دانشجوهای سرگردان، پردیس‌های خودگردان

حکایت برخی پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌های دولتی، حکایتی است پر از علامت سوال؛ از چگونگی راه‌اندازی این مراکز تا چرایی روند ادامه بقای‌شان بین سایر مراکز ریز و درشت آموزش عالی کشور.

مراکزی که به گفته محمدمهدی زاهدی، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی ‌ضرورتی برای ادامه فعالیت‌شان وجود ندارد! زاهدی با اشاره به این موضوع به جام‌جم می‌گوید: من با فعالیت پردیس‌های خودگردان مخالفم.

از رئیس کمیسیون آموزش مجلس برای این ادعا دلیل می‌خواهیم، که می‌گوید: هدف اولیه از راه اندازی این دانشگاه‌ها جذب دانشجو از خارج کشور بود، اما درعمل این اتفاق نیفتاد و آن چیزی که امروز مشاهده می‌کنیم این است بیش از 95 درصد و حتی در برخی پردیس‌ها 100 درصد ظرفیت را دانشجوهای ایرانی تشکیل می‌دهند، که این اتفاق با هدف اولیه راه‌اندازی‌شان مغایرت دارد و به همین دلیل ضرورتی برای ادامه فعالیت آنها وجود ندارد.

زاهدی با اشاره به صرفه اقتصادی ادامه این فعالیت برای دانشگاه‌ها می‌گوید: الان روال به این شکل شده که دانشگاه‌های دولتی برای تامین منابع مالی‌شان، دانشجوهای ایرانی را به مراکزی به اسم پردیس خودگردان هدایت می‌کنند و ازاین اتفاق درآمدزایی دارند، که من با این حرکت موافق نیستم و معتقدم دانشگاه‌ها برای تامین منابع مالی‌شان باید از روش‌های دیگر اقدام کنند، مثلا از محل امضای قرارداد با بخش صنعتی یا ایجاد شرکت‌های دانش بنیان و ...

تولد پردیس‌های خودگردان از برنامه پنجم توسعه

پردیس‌های خودگردان را اگر با نام اولیه‌شان صدا بزنیم یعنی پردیس‌های بین‌المللی، به همان هدفی می‌رسیم که رئیس کمیسیون آموزش مجلس هم به آن اشاره می‌کند؛ هدفی که در قانون برنامه پنجم توسعه ریشه دارد.

در این قانون آمده است دانشگاه‌های کشور، به تشخیص وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تصویب شورای گسترش وزارتخانه‌های مربوط، می‌توانند نسبت به تأسیس شعب در شهر محل استقرار خود یا دیگر شهرها و مناطق آزاد داخل کشور و نیز در خارج کشور به صورت خودگردان و با دریافت شهریه از داوطلبان اقدام کنند.

این موضوع را نایب‌رئیس شورای مرکزی اتحادیه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی هم تائید می‌کند.

محمدحسین طیرانی در این باره به جام‌جم می‌گوید: پردیس‌ها علی‌الاصول باید بین‌المللی باشند. اسم‌شان هم از ابتدا همین بوده، مثلا پردیس بین‌المللی دانشگاه ایکس، یا پردیس بین‌المللی دانشگاه ایگرگ.اما در عمل ظرفیت‌شان را با دانشجوهای ایرانی پرکردند.

حرکتی که به گفته طیرانی، یک نوع موازی‌کاری با فعالیت دانشگاه‌های غیردولتی است، از دانشگاه آزاد گرفته تا غیرانتفاعی‌ها و پیام نور.

طیرانی در این رابطه می‌گوید: همه ما از ظرفیت صندلی‌های خالی دانشگاه‌های غیردولتی خبر داریم، آمارهایی که هر سال هم زیادتر می‌شود، در این بین چه ضرورتی وجود دارد که دانشگاه‌های دولتی دانشجوی داخلی پولی پذیرش کنند؟!

رئیس دانشگاه خیام مشهد در ادامه تاکید می‌کند: روالی که از قدیم وجود داشته این بوده که همیشه تاپ ترین دانشجوها وارد دانشگاه‌های دولتی می‌شدند، اما با فعالیت پردیس‌های خودگردان این روال به هم خورده و حتی برای دانشجوهای ضعیف هم این امکان فراهم شده که پول کلانی بدهند و صندلی یک دانشگاه دولتی را بخرند که این موضوع قطعا به نظام آموزشی کشور ضربه می‌زند.

کم‌کاری وزارت علوم در رسیدگی

با این‌که از فعالیت پردیس‌های خودگردان مدت زمان زیادی نمی‌گذرد، اما این دانشگاه‌ها طی چندسال فعالیت‌شان همیشه با تغییرات ساختاری ریز و درشت مواجه بوده‌اند و هر چندوقت یک‌بار رسانه‌ها از سروسامان یافتن‌شان خبر داده‌اند، سروسامان یافتنی که همچنان محقق نشده است!

رد و نشان این موضوع را می‌توانیم در سال 93 بگیریم، از وقتی که روزنامه‌ها از قول معاون آموزشی سابق وزیر علوم نوشتند: پردیس‌های خودگردان سروسامان می‌یابد! جعفر میلی‌منفرد این خبر را دو سال و پنج ماه پیش در جمع خبرنگاران گفت و وعده داد: پذیرش دانشجویان، ورودی دانشجویان و انتخاب دانشجویان در پردیس‌های خودگردان قانونمند می‌شود.

این حکایت اما ادامه پیدا کرد تا تیر امسال که مجتبی شریعتی‌نیاسر، معاون آموزشی فعلی وزارت علوم از اعمال تغییرات در نحوه ارائه خدمات پردیس‌های خودگردان خبر داد.

شریعتی نیاسر در صحبت‌هایش از وضعیت نابسامان پردیس‌ها گلایه کرد و گفت: طبق قانون دانشجویانی که در پردیس‌های خودگردان تحصیل می‌کنند باید به امکانات و تجهیزات و همچنین استانداردهای دانشگاه‌های دولتی دسترسی داشته باشند. اما در حال حاضر شرایط این پردیس‌ها مخصوصا برای رشته‌های تجربی اصلا مناسب نیست.

به گفته معاون آموزشی وزارت علوم، همین موضوع بهانه این وزارتخانه برای ورود مجدد به بحث سروسامان دادن به اوضاع پردیس‌های خودگردان بود. ما برای پیگیری روند بررسی این موضوع با وزارت علوم تماس گرفتیم و مسئولان این وزارتخانه طبق روال همیشگی شان پاسخی به جام‌جم ندادند.

کفه ترازو به نفع دانشگاه‌ها سنگین است

پردیس‌های خودگردان با این‌که در ابتدا با جمعیتی 40 تایی فعالیت‌شان را شروع کردند، اما طی سال‌های گذشته زیادتر شدند و درحال حاضر با آمار 50 مرکز در گوشه و کنار کشور فعالیت می‌کنند، مراکزی که هرسال دانشجو می‌پذیرند و مشکلاتشان بیشتر از قبل می‌شود.

مشکلاتی که علی سیف‌اللهی، کارشناس آموزشی با نگاهی انتقادی زیرذره‌بین می‌برد. او در توضیح بیشتر به جام‌جم می‌گوید: پردیس‌های خودگردان شعبه‌ای از دانشگاه‌های دولتی هستند که در مکان دیگری دایر شده‌اند و در آنها هزینه تحصیل به‌عهده خود دانشجوست و به همین دلیل منبع خوب درآمدزایی برای دانشگاه به‌شمار می‌روند. در حقیقت این موضوع همان پیروی از سیاست‌های مبتنی بر خصوصی‌سازی آموزش عالی بوده که مدتی است در نظام آموزش عالی کشورمان دنبال می‌شود.

این کارشناس آموزشی، ارائه نامناسب خدمات جانبی مانند خوابگاه را یکی از مشکلاتی می‌داند که همیشه در حاشیه پردیس‌های خودگردان شنیده شده است:«بسیاری از این پردیس‌ها از محل اصلی دانشگاه فاصله دارند و متاسفانه فکری هم برای ارائه خوابگاه به دانشجویان شان نشده و در مواردی معدود هم که خوابگاه به دانشجویان ورودی تعلق می‌گیرد هزینه‌های چند میلیون تومانی از دانشجو اخذ می‌شود.»

رقم‌هایی که به گفته این کارشناس وقتی در کنار شهریه گران ‌پردیس‌های خودگردان قرار می‌گیرد، هزینه‌ای صدچندان به دانشجوها و خانواده‌هایشان تحمیل می‌کند؛ هزینه‌ای که وقتی با امکاناتی که در اختیار دانشجوها قرار گرفته و علمی‌که آموخته اند در یک کفه قرار می‌گیرد، برابری ندارد و کفه ترازو را به نفع دانشگاه‌های سنگین‌تر می‌کند.

مینا مولایی - جامعه