بازی موفق مکرون در برابر ترامپ

در نگاه اول بازگشت مجدد ترامپ به اروپا، تلاشی برای فراموش کردن صحنه ناکامی‌های وی در عرصه سیاست خارجی از جمله انزوای وی در اجلاس سران 20 بود در واقع تصمیم ترامپ مبنی بر خارج کردن آمریکا از پیمان تغییرات آب و هوایی پاریس و موضوع حمایت‌گرایی اقتصادی با واکنش تند رهبران اروپایی و سایر کشورهای بزرگ جهان مواجه شده بود.

عملکرد چند ماهه ترامپ نشان داده که ثبات عقیده و رویه مشخص و ثابت سیاسی ندارد به‌طوری‌که هر روز با توییتی جدید، نه فقط روندهای گذشته را به چالش می‌کشد بلکه در ناهماهنگی آشکار، وزرای همکار خود را متعجب و نگران می‌کند ‌طوری‌که مواضع وزیران خارجه و دفاع آمریکا در قبال برخی از بحران‌های بین‌المللی به نوعی در تقابل با مواضع ترامپ قرار گرفته است.

اما مکرون نهایت بهره‌برداری را از شرایط موجود می‌کند به‌طوری که با دعوت از ترامپ خود را در نقش رهبر جدید اروپا معرفی کند، چون در حال حاضر باثبات‌ترین رهبر اروپاست در حالی که خانم مرکل، صدر اعظم آلمان در آستانه انتخاباتی جدید قرار دارد و آینده سیاسی حزب وی به نتایج انتخابات سپتامبر آینده بستگی دارد و خانم ترزا می‌ درگیر موضوع برگزیت است، اما مکرون با گرم کردن روابط با آمریکا، مانع انزوای بیشتر آمریکا و بالطبع تهاجمی‌تر شدن سیاست خارجی آمریکا شده و در عین حال با استحکام روابط خود با آمریکا تلاش می‌کند در مدیریت مسائل جهانی، نقش‌آفرینی بیشتری کند.

رئیس‌جمهور 71 ساله آمریکا در پایان سفرش به پاریس تلاش کرد تا نشان دهد آمریکا علاقه‌مند به تعامل با متحدان سنتی واشنگتن است و با اعلام مواضع تهاجمی در قبال کشورهایی نظیر ایران، سوریه و کره شمالی، موضوع مبارزه با تروریسم را مهم‌ترین دستاورد سفر خود اعلام کرد در واقع ترامپ می‌خواست با فراموش کردن اختلافات چند روز قبل خود با رهبران اروپایی در هامبورگ آلمان، نزدیکی خود را با آنها در قالب مبارزه با تروریسم نشان دهد غافل از این‌که رهبر 39 ساله فرانسه آنقدر هم بی‌تجربه نیست که در زمین او بازی سیاست را انجام دهد. رویکرد او در قبال خاورمیانه با رویکرد ترامپ تفاوت‌های اساسی دارد به‌طوری‌که مکرون به دنبال تقویت برجام است در حالی‌که ترامپ می‌خواهد برجام را نادیده بگیرد. بزرگ‌ترین شرکت نفتی فرانسه چند روز قبل با قرارداد چند میلیارد دلاری، سرمایه‌گذاری عظیمی در صنایع نفت و گاز ایران کرده و همچنین شرکت‌های دیگر فرانسوی، قراردادهای متعدد صنعتی و تجاری با ایران در چند ماه گذشته منعقد کرده‌اند. بنابراین مکرون حاضر به بازگشت از مسیر طی شده نیست در حالی که ترامپ به دنبال بی‌اثر کردن این تلاش‌ها و قراردادهاست.

علاوه براین مکرون بر موضع حمایتی خود از پیمان تغییرات اقلیمی اصرار ورزید و حتی از دانشمندان آمریکایی دعوت کرد به فرانسه بیایند و ایده‌ها و طرح‌های خود را عملیاتی کنند. مکرون همچنین اعلام کرد در دسامبر سال جاری کنفرانس تغییرات اقلیمی دیگری را برگزار خواهد کرد تا به‌این ترتیب در عمل نشان دهد که نظرات و مواضع غیر کارشناسی و نسنجیده ترامپ اعمال نخواهد شد.

در واقع مکرون باوجود اختلاف نظرهای جدی با ترامپ، با دعوت از وی بیشترین بهره‌برداری را از سفر او به پاریس کرد به‌طوری که خود را در قاموس رهبر جدید اروپا معرفی کرد و در عین حال ضمن مخالفت عملی با رویکردهای جدید ترامپ از مواجهه با برخی کشورها نظیر ایران تلاش کرد رفتارهای تنش‌زای ترامپ را به نوعی مدیریت کند. در واقع مکرون نشان داد که گرچه تازه وارد به عرصه سیاست است، ولی آنقدر آماتور نیست که تسلیم بازی‌های رئیس‌جمهور تاجرپیشه آمریکا شود.

دکتر غلامرضا کریمی

رئیس مرکز مطالعات اروپا دانشگاه خوارزمی