ضریب خطا را در ‌ازدواج کاهش دهیم

آشنایی‌های قبل از ازدواج از چه حد و اندازه‌هایی باید برخوردار باشد که هم زمینه تلقی دو طرفه فراهم آید و هم حدود شرع رعایت شود؟

آن چیزی که به شناخت طرفین منجر می‌شود و آنها می‌توانند براساس یک آگاهی دقیق و روشن بزرگ‌ترین تصمیم زندگی‌شان را بگیرند، پسندیده است؛ اما فرآیندی که آدم‌ها را به همدیگر وابسته‌تر و دلبسته‌تر می‌کند و به نوعی تبادل عواطف و غرایز را به دنبال دارد نمی‌تواند در این زمینه روند مناسبی باشد. چرا؟ چون ضریب خطا را بین آنها زیاد خواهد کرد. یعنی وقتی پیش از ازدواج دختر و پسر در حریم عاطفی هم قدم بگذارند و نسبت به هم دلبسته بشوند این زندگی توام با خطاهای محاسباتی زیادی خواهد بود. ارتباط دو نفر قبل از ازدواج در قالب دوست پسر یا دوست دختر گرفتن باعث می‌شود این دو در انتخاب خود دچار مشکل شوند. قطعا انسان‌ها نیاز دارند دوست داشته شوند و دوست‌داشتنی باشند. هم کسی را دوست بدارند و هم در معرض ابراز علاقه دیگری قرار بگیرند. اگر این مساله در قالبی غیر از چارچوب‌های خانواده و زندگی زناشویی شکل بگیرد خیلی واضح است خطای بزرگی در مساله شناخت طرفین اتفاق خواهد افتاد. خطای بزرگ آن است که آنها نمی‌توانند برای یک رابطه درازمدت و پایدار برنامه‌ریزی کنند. طبیعتا وقتی در سنین جوانی انسان در معرض این عواطف قرار می‌گیرد احساسات چشمان واقع‌بین او را کم‌سو یا نابینا می‌کند و نسبت به ویژگی‌های طرف مقابل مسائل منفی او و عدم تناسباتی که وجود دارد کم‌توجه می‌شود. وقتی چنین اتفاقی افتاد دو طرف نمی‌توانند برای یک زندگی پایدار برنامه‌ریزی درستی داشته باشند. وقتی دختر و پسر وارد حریم‌های پرجاذبه عاطفی می‌شوند نوعا این نوع رابطه به ازدواج منجر نمی‌شود؛ چون در این دوران، این حباب علاقه با بعضی از تلنگرها و ناهمخوانی ترک برمی‌دارد. آن بخشی از علاقه‌ها که به ازدواج منجر شود در دوران زندگی مشترک وقتی جلو می‌روند در پیچ و خم‌های زندگی رها می‌شوند.

آیا همه ازدواج‌هایی که براساس یک علاقه و عاطفه قبلی به ازدواج منجر شود با مشکل مواجه می‌شود؟

نمی‌خواهم بگویم هر دوستی قبل از ازدواجی به تشکیل زندگی منجر نمی‌شود یا اگر به ازدواج منجر شد در آینده طرفین به مشکل برخواهند خورد، اما آمارها و تحلیل‌ها حاکی از این است که ضریب خطا در چنین روابطی بسیار بالاست و آدم‌هایی که چنین تصمیماتی برای زندگی خود می‌گیرند و محبت و علاقه را قبل از ازدواج تجربه می‌کنند، دچار خطای محاسباتی بزرگی می‌شوند؛ بنابراین اسلام عزیز با شناخت عمیقی از انسان و غرایز و کمال طلبی‌های او تاکید می‌کند انسان‌ها باید مودت و رحمت را در فضای زناشویی تجربه کنند. اگر بنا باشد این نوع روابط قبل از ازدواج به میدان‌های بی‌حد و حصری برسد، نباید انتظار داشت در صورت تشکیل یک زندگی مشترک، خانواده‌ای آرام و محکم شکل بگیرد.

در مورد ضریب خطاهای روابط عاطفی قبل از ازدواج اشاره کردید. آیا می‌توانید منبع آمارهای موجود را ارائه کنید؟

این دایره پژوهش‌ها مربوط به سایر کشورها از جمله آمریکا هم بود و به ایران محدود نمی‌شد. مراجعه به کتاب دانش خانواده و جمعیت نوشته جمعی از نویسندگان از انتشارات نشر معارف هم در این زمینه می‌تواند راهگشا باشد.

بحث درگیری‌های عاطفی و مقوله شناخت طرفین ‌‌دو مقوله جدا از همدیگر هستند. حد ارتباط میان دو جوانی که می‌خواهند با هم ازدواج کنند براساس مبانی اسلام تا چه اندازه است؟

هر ارتباطی که به شناخت بیشتر منجر شود، مجاز است. اگر بنا باشد شناختی در این روابط وجود نداشته و فقط برانگیختن عاطفه و غرائز باشد، از نظر اسلام محدود و ممنوع است، اما پرس و جو و شناخت حساسیت‌های طرفین و تناسبات خانوادگی نه‌تنها مجاز است، بلکه جزو ملزومات زندگی آینده است. دختر و پسر باید با چشمانی باز با هم ازدواج کنند و شرایط را کاملا بسنجند و آن گاه که به آگاهی‌های مناسب در مورد روحیات همدیگر رسیدند برای ازدواج اقدام کنند.

در گذشته ازدواج درون فامیلی و خانوادگی بیشتر بود و‌ با توجه به تغییر سبک زندگی، از تعداد ازدواج‌های خانوادگی کاسته شده است و بسیاری از جوانان با کسانی خارج از فامیل ازدواج می‌کنند. هر کدام از این نوع ازدواج‌ها چه مزایا و معایبی دارند؟

در گذشته ما ازدواج‌های محفوظ‌تری داشتیم. ورودی‌های ازدواج‌ها در دوره سابق محکم‌تر و مطمئن‌تر بود. نمی‌خواهم بگویم در گذشته احتمال خطا در این ازدواج وجود نداشت، اما با توجه به آمار طلاق و میزان خوشایندی از ازدواج، خانواده‌ها در گذشته تجربه بهتر و مطلوب‌تری داشتند. خانواده‌ها در گذشته در امر ازدواج احساس مشارکت بیشتری می‌کردند. البته شرایط جدید، ویژگی‌هایی مثل پیچیدگی دارد و روش‌های جدیدی هم پیش آمده است. هر چیزی که به خطای محاسباتی منجر شود به مصلحت طرفین نیست. طبیعتا وقتی خودنمایی‌ها و بزرگنمایی‌ها تکیه بر محور صرف عاطفی بشود ضریب خطا هم بالا می‌رود.

نظرتان درباره آشنایی جوانان در فضای مجازی و ازدواج‌ از این مسیر چیست؟

این نوع ازدواج کردن یکی از روش‌هاست و ما نمی‌خواهیم آن را نفی کنیم، اما باید به آن وزن بدهیم. یعنی دختر و پسری که با حذف خانواده رابطه خود را شروع می‌کنند و با هم جلو می‌روند و بعد خانواده را در جریان اتفاق قرار می‌دهند به یک اطمینان از زندگی می‌رسند؛ اما دختر و پسری که از طریق واسطه به هم معرفی می‌شوند و خانواده‌ها خواستگاری می‌آید این هم یک اطمینان دیگری دارد که قابل مقایسه نیست و البته اگر بتوانیم این دو را با هم جمع کنیم میزان اطمینان نسبت به محکم بودن این ازدواج بالا می‌رود. در شرایط فعلی با این که ازدواج یک اتفاق فرخنده و فاخری است ولی دست‌کم گرفته می‌شود و توان خانواده بیشتر از آن که مصروف حقیقت ازدواج شود بیشتر معطوف به تجملات قبل و حین برگزاری مراسم ازدواج می‌شود. در صورتی که همت اصلی خانواده‌ها باید متوجه شناخت بهتر و بیشتر دختر و پسری که با هم ازدواج می‌کنند، شود. متاسفانه آمارهایی در مورد مخارج برگزاری مراسم ازدواج ارائه می‌شود که کام همه را تلخ کرده است. دختر و پسری با وجود همه امیدها و آرزوها به خاطر بی‌دقتی در انتخاب و تاکید بر تفاخرها و خودنمایی‌ها سرنوشت نامناسبی را پیدا می‌کنند.

فتاح غلامی

دین و زندگی