واژه‌نامه

برای دستیابی به پاسخ درست و معتبر درباره واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، بر آن شدیم با کمک پژوهشگران این نهاد ـ که بالاترین مرجع رسیدگی به مسائل زبان و خط فارسی است ـ به معرفی و تشریح واژه‌هایی بپردازیم که در حوزة عمومی تصویب شده است.

از این پس، روزهای یکشنبه با ستون «واژه‌نامه» مهمان شما خواهیم بود. چنانچه مایلید درباره واژه‌ای بیشتر بدانید، آن را برای ما بفرستید تا در اولین فرصت، سرگذشت آن را برایتان بنویسیم.

«افشانه» (spray)

هنگام خروج از منزل، کمی افشانه خوشبوکننده بزنید تا هم خود و هم لباس‌هایتان بوی ملایم و مطلوب بگیرد.

احتمالا آوردن اصطلاح افشانه در چنین جمله‌ای، معنای آن را برای فارسی‌زبانان روشن می‌کند. افشانه، واژه‌ای فارسی است که گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در برابر واژه بیگانه اسپری (spray) به تصویب رسانده است.

این ابزار که برای پاشیدن مایع به‌صورت ذرات ریز به‌کار می‌رود، دامنه کاربرد بسیار گسترده‌ای دارد و در حوزه‌های مختلف، از جمله عرصه آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. مقوله دستوری واژه افشانه، اسم است و از بن مضارع افشاندن، یعنی افشان به‌همراه پسوند ـ هـ ساخته شده، همان‌طور که رسانه و پالایه ساخته شده است.

پیش از تصویب واژه افشانه برابرنهادهای مختلفی همچون اسپری، فواره، ریزپاش و خود واژه افشانه برای این واژه به‌کار می‌رفت بنابراین، معادل افشانه از میان واژه‌های موجود در زبان برگزیده شده است.

فرهنگستان زبان و ادب فارسی، واژه افشانه را از گنجینه غنی واژگان زبان فارسی انتخاب کرده و به تصویب رسانده است.

گفتنی است در زبان فارسی، افشانه به‌صورت فعل مرکب هم به‌کار می‌رود و فارسی‌زبانان، افشانه کردن یا افشانه زدن را از آن ساخته‌اند و در گفتار و نوشتار خود به‌کار می‌برند.

شبنم مجیدی - پژوهشگر گروه واژه‌‌گزینی فرهنگستان