توتال، رفیق نیمه‌راه

در روزهای اخیر، پاتریک پویان مدیرعامل توتال گفته است، ما در قطر، قطری؛ در امارات، اماراتی و در ایران، ایرانی هستیم یعنی ما در هر کشوری بر اساس منافع خود عمل می‌کنیم چراکه ما در درجه اول شرکتی تجاری هستیم.

گفته مدیرعامل توتال به این معنی است که این شرکت به تنها نکته‌ای که در برداشت از میدان گازی پارس جنوبی توجه دارد، منافع خود است. بسیار بدیهی است که شرکت توتال به عنوان پیمانکار برداشت گاز از میدان مشترک ایران و قطر در هردو طرف، سیاستی را اتخاذ کند تا بدون توجه به منفعت هر یک از طرفین، بیشترین سود نصیب این شرکت شود. این سخن زمانی قوت بیشتری می‌گیرد که توتال هنوز سند محرمانگی را به امضا نرسانده و تعهدی درباره حفظ اطلاعات مخزن پارس جنوبی در کشور ایران نداده است.

علاوه بر این، سابقه خیانت توتال در استخراج از میدان مستقل به جای میدان مشترک و همچنین فازبندی اشتباه به عنوان مشاور ایران اما به زیان کشورمان ـ که در اظهارات برخی کارشناسان مطرح انرژی کشور عنوان شده و هیچ‌گاه از سوی مدیران و مسئولان وقت وزارت نفت رسما مورد تأیید یا تکذیب قرار نگرفته و منجر به عقب افتادن ایران در برداشت از این میدان مشترک گازی شده ـ توجیه روی آوردن دوباره وزارت نفت به شرکت توتال را بی‌معنی کرده است.

سوال اساسی در این باره این است که علت اصرار وزارت نفت برای حضور توتال در ایران چیست و آیا شرکتی داخلی توانایی و تجربه توسعه فاز 11 پارس جنوبی را ندارد؟

پیش از این، شرکت‌های ایرانی پروژه بزرگ فاز 12 پارس جنوبی را با تکیه بر توان داخلی به سرانجام رسانده‌اند. فاز 12 میدان گازی پارس جنوبی از نظر حجم عملیات و میزان سرمایه‌گذاری، عظیم‌ترین طرح تاریخ صنعت نفت ایران و یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های تولید گاز جهان است و به گفته بیژن زنگنه وزیر نفت، ایرانی‌ترین فاز این میدان مشترک گازی است؛ زیرا طراحی، مهندسی، تأمین کالا، ساخت و راه‌اندازی آن به‌طور کامل از سوی متخصصان ایرانی انجام شده است که نمونه بارز توانمندی شرکت‌های ایرانی در مدیریت پروژه‌های بزرگ گازی است.

اهمیت توسعه این فاز به قدری بالاست که استفان میشل، مدیر بخش خاورمیانه و آفریقای توتال عنوان کرده است، کارشناسان و مدیران شرکت توتال، از عملکرد ایران در دوران عدم حضور در پارس جنوبی کاملا غافلگیر شدند و عملکرد ایرانی‌ها بویژه در فاز 12 بسیار ستودنی بود.

در مقایسه فاز 12 پارس جنوبی با فاز 11 این میدان، تکیه وزارت نفت بر لزوم تجهیز این پروژه به تأسیسات فشار افزایی است، به طوری که وزیر نفت سال گذشته در این باره گفته بود: توتال مسئولیت این را می‌پذیرد که با نصب تأسیسات فشار افزایی، نزدیک به 15 تا 20 سال تولید از فاز 11 را حدود 2 میلیارد فوت مکعب در روز نگه دارد.

دست رد به سینه شرکت‌های داخلی

مسئولان وزارت نفت همچنان بدون در نظر گرفتن توانایی و تجربه شرکت‌های داخلی، اصرار به حضور شرکت توتال در ایران دارند؛ شرکتی که بصراحت اعلام کرده، «به قانون‌های بین‌المللی (تحریم‌ها) احترام می‌گذارد و اگر تغییری در قراردادی که امضا کردیم به وجود بیاید، ما مجبور به اطاعت هستیم.» به عبارت دیگر، اگر مجلس سنای آمریکا طرح جامع تحریم جدید ایران را به تصویب برساند، همکاری توتال با ایران در هاله‌ای از ابهام قرار خواهد گرفت.

با توجه به تجربه موفق توسعه فاز 12 پارس جنوبی توسط متخصصان داخلی از یک سو و ریسک‌هایی که پذیرش همکاری مجدد با توتال فرانسه در قالب قراردادی بلندمدت به دنبال دارد، بهتر است وزارت نفت حمایت از توان داخل در توسعه فاز 11 پارس جنوبی را در دستور کار خود قرار دهد تا زمینه رشد بیشتر شرکت‌های داخلی در حوزه نفت و گاز فراهم شود. با همه این تفاسیر توتال تصمیم دارد دوباره فعالیت خود را در ایران از سر گیرد.

دور قرارداد توتال یک خطر قرمز بکشید

نظر بسیاری از نمایندگان مجلس و اعضای کمیسیون انرژی، مخالفت با حضور توتال در کشور است که در این باره هدایت‌الله خادمی، عضو کمیسیون انرژی مجلس می‌گوید: اگر قرار باشد با بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران، توتال از نیمه راه برگردد، باید دور آن را خط قرمز کشید.

خادمی عضو کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره توسعه فاز 11 پارس جنوبی به دست شرکت فرانسوی توتال اظهار کرد: با این که فاز 11، مرزی‌ترین فاز در میدان مشترک پارس جنوبی است و توسعه آن جزو اولویت‌ها بوده و انجام هرچه زودتر آن ضرورت دارد، ولی مسائل مختلفی پیش آمد که باعث تأخیر در این مهم شد و عملاً هیچ اتفاقی نیفتاد.

وی با اشاره به تقاضای توتال برای توسعه این فاز، افزود: متأسفانه این شرکت فرانسوی به نحوی ایران را بازی داده و در عمل تنها وقت را برای توسعه این فاز مهم هدر داده است.

این عضو کمیسیون انرژی بیان کرد: بعد از تقاضا برای حضور در فاز 11 پارس جنوبی، اطلاعات لازم را به منظور بررسی بیشتر میدان دریافت کرده، وقت را از ما گرفت و بعد اعلام کرد، دیگر برای توسعه نمی‌تواند حضور داشته باشد و این یعنی گرفتن وقت از ما، اما آنچه جای بحث دارد این است که بعد از گرفتن اطلاعات و پس گرفتن تقاضای خود برای حضور در ایران به آن طرف این مرز مشترک یعنی قطر رفت و با رقیب ما شریک شد.

نماینده مردم ایذه و باغملک تأکید کرد: منطق حکم می‌کند با کسی که علاقه‌ای به حضور ندارد، مدام وقت تلف می‌کند و از طرف دیگر با رقیب ما شریک است، قراردادی نداشته باشیم.

خادمی گفت: ما می‌توانیم به جای وقت‌کشی با توتال همچون فازهای 12 و 19 پارس جنوبی، توسعه فاز 11 را خودمان انجام دهیم، اما در این میان، برخی بحث مالی را به میان می‌آورند و این را بهانه قرار می‌دهند در حالی که با منابع ناشی از صندوق توسعه ملی و اوراقی که منتشر کردیم، توانستیم فازهایی را رونق بخشیم.

خادمی تصریح کرد: توتال مأموریت دارد پروژه‌های ما را به تأخیر بیندازد. این شرکت در صنعت نفت ما نقش مخرب دارد و بدنام است.

ایرانی‌ها آماده توسعه فاز 11

امکان مدیریت شرکت‌های ایرانی در پروژه فاز 11 پارس جنوبی وجود دارد. شرکت‌هایی چون پتروپارس، گروه مپنا، توسعه پتروایران و قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء‌(ص) که پیش از این توانمندی خود را در مدیریت پروژه‌های پارس جنوبی به اثبات رسانده‌اند، می‌توانند این پروژه را نیز در اختیار بگیرند و برای بخش‌هایی که نیازمند تکنولوژی جدید است، از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات فنی نفت و گاز استفاده کنند؛‌ اقدامی که شرکت‌هایی چون توتال فرانسه نیز برای پیشبرد پروژه‌های خود انجام می‌دهند، استفاده از همین شرکت‌های ارائه دهنده خدمات فنی نفت و گاز است.

پیش از این طی سال‌های اخیر بارها طرح‌های توسعه‌ای از سوی شرکت‌های ایرانی بابت توسعه بخشی یا تمام پروژه فاز 11 پارس جنوبی به شرکت ملی نفت ایران ارائه شده، اما این طرح‌ها به عناوین مختلف مورد بی‌مهری واقع شده‌اند.