق است. آن طور که حجت‌الاسلام نصیری می‌گوید‌ امت اسلام به همان میزان که به اصل اسلام بها می‌دهند به همان مقدار هم باید به مسأله ولایت و رهبری هم بهای شایسته بدهند. رهبر صالح است که امت را به سوی صلاح می‌کشاند. آنچنان که رهبر فاسد به سوی فساد می‌کشاند. «مردم به حاکمانشان شبیه‌ترند تا به پدرانشان؛ الناس علی دین ملوکهم» برجسته‌ترین پیام غدیر بها دادن به مسأله ولایت حق، به اندازه توحید است. به باور حجت‌الاسلام نصیری‌فرد درباره تبیین منطقی مسأله ولایت و امامت معصومین نباید هیچ کوتاهی داشته باشیم. ما معتقدیم ولایت امانتی است در دست ما و باید تلاش شایسته و بایسته‌مان را در این روابط داشته باشیم. آنچه ما داریم به عنوان این مبنای حق، امانت است و باید این امانت را به نحو شایسته به نسل‌های بعدمان منتقل بکنیم.

او در رابطه با چگونگی انتقال پیام غدیر به دیگر مذاهب و مردم اما جهان تصریح می‌کند: رهبر معظم انقلاب، اعتقاد به بیان عقیده و اثبات آن دارند، ولی با این تفاوت که نباید مساله به گونه‌ای طرح شود که موجب اختلاف شود. حجت‌الاسلام نصیری در این زمینه به بخش‌هایی از بیانات رهبری اشاره می‌کند که این گونه می‌فرمایند: «مرحوم آقای مطهری (رضوان‌الله‌علیه) مقاله‌ای به نام «الغدیر و وحدت اسلامی» دارد. ایشان در آن، این مسأله را تبیین می‌کند که طرح مسأله‌ غدیر چطور می‌تواند وسیله‌ای باشد برای نزدیک کردن دل‌های مسلمان‌ها به همدیگر. مرحوم علامه‌ امینی هم عقیده‌ شیعه را در «الغدیر» اثبات کرده است؛ اما کتاب، بیان، لحن، سلیقه و شیوه‌ برخورد او با مسأله، طوری است که همه‌ مسلمین را جذب می‌کند. شما تقریظ‌هایی را که مسلمانان مصر، شام و دیگر نقاط دنیا بر کتاب ایشان نوشته‌اند، ببینید! ما باید توجه داشته باشیم نوع طرح مسأله، طوری نباشد که به جدایی مسلمان‌ها بینجامد؛ این خیلی مهم است.»