مقامات ترکیه در مسیر واقع‌گرایی

در مورد مواضع اخیر ترکیه باید به این نکته اشاره کرد که دولت این کشور بشدت از بازگشت بحران به درون مرزهای ترکیه، نگران و ناراحت است. به همین دلیل با وجود نگاه ایدئولوژیکی که مقامات این کشور در سال‌های گذشته به تحولات منطقه داشتند و بر اساس این نگاه، عملا کشور همسایه خود یعنی سوریه را دچار آشوب و آشفتگی کردند در حال حاضر از این نگاه ایدئولوژیک دور شده و نگاه واقع‌گرایانه‌ای را در دستور کار قرار داده‌اند. این نگاه واقع‌گرایانه، نزدیک به راهبردی است که جمهوری اسلامی ایران و روسیه در قبال سوریه دارند. راهبرد ایران و روسیه بر ثبات تاکید دارد به این معنا که دو کشور معتقدند ابتدا باید در سوریه، ثبات ایجاد شود و بعد از آن درباره ساختار و نظام سیاسی آینده سوریه صحبت کرد. ترک‌ها پیش از این اعتقادشان بر این بود که ابتدا باید دولت بشار اسد سقوط کند و بعد از آن به دنبال ثبات رفت. اما در صحنه میدانی، این استراتژی با شکست روبه‌رو شد و ترکیه از طرف داعشی‌ها به عنوان خائن معرفی شد و از طرف دولت سوریه هم به عنوان کشوری قلمداد شد که برخلاف حسن همجواری عمل کرده است. این کشور در عرصه بین‌المللی هم خودش را به عنوان بازیگری ناپخته نشان داد که با ناشیگری تمام به دنبال یک گروه تروریستی افتاد و عملا به واسطه‌ای میان تروریست‌ها و برخی دستگاه‌های اطلاعاتی غرب و منطقه از جمله سیا و موساد برای سامان دادن به گروه‌های تروریستی تبدیل شد. لذا اردوغان در حال حاضر به طور طبیعی در حال اصلاح مسیر اشتباه گذشته است و سعی می‌کند با جریان غالب و برنده در تحولات منطقه یعنی جریان ایران، روسیه و سوریه همراه شود و تهران و مسکو نیز از این موضوع استقبال کردند. اما واقعیت این است که راهبرد ترکیه، پیشبرد سیاست‌های مبتنی بر منافع ملی این کشور است و تا زمانی که احساس می‌کنند این منافع تامین می‌شود با ایران و روسیه و البته با هر بازیگر دیگری می‌نشینند اما هیچ‌گاه به صورت راهبردی با ایران و روسیه همراه نشدند. با وجود این در همین سطح هم ایران و روسیه استقبال کرده‌اند و باز هم باید در این مذاکرات به ترکیه گوشزد کنند که ابتدا باید به دنبال ثبات بود و ثبات به نفع تمام کشورهای منطقه از جمله ترکیه است. در همین راستا در بیانیه پایانی نشست وزیران خارجه سه‌ کشور ملاحظه کردیم که به صورت تلویحی ترکیه نیز با ثبات و حفظ دولت مستقر سوریه اعلام همراهی کرد. اما وزیران خارجه در حد تصمیم‌گیری سیاسی می‌توانند عمل کنند و تصمیم‌گیری راهبردی در جایی است که روسای جمهور حضور داشته باشند و امیدوارم در نشست آینده حسن روحانی، ولادیمیر پوتین و رجب طیب‌اردوغان که قرار است در قزاقستان برگزار شود، این تصمیم‌گیری راهبردی شکل بگیرد و مواضع ترک‌ها بیش از پیش به ایران و روسیه نزدیک شود.

دکتر حشمت‌الله فلاحت‌پیشه - استاد دانشگاه علامه طباطبایی