بیش از یک میلیارد دلار قاچاق قطعات یدکی داریم

این در حالی است که امروز قطعه سازی ایران به دلایل مختلف درگیر مشکلات و چالش‌هایی شده که می‌تواند در نهایت اثربخشی این بخش صنعتی را در کلان اقتصاد کشور به سمت روندی نزولی هدایت کند. از این رو جام‌جم گفت‌وگویی با رضا رضایی، رئیس انجمن قطعه‌سازان کشور داشته که در ادامه می‌خوانید.

چند شرکت قطعه‌ساز در ایران فعال هستند؟

در شرایط فعلی تقریبا ‌هزار شرکت قطعه‌سازی در ایران فعال هستند که 60 درصد آنها دارای شناسنامه از خودروسازان هستند و مابقی اگرچه مشغول به کارند، اما پروانه‌ای از خودروسازان دریافت نکرده‌اند. از این رو بخش اعظم تولیدات قطعه‌ای ایران در کارخانه‌های معتبر صورت می‌گیرد که تولیداتشان در سطوح کیفی قابل قبول وارد بازار می‌شود.

افزایش حجم قطعات قاچاق چه تاثیری بر بازار گذاشته است؟

بیشترین حجم قطعات قاچاق در بخش تعمیرگاهی یا خدمات پس از فروش دیده شده و نکته دیگر این که ورود قطعات قاچاق به بازار با توجه به قیمت تمام شده پایین آنها به دلیل عدم پرداخت حقوق دولتی می‌تواند چالشی قابل توجه برای تولیدکنندگان قطعات داخلی باشد چون قطعه‌سازان داخلی قیمت رقابتی با آنها ندارند.

آیا حجم قاچاق قطعات خودرویی را برآورد کرده‌اید؟

برآورد کارشناسان انجمن این است که یک میلیارد و 300 میلیون دلار قطعه از مبادی قانونی وارد می‌شود و طبق اطلاعات موجود در نهادهای مرتبط همین میزان هم قاچاق وارد کشور شده که عمدتا قطعات کیفیت پایین چینی هستند.

برای کنترل این روند چه برنامه‌ای دارید؟

براساس جلسات گسترده‌ای که با مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت داشتیم، تصمیم ‌بر این شده کنترل قابل‌توجهی در سطح بازار داشته باشیم هرچند سامانه شناسه کالایی می‌تواند کمک شایانی در این زمینه کند.

در قراردادهای اخیر، قطعه‌سازان با خودروسازهای خارجی قرارداد منعقد کرده‌اند؟

بله قراردادهایی منعقد شده و قطعه‌سازان هم کاملا مشخص هستند، اما همان طور که برای اجرایی شدن کار زمان لازم داریم روند طبیعی آن در جریان است.

سهم داخلی سازی خودروی پژو 2008 در مرحله اول چقدر است؟

این خودرو با 25 درصد سهم داخلی آغاز شده و در سال آینده به سهم 40 درصدی خواهیم رسید.

اخباری مربوط به تجمیع قطعه‌سازان منتشر شده است. آیا با این طرح موافقید؟

من پاسخ شما را به عنوان مدیرعامل یک شرکت خصوصی می‌دهم نه به عنوان رئیس انجمن. این کاملا ضروری و لازم است تا شاهد بهبود کیفیت، کاهش قیمت، نوآوری بالاتر و همچنین رونق بیشتر باشیم. تجمیع قطعه‌سازان راهی است که کشورهای پیشرفته در خودروسازی رفته‌ و نتایج مثبت آن را تجربه کرده‌اند بنابراین ایران هم هرچه سریع‌تر باید به این سمت حرکت کند تا بتواند از امتیازات آن استفاده بهینه داشته باشد. به عنوان مثال روزگاری در کشور فرانسه 2000 قطعه‌ساز فعالیت می‌کرده، اما امروز تعداد آنها از نصف هم کمتر شده است.

آیا در این زمینه فعالیتی هم صورت گرفته است؟

اگرچه اغلب کارشناسان به امتیازهای این کار اشراف کامل دارند، اما هرزمان که سخن از ادغام شرکت‌های قطعه‌سازی به میان می‌آید شاهد واکنش‌هایی هستیم که در نهایت کل پروژه را از مسیر خارج می‌کند. بنابراین اگر انتظار داریم این مهم اجرایی شود، ابتدا باید فرهنگسازی مناسبی برای آن داشته باشیم.

این سیاستگذاری می‌تواند در کاهش روند زمانی تولید نیز تاثیرگذار باشد؟

قطعا چنین اتفاقی خواهد افتاد به این دلیل که دوباره کاری نخواهیم داشت و بهره‌وری بالاتر باعث کاهش زمان تولید می‌شود؛ به عنوان مثال وقتی پلتفرمی تعریف می‌شود، خودروساز شرکت‌های بزرگ و مطرح را انتخاب کرده و با هدفگذاری دقیق برای رسیدن به خودروی تعیین شده وارد مذاکره می‌شود؛ چرا که برای رسیدن به یک خودروی جدیدنمی‌توان یکباره با هزار قطعه‌ساز وارد مذاکره شد.

شما در بخشی از سخنان خود به افزایش توان مهندسی اشاره کردید در این زمینه توضیح بدهید.

وقتی ادغام قطعه‌سازان به صورت منطقی و اصولی صورت گرفته باشد، شرکت‌هایی تشکیل می‌شوند که بخش قابل توجهی از نیروهای تخصصی آنها در بخش تحقیق و توسعه فعالیت خواهندکرد. به این ترتیب نوآوری، طراحی و ساخت قطعات مناسب‌تر بسیار سریع‌تر و ارزان‌تر خواهد شد تا این که صنعتی با تعدادی کارگاه کوچک داشته باشیم. به عنوان مثال شرکت بوش، جانسون یا پژو که مثلا صد هزار نفر پرسنل دارند، تقریبا 6000 نفر از آنها در بخش تحقیق و توسعه کار می‌کنند.

امتیاز اقتصادی چنین سیاستی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

امتیاز اقتصادی این کار یعنی کاهش هزینه‌های تولید چون تیراژ بالا خواهد رفت و بهره‌وری نیز مناسب است، اما نکته قابل توجه در بخش هدایت و مدیریت حمایت‌های دولتی است؛ به این دلیل که بسته‌های حمایتی دولت کاملا هدفمند در میان تولیدکنندگان منطقی توزیع می‌شود. به عنوان مثال فرض کنید امروز دولت تصمیم‌گرفته برای رونق تولید در قطعه‌سازی بسته‌ای حمایتی اختصاص دهد. حالا سوال اینجاست که هزار قطعه‌ساز کوچک و پراکنده سهم بیشتری دارند یا مثلا چند ده قطعه‌ساز بزرگ‌تر؟ به همین دلیل دوباره از جایگاه یک فعال بخش خصوصی تاکید می‌کنم این بخش باید سبک شود.

گروهی معتقدند خودروسازان به واردات قطعه تمایل ‌دارند و قطعات داخلی را خریداری نمی‌کنند، نظر شما چیست؟

من به عنوان رئیس انجمن قطعه‌سازان اعلام می‌کنم تاکنون چنین چیزی حداقل از همکاران خود نشنیده‌ام که خودروسازان قطعات تولیدی آنها را خرید نمی‌کنند، اما می‌گویم حجم قابل توجهی از قطعات وارداتی قاچاق یا قانونی در بخش خدمات پس از فروش دیده می‌شود.