برنامه آهسته و پیوسته چین برای فتح ماه

چین برای دستیابی به این هدف بسیار مصمم به نظر می‌رسد. این کشور در قالب برنامه فضایی چانگه (Chang'e)، تعدادی کاوشگر به ماه پرتاب کرده است. از جمله ماه‌نورد رباتیک چانگه ـ 3 که سال 1392 روی ماه فرود آمد.

چینی‌ها حتی در آبان سال 93 موفق شدند نمونه کوچکی از یک کپسول فضایی بدون‌سرنشین را به مدار ماه فرستاده و سپس با موفقیت به زمین بازگردانند. این کشور در نظر دارد سال آینده میلادی کاوشگر چانگه ـ 3 را به ماه پرتاب کند. هدف این ماموریت بازگرداندن نمونه از ماه به زمین است. ماموریتی که می‌تواند تجربیات ارزشمندی را در اختیار مهندسان چینی برای آزمایش سامانه‌های فرود بر ماه و بازگشت از آن قرار دهد.

اما همه چیز به ماموریت‌های رباتیک چین در ماه ختم نمی‌شود. این کشور در سه دهه گذشته گام‌های آهسته و پیوسته‌ای برای ارتقای فناوری پروازهای سرنشین‌دار خود برداشته است. چین نخستین فضانورد خود را در سال 1382 به فضا اعزام کرد و به سومین کشور دارای فناوری اعزام انسان به فضا تبدیل شد. فناوری‌ای که برای نزدیک به چهار دهه فقط در انحصار روسیه و آمریکا بود.

چین از سال 1382 تاکنون در شش ماموریت فضایی سرنشین‌دار، جمعا 14 فضانورد به فضا اعزام کرده و دو ایستگاه فضایی نیز در مدار زمین قرار داده است. اکنون ایستگاه فضایی تیانگونگ ـ 2 در مدار زمین فعال است و تاکنون دو گروه از فضانوردان چینی در آن اقامت‌های 15 و 30 روزه داشته‌اند. در خبرها آمده فضانوردان این کشور برای سومین اقامت طولانی‌مدت در تیانگونگ ـ 2 آماده و در ماه‌های آینده رهسپار فضا می‌شوند.

از طرفی سازمان فضایی چین اعلام کرده است تا سال 1400، ایستگاه فضایی تیانگونگ ـ 3 را نیز در مدار زمین قرار می‌دهد. این ایستگاه برخلاف نمونه‌های قبلی از یک بخش تشکیل نشده است؛ بلکه متشکل از چند واحد جداگانه بوده که هر کدام به صورت مجزا به فضا پرتاب و در مدار به هم ملحق می‌شود. هر گروه از فضانوردان چینی این امکان را دارند تا در این ایستگاه اقامت‌های سه تا شش ماهه داشته باشند. از تجربیات به دست‌آمده در هر یک از این اقامت‌ها، بعدها در برنامه فضایی چین برای اعزام انسان به ماه استفاده می‌شود.

چین در حالی به تسخیر ماه می‌اندیشد که نیم‌نگاهی نیز به فعالیت‌های فضایی هندوستان به عنوان رقیب اصلی آسیایی‌اش دارد. به نظر می‌رسد هند تا دستیابی به فناوری اعزام انسان به فضا فاصله چندانی ندارد و این کشور نیز سودای اعزام فضانورد به ماه را در سرش می‌پروراند. با این اوصاف به نظر می‌رسد در آینده نزدیک باید شاهد رقابت فضایی نفسگیری بین این دو کشور آسیایی باشیم. هرچند سوت آغاز این رقابت چندسالی است به صدا در آمده است.

اما هندوستان تنها رقیب چین برای تسخیر ماه نیست. به نظر می‌رسد با روی کار آمدن دولت ترامپ، آمریکا نیز به دنبال احیای برنامه فضایی بازگشت فضانوردان این کشور به ماه است. این در حالی است که روسیه هم در سال‌های قبل طرح‌هایی را برای ساخت پایگاه دائمی در ماه ارائه کرده و شاید در دهه آینده میلادی به رویای 50 ساله خود برای سفر فضانوردانش به ماه جامه عمل بپوشاند.

محمدرضا رضائی

جام‌جم