فصل گرما و پرواز

کنترل دمای کابین

هواپیماها برای این که بتوانند ضمن پرواز در ارتفاعات بالا، شرایط محیطی مناسب تنفس و راحتی مسافران را فراهم کنند؛ به گونه‌ای طراحی شده‌اند که با بسته شدن درها و روشن کردن موتورها، هوای فشرده را داخل کابین مسافران وارد کرده و جریان خروجی را توسط شیرهای خاصی کنترل کنند. همین ایزوله بودن بدنه، باعث می‌شود هواپیما حتی زمانی که روی زمین قرار دارد و درهای آن نیز باز است، در اثر گرمای محیط بیرون و عدم وجود جریان هوای کافی داخل آن، به لوله‌ای داغ و غیرقابل نشستن تبدیل شود. در بسیاری از موارد پس از پارک کردن هواپیما در محل تعیین شده، دستگاه‌های عظیم تولید هوا به ورودی داکت‌های تهویه هواپیما وصل شده و جریان هوای خنک در تابستان و گرم در زمستان را تأمین می‌کنند. قبل از استارت موتور نیز می‌توان توسط موتور کمکی کوچکی که در انتهای هواپیما و داخل بدنه قرار دارد، جریان هوای خنک درست کرد.

موتورها

موتور هواپیماهای مسافربری، غالبا نوعی موتور جت است. این موتورها با مکش هوا توسط فن‌ها و ترکیب آن با سوخت و مشتعل کردن این ترکیب با جرقه‌زن‌های مخصوص و هدایت گازهای خروجی داغ به عقب، باعث تولید نیروی پیشران قوی و جلو راندن هواپیما می‌شود. موتورها با افزایش دما و کاهش غلظت نسبی هوا، هوای با غلظت کمتر را وارد کمپروسورها کرده و در نتیجه ترکیب با دمای بیشتری را تولید می‌کنند. هر چقدر دمای گازهای خروجی یک موتور جت بالا باشد، آسیب بیشتری به موتور زده و ضمن کاهش عمر مفید آن، کارکرد نرمال آن را نیز با دشواری روبه‌رو می‌سازد.

تولید نیروی برا

بال‌های هواپیما به عنوان تنها منبع تولید نیروی برا، با افزایش دما و کاهش غلظت نسبی هوای محیط، نمی‌تواند کارایی نرمال خود را داشته باشد. هواپیما برای تولید نیروی لازم به پرواز درآمدن با یک وزن مشخص، باید نسبت به مسافت لحظه پرواز در همان وزن و در دمای پایین، مسافت بیشتری طی کند. چارت‌های مخصوصی برای مقایسه و محاسبه بیشینه وزن ممکن برای به پرواز در آمدن هواپیما در یک فرودگاه خاص با دماهای مختلف وجود دارد. برای مثال در همین روزهای گرم تابستان و در فرودگاه مهرآباد، خلبان پرواز می‌تواند با مراجعه به چارت‌های مربوط به فرودگاه مهرآباد و خواندن وزن نوشته شده در مقابل دمای محیط بیرون، به بیشینه وزن قابل حمل توسط هواپیما پی ببرد. این رقم می‌تواند بار دیگر برای فشار محیط و سمت و سرعت باد روی زمین نیز تعدیل شود و در نهایت تعیین کند هواپیما در ابتدای باند پرواز و قبل از طی مسافت روی آن، چقدر باید وزن داشته باشد تا بتواند با ایمنی کامل از باند فرودگاه مهرآباد تیک آف کند.

همین محاسبات باعث می‌شود قبل از پرواز و در باجه فروش بلیت، برخی اوقات متصدی اعلام کند، به دلیل گرمی هوا دیگر مجاز به فروش بلیت نیستیم یا حتی بعد از تهیه بلیت، مسئول سوار کردن مسافران از شما به دلیل افزایش ناخواسته دما عذرخواهی کرده و از شما می‌خواهد تا پرواز بعدی منتظر بمانید، یا اگر قبول کنید، پرواز را بدون بارهای خود انجام دهید و بارهایتان را با پروازهای بعدی تحویل بگیرید. تدابیری که باعث می‌شود چند مسافر از پرواز جا بمانند، ولی شما در بدو ورود به هواپیما با انبوهی از صندلی‌های خالی مواجه شوید.

خلبان محمدتقی امیرسام

جام‌جم