تکتیک هیچکاکی

دکوپاژ که آن را تقطیع و برش فنی تصویر هم می‌نامند، نماهای مختلف یک فیلم را به هم متصل می‌کند و ترتیب آنها در نهایت موجب ریتم و ضرباهنگ اثر می‌شود. فیلم‌ها بسته به ژانر و سلیقه و دیدگاه فیلمسازان دارای نماهای کوتاه یا بلندی هستند که در مرحله دکوپاژ درباره آنها تصمیم‌گیری می‌شود. به عنوان مثال در دکوپاژ یک فیلم اکشن، نیاز به تغییر مداوم زاویه دوربین و نماهای بسیار سریع و کوتاه است و در دکوپاژ فیلمی که مبتنی بر تامل و اندیشه است و بن‌مایه‌های فلسفی دارد، فیلمساز ترجیح می‌دهد نماهایی بلندتر داشته باشد و جای دوربین را کمتر عوض کند. دکوپاژ اگرچه جزو لاینفک کار فیلمسازی است، اما نوع برخورد کارگردان‌ها با آن یکسان نیست. مثلا فرانچسکو رزی، فیلمساز فقید ایتالیایی و سازنده فیلم‌هایی چون «سالواتوره جولیانو» و «ماجرای ماتئی» اعتقاد چندانی به دکوپاژ نداشت و معتقد بود اگر قرار باشد همه چیز در فیلمنامه، دکوپاژ و روی کاغذ شکل بگیرد، پس وظیفه منِ فیلمساز در صحنه فیلمبرداری چیست؟ برعکس، آلفرد هیچکاک دقیقا در فیلمسازی به جزئیاتی وفادار بود که پیشتر در فیلمنامه و دکوپاژ به آن فکر کرده و آن را روی کاغذ ثبت کرده بود.

همان‌طور که جلوه عملی دکوپاژ در صحنه فیلمبرداری خودش را نشان می‌دهد، برای آموزش آن هم نیاز به تمرین و کارآزمایی در عمل است؛ با این حال یادگیری ابتدایی آن باید از طریق کتاب‌های مرتبط با این مقوله باشد. کتاب دوجلدی «دکوپاژهای مرجع» تالیف کریستوفر کنوُرتی و ترجمه محمد ارژنگ که از سوی کتاب نشر نیکا روانه بازار شده، از معدود کتاب‌های تخصصی و کاربردی درباره دکوپاژ است. این مجموعه مفید به علاقه‌مندان فیلمسازی کمک می‌کند بدانند برای فیلمبرداری مثلا یک صحنه تعقیب و گریز و یک صحنه درگیری چگونه عمل کنند یا برای گرفتن یک سکانس گفت‌وگو و دیالوگ دار چه‌کاری انجام دهند؟ کنورتی، نویسنده این کتاب با ذکر مثال‌هایی مصور و اشاره به ویژگی‌های هر کدام، توانسته روش‌های خلاقانه و دقیقی را برای کارگردانان و دوستداران فیلمسازی و هنر سینما عرضه کند و با پرهیز از پرداختن به مباحث تئوری تلاش کرده کتابی کاربردی بنویسد.

جلد اول این کتاب درباره روش‌هایی برای ایجاد جلوه‌هایی گرانبها در فیلم‌های ارزان است و جلد دوم هم به دکوپاژ صحنه‌های گفت‌و‌گو می‌پردازد. باشگاه مشتزنی، گزارش اقلیت، پشت خطوط دشمن، ببر خیزان اژدهای پنهان، سرگذشت شگفت‌انگیز آملی پولن، تلالو، هوش مصنوعی، تماس، بازی، مخمل آبی، ارباب حلقه‌ها و ترمیناتور، برخی فیلم‌های مشهوری است که نویسنده با ذکر مثالی کاربردی از آنها نسبت به آموزش مقوله پراهمیت دکوپاژ اقدام کرده است.