فشار اتلاف برق؛ سنگین‌تر از مصرف

به گفته کارشناسان، براساس برنامه پنجم توسعه باید تلفات برق کشور سال به سال کاهش یابد اما آمارهای رسمی نشان می‌دهد در سال‌های اخیر هدررفت برق در کشور بیشتر شده است و اگر جلوی این مشکل گرفته نشود، شاهد خاموشی‌های بیشتری خواهیم بود.

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، یکی از بخش‌هایی که به صنعت برق ایران صدمه می‌زند، هدررفت و تلفات برق است.

سهم تلفات برق از کل برق تولیدی کشور، براساس برنامه پنجم توسعه، باید از سطح 20 درصد به 14 درصد کاهش می‌یافت اما از سال 89 تاکنون، نه تنها تلفات برق کاهش نداشته بلکه رشد هم داشته و این در حالی است که برای تولید هر مگاوات در نیروگاه، 3 میلیارد تومان هزینه می‌شود و به ازای هر یک درصد تلفات، حدود 300 میلیارد تومان سوخت اضافی مصرف می‌شود.

در حالی که در روزهای اوج مصرف، تقاضا از مردم برای کاهش مصرف و صرفه‌جویی، مهم‌ترین ابزار گذر از خاموشی‌ها محسوب می‌شود اما اگر جلوی اتلاف شبکه برق گرفته شود، اوضاع کاملا تفاوت خواهد کرد.

کارشناسان می‌گویند: نمی‌توانیم دائم از توسعه نیروگاه‌ها صحبت کنیم و بعد هم تلفات در شبکه انتقال و توزیع، کار را خراب کند، بنابراین ابتدا باید دید که برق در کجا تلف می‌شود و سپس این تلفات را کاهش داد.

افزایش قیمت فایده نداشت

در همین باره، مجید ناصری نژاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس به جام جم گفت: قرار بود سبد انرژی کشور متنوع شود و تولید برق از نیروگاه‌های گازی و سوخت فسیلی کاهش یابد و به جای آن از ظرفیت تولید برق از انرژی‌های تجدید پذیر مانند بادی، آبی، خورشیدی و ... استفاده شود و به همین منظور تعرفه برق را بالا بردیم اما اصلا موفق نبودیم.

این نماینده مجلس اضافه کرد: وزارت نیرو متولی اصلی صنعت برق است و باید به تولیدکنندگان اطمینان بدهد که برقشان را به قیمت تضمینی می‌خرد اما مطالبات معوق دولت به پیمانکاران باعث شده تا آنها ورشکسته شوند و دیگر نتوانند در این صنعت دوام بیاورند. ناصری‌نژاد تصریح کرد: طبق برنامه‌های انجام شده و وعده‌هایی که دولت‌ها در زمینه برق دادند، اکنون ما باید صادرکننده برق باشیم نه این‌که کشور با خاموشی دست و پنجه نرم کند و از مردم بخواهیم که کم مصرف کنند.

مردم زیاد مصرف نکنند!

سیدمحمد هاشمی، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: علت خاموشی در روزهای اخیر، مصرف بی‌رویه و زیاد بود و از مردم می‌خواهیم که در مصرف برق بخصوص در ساعات پیک مصرف، صرفه‌جویی کنند تا تابستان را بدون خاموشی بگذرانیم.

هاشمی با اشاره به علت قطعی برق در روزهای اخیر تصریح کرد: مشکل قطعی برق در روزهای اخیر به تولید برق ارتباطی ندارد و همه این موضوعات به‌دلیل انتقال بار است.

مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ ادامه داد: زمانی که هوا گرم می‌شود روی تجهیزات صنعت برق تاثیر می‌گذارد و در همین حال مصرف هم که زیاد می‌شود، سیم‌های مسی ذوب شده و ترانس نیز می‌سوزد.

وی با بیان این‌که تجهیزات برای یک نقطه مصرف تعیین شده گفت: اگر میزان مصرف از نقطه تعیین شده بیشتر باشد، موجب تخریب تجهیزات می‌شود و تا برقراری دوباره برق باید مردم در خاموشی بمانند در نتیجه می‌توان با کاهش مصرف برق از خاموشی جلوگیری کرد. کاهش یک درجه کولر، کمتر باز شدن در یخچال و کارهایی از این قبیل می‌تواند روی کاهش مصرف برق تاثیر گذار باشد.

هاشمی با اشاره به سرمایه‌گذاری در صنعت برق اضافه کرد: هر مگاوات تولید برق، سه میلیارد تومان هزینه دارد و به‌دلیل این‌که مصرف برق همیشه در ساعات پیک نیست، سرمایه‌گذاری در این بخش را توجیه‌پذیر نمی‌کند. وی در پاسخ به انتقادات نسبت به سهم بالای اتلاف برق تصریح کرد: تلفات برق در استان تهران بشدت کاهش یافته و اقدامات ما در سطح کشور بی‌نظیر بوده به‌طوری که تلفات در بخش تهران بزرگ 6.3 درصد است. قطعا تجهیزات کشور برای جلوگیری از تلفات برق نیاز به نوسازی دارد اما سال‌هاست با همان تجهیزات قبلی خطوط انتقال جابه‌جایی برق صورت می‌گیرد.

قهر بخش خصوصی

حمیدرضا فیالی، عضو هیات مدیره سندیکای شرکت‌های تولیدکنندگان برق در گفت‌وگو با جام جم اظهار کرد: با بررسی روند افزایش ظرفیت تولید برق در سال‌های 83 تا 93 مشخص می‌شود که قدرت نامی نیروگاه‌ها به صورت میانگین، رشدی 7‌درصدی داشته است درحالی‌که رشد ظرفیت تولید برق در سال 1394 فقط حدود 1.3 درصد بود. در حدود نیمی از این افزایش ظرفیت هم به‌دلیل احداث نیروگاه‌های آبی بوده است که عملا در کل ایام سال قابل بهره‌برداری نیست. بنابراین اگر بارش‌های مناسب امسال به وقوع نمی‌پیوست و سدها پرآب نمی‌شدند، شاهد خاموشی‌های بیشتری ‌بودیم.

فیالی ادامه داد: مهم‌ترین دلیل کاهش رشد ظرفیت و تولید برق، عدم‌سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این صنعت است. متأسفانه در سه سال گذشته به‌دلیل سیاست‌های اعمال‌شده در حوزه صنعت برق، مطالبات بخش خصوصی بابت فروش برق پرداخت‌نشده است. مطالبات بخش خصوصی از این بابت حدود 12هزار میلیارد تومان است.

وی تاکید کرد: عدم‌صدور مجوز صادرات برق و راه‌اندازی نکردن بازار قراردادهای دوجانبه نیز دلیل دیگری برای مأیوس شدن بخش خصوصی است. در صورت رفع نشدن معضلات ‌عنوان شده، در سال‌های آینده خاموشی‌های گسترده‌ای به وجود خواهد آمد.

سهم بالای اتلاف برق

براساس آمار اعلامی بانک مرکزی و وزارت نیرو، تولید برق کشور در سال 1394 حدود 282 میلیارد کیلووات ساعت و مصرف آن 231 میلیارد کیلووات ساعت بوده است. با توجه به سهم پایین صادرات برق کشور، بخش اعظم تفاوت میان تولید و مصرف کشور، در شبکه توزیع و انتقال تلف شده و بخشی هم دچار برق‌دزدی شده است. در سال‌های اخیر حتی تا 20 درصد برق تولیدی کشور در جریان انتقال و توزیع، تلف شده است. در سه سال گذشته در حالی که میانگین رشد مصرف برق در کشور 5.8 درصد بوده، میانگین رشد تولید برق 4.3 درصد بوده که بیانگر پیشی گرفتن سرعت مصرف از سرعت رشد تولید است.

محمدحسین علی‌اکبری - اقتصاد