برجامی که برای بورس فرجامی نداشت

این رشد چشمگیر بازار موجب شد بسیاری از کارشناسان بازار سهام سال 95 را بهار بورس بدانند و فتح قله 89000واحدی را برای شاخص پیش‌بینی کنند؛ اما برخلاف پیش‌بینی‌ها این اتفاق برعکس شد تا شاهد افت قیمت سهام و بازگشت رکود شدید به لایه‌های بازار سهام باشیم.

سال 95 در حالی آغاز شد که بسیاری از فعالان بازار خوش‌بین از رشد روزهای پایانی سال 94 به دنبال تامین نقدینگی بیشتر برای حضور فعال‌تر در بازار سهام بودند، اما از همان ابتدای سال تحت تاثیر برخی ابهامات، بورس برخلاف تصورات سیر نزولی در پیش گرفت و با افت قابل توجهی مواجه شد.

مشکل برقراری سوئیفت و ترس بانک‌های اروپایی برای انجام مبادلات بین بانکی با ایران اولین ابهامی بود که موجب شد، وجه حاصل از این روابط تجاری امکان انتقال پیدا نکند.

اما اکنون آخرین‌ روزهای سال 95 در حالی سپری می‌شود که وعده‌های بسیاری از سوی مسئولان دولت برای تغییر وضعیت فعلی بازار سرمایه و همچنین لزوم ایجاد رویدادهای مثبت در لایه‌های مختلف این بازار هفت میلیون نفری بی نتیجه ماند و تغییر مثبت قابل توجهی برای کسب سود سهامداران خرد و عمده بازار رخ نداد.

هیاهو برای هیچ

در این سال پر هیاهو و جنجالی بازار سهام، سه رویداد مهم از قبیل اجرای برجام، افزایش قیمت‌های محصولات در بازار‌های جهانی و رشد قیمت دلار را شاهد بودیم، اما برخلاف انتظارات نه تنها اثرات میان‌مدت مثبتی بر بازار نگذاشت بلکه به دلیل عدم اطمینان در فضای پس از برجام، شرایط مساعدی در کلیت بازار مشاهده نشد و در جریان این اتفاقات، نقدینگی جدید و محرکی هم وارد بازار سهام نشد.

بنابراین تداخل این رویدادها با تصمیمات یکشبه مسئولان در سلب قدرت رقابت بازار سهام با سایر بازارهای موازی موجب شد کلیت بازار در وضعیت قرمز بماند و گاه رونق کم‌رمق طی شود. در سالی که گذشت برجام نه‌تنها خیری برای معامله‌گران حرفه‌ای و تازه‌وارد نداشت، بلکه کام بسیاری از افرادی که بتازگی با هدف کسب سود به بازار روی آورده بودند، تلخ شد که نمونه آن عرضه‌های اولیه ناکام و بی‌برکت در سال 95 بود؛ اتفاقی که نظیر آن در تاریخ معاملات بازار سهام کمتر دیده می‌شد.

سال 95 به انتظار گذشت

کمبود نقدینگی، مشکلات جدی و نگرانی‌هایی از جریان تسویه‌اعتبار، افزایش عرضه از سوی شرکت‌های حقوقی در کنار تداوم بی‌اعتمادی در کلیت بازار ازجمله مواردی بود که سهامداران انتظار داشتند در سال پس از برجام اصلاح و جایگزین رویدادهای مثبت شود در حالی که به دلیل تصمیمات غلط دولتی و تعمیق لایه‌های رکود، کلیت بازار روندی نزولی طی کند.

سالی که با توقف طولانی‌مدت نمادهای بانکی به دلیل اصلاح مقررات از سوی بانک ‌مرکزی، سرمایه‌های خرد و کلان بسیاری از سهامداران را برای چند ماه حبس کرد تا همچنان سال پس از برجام، به عنوان واقعیتی غیرقابل انکار، جای خود را به سال جدید و پر ابهام 96 بدهد؛ سال 96 به دلیل رویدادهای مهم پیش رو، از چند حیث ازجمله انتخابات ریاست جمهوری و تغییرات مهم در فضای بین‌المللی برای سرمایه‌گذاران حائز اهمیت خواهد بود.

مسئولان دولتی باید تلاش خود را برای استفاده از ظرفیت‌ داخلی و صادراتی کشور متمرکز می‌کردند و به این ترتیب شرکت‌های داخلی با انبار مملو از کالا و محصولات وارداتی بی‌کیفیت، به رقابت ناعادلانه روی نمی‌آوردند تا سرانجام با حمایت‌ و توجه مسئولان نسبت به رکود در مسیر تحقق سودهای عملیاتی خود، موفق شوند.

توقف طولانی 100 نماد بورسی و فرابورسی

سرمایه‌های سهامداران در صد نماد بورسی و فرابورسی، در حالی طی سال 95 محبوس شده بود که نظام بانکی سودهای قابل توجهی به سپرده‌ها ‌دادند و عملا جذابیتی برای سهامداران بازار باقی نماند؛ در این مدت سهامداران بسیاری از بانک‌ها به دلیل قفل نقدینگی‌شان، مجبور به فشار فروش در سایر نمادها شدند و همین موضوع موجب تداوم رکود در بازار و زیان بیشتر سهامداران شد.

فصل جدید و تدام بی‌اعتمادی

با تمام این فراز و نشیب‌ها سه ماه ابتدایی سال 95 به پایان رسید و بازار وارد فصل جدیدی شد که انتظار می‌رفت با توجه به تحولات متعدد ازجمله کاهش نرخ سود بانکی، به نتیجه رسیدن قراردادها بخصوص در میان خودرویی‌ها، اوج‌گیری فصل مجامع و همچنین گزارش‌های مثبت شش ماهه شرکت‌ها و تحولات سیاسی در منطقه و رشد احتمالی قیمت جهانی نفت، روزهای گرمی برای بازار سهام رقم بخورد. بنابراین یکی از اتفاقات مهمی که در سال پس از برجام برای بورس رخ داد، عدم پوشش سودهای پیش‌بینی شده از سوی شرکت‌های خودرویی بود که موجب شد تا روند بی‌اعتمادی همچنان تداوم پیدا کند.

ایران بازار مصرف شد

ابهام دیگر این بود که بعد از رفع تحریم‌ها بسیاری از شرکت‌های اروپایی، برخلاف تصورات مسئولان دولتی، ایران را به عنوان بازار مصرف محصولات خود در نظر گرفتند و تنها تمایل به فروش محصول به ایران را داشتند؛ در حالی ‌که سیاست‌های اقتصاد مقاومتی بر لزوم انتقال تکنولوژی و تولید محصول در داخل کشور تأکید می‌کرد.

و اما ابهام دیگر...

ابهام دیگر، مساله اخذ مالیات از افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها بود تا بسیاری از شرکت‌ها ازجمله خودرویی‌ها با افزایش سرمایه از این طریق وضعیت مثبتی را رقم بزنند؛ اما رئیس سازمان بورس و وزیر اقتصاد تلاش‌هایی برای به تعویق انداختن این قانون انجام دادند و در نهایت افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها به طور کامل متوقف شد.

بازدهی منفی هدیه برجامی دولت به بورس

با نگاهی به وضعیت شاخص کل بورس از ابتدای معاملات امسال افت 4000 واحدی و بازدهی منفی برای سهامداران در سال 95 نمایان می‌شود؛ در حالی که بسیاری از کارشناسان و معامله‌گران نزدیک به دولت، بخصوص برخی مسئولان، بر طبل برجام می‌کوبیدند که روزهای خوشی در راه است.

شاخص ابتدای امسال را در عدد 80219 آغاز کرد و در برخی روزها با افزایش‌های 1000 واحدی هیجانی هم مواجه شد؛ اما نگاهی به وضعیت فعلی عوامل اثرگذار، نشان‌دهنده بی‌میلی و بی‌اعتمادی در کلیت بازار در دوره پس از برجام است.

محمد صادق‌پور