قبرستان‌های معروف ایران و‌ جهان

امامزاده طاهر

نام امامزاده‌ای است در نزدیکی شهر کرج که به‌خاطر گورستان همجوار آن که مدفن بسیاری از هنرمندان و روشنفکران است، مشهور است. از جمله هنرمندان برجسته‌ای که در این قبرستان به خاک سپرده شده‌اند می‌توان به غلامحسین بنان، مرتضی حنانه، احمد شاملو، احمد محمود، عبدالعلی وزیری، حسن گل‌نراقی، جلال ذوالفنون، حسن کامکار، هوشنگ گلشیری و... اشاره کرد.

‌تخت فولاد

تخت فولاد نام قبرستان قدیمی شهر اصفهان است که قدمتش به قرن چهارم هجری می‌رسد. این اثر به‌طور یکجا و بخش‌هایی از آن به‌طور مجزا در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. تا پیش از صفویان و بعد از آن این مکان، محلی برای تجمع دراویش بوده و خانقاهی هم در آن احداث کرده بودند که با نام آرامگاه بابا رکن‌الدین شناخته می‌شود. در دوران صفویه این قبرستان یک گورستان اختصاصی تلقی می‌شد و فقط بزرگان مملکتی در آن به خاک سپرده می‌شدند. پس از این دوره در آن تکایایی احداث شد و سرانجام به قبرستان همگانی شهر تبدیل گشت. در سال ۱۳۶۳ دفن اموات به غیر از شهدای جنگ ایران و عراق، در این قبرستان متوقف و به قبرستان جدید شهر به نام باغ رضوان منتقل شد.

‌گورستان ظهیرالدوله

وقتی‌ علی‌خان ظهیرالدوله در اثر سکته قلبی در باغ خود در جعفرآباد شمیران درگذشت، در جوار باغ در قبرستان عمومی که بین تجریش و امامزاده قاسم واقع بود، دفن شد. از آنجا که ظهیرالدوله مورد قبول اکثر طبقات اجتماعی بود، بسیاری از هنرمندان، سیاستمداران و دانشمندان وصیت کردند ‌ در این آرامگاه دفن شوند. از سال‌های ۱۳۴۰ به بعد دفن اموات در این مجموعه ممنوع شد و دفن افراد در سال‌های ۴۰ تا ۵۰ با اجازه‌نامه خاص و آن هم به صورت محدود انجام می‌شد. آخرین تدفین در آرامگاه ظهیرالدوله در سال ۱۳۵۹ انجام شده ‌است. محمدتقی بهار، حسن تقی‌زاده، روح‌الله خالقی، فروغ فرخزاد، ابوالحسن صبا، رهی‌معیری، ایرج میرزا، قمرالملوک وزیری و... از جمله افراد سرشناسی هستند که در این گورستان به خاک سپرده شدند.

‌قبرستان جن‌ها

روستای تیس در استان سیستان و بلوچستان با قدمتی ۲۳۰۰ ساله گورستانی دارد که بلوچ‌ها به آن «جن سنط» می‌گویند. گورستانی رازآمیز که در آن قبرها در کنار هم‌ روی سطحی صخره‌ای حفر شده‌اند. به باور برخی از محلی‌ها این گورها متعلق به جن‌هاست؛ آنها مردگان خود را در حصار این سنگ‌ها دفن کرده‌اند، شب که می‌رسد، جن‌ها بر سر گور از دست رفتگان خود حاضر و به مویه و مرثیه‌سرایی مشغول می‌شوند. شاید سطح صخره‌ای این تپه که کندن قبر بر آن کار بسیار دشواری است، مردم این منطقه را بر این باور داشته که موجوداتی فوق بشری این قبر‌ها را حفر کرده‌اند.

‌گورستان ابن‌بابویه

ابن‌بابویه نخستین گورستان شهرری و دومین گورستان تهران است که بسیاری از مشاهیر ایران در آن دفن هستند. نام این گورستان برگرفته از نام محمد بن بابُویه معروف به شیخ صدوق یکی از فقها و دانشمندان شیعه است که آرامگاه او در آنجا واقع شده‌ است.

پس از برپایی بقعه شیخ صدوق، افراد زیادی در اطراف آن به خاک سپرده شدند و مقبره‌های بزرگ و باشکوهی هم اطراف آن احداث شد. محمدرضا پهلوی و محمد مصدق نیز هر دو وصیت کرده بودند در ابن بابویه دفن شوند. در سال ۱۳۷۳ وزارت کشور، دستور منع دفن مردگان را در این محدوده صادر کرد.

‌عجیب‌ترین قبرستان ایران

باید به شرقی‌ترین نقطه مازندران سفر کرد تا بتوان عجیب‌ترین قبرستان ایران را با سنگ‌های عمودی خاکستری و حکاکی‌های عجیب و غریب دید. این قبرستان را با قدمت ۱۲۰۰ ساله و نقش‌های عجیب‌ روی سنگ‌هایش که در روستای سفید چاه شهرستان گلوگاه واقع است، نخستین قبرستان مسلمانان خوانده‌اند. قبر ملک بادله حاکم شمال در این گورستان قرار دارد و همچنین ابراهیم، منصور و عبدالرحمن سه فرزند امام موسی‌ابن جعفر(ع) و چند نفر از سادات مرعشی که روزگاری در آمل حکومت می‌کردند در سفیدچاه مدفون شده‌اند. سنگ قبرهای محرابی گورستان تاریخی سفید چاه، دارای تصاویر نمادین ایرانی است که مفاهیم پیچیده زندگی، مرگ و رستاخیز را در خود نشان می‌دهد.

‌گورستان متفقین در تهران

در محله دولاب شهر تهران قبرستانی واقع شده که ۱۸۹۲ شهروند لهستانی در آن دفن شده‌اند. بیشتر شهروندان لهستانی که در این گورستان دفن شده‌اند، کسانی بودند که پس از آزادی از اردوگاه‌های کار اجباری استالین در سیبری و قزاقستان، از راه ایران به اروپا بازمی‌گشتند. در سال ۱۹۴۲ حدود 115.000 شهروند لهستانی، شامل سربازان، مردان، زنان و کودکان غیرنظامی، با کشتی از دریای خزر وارد بندرانزلی شدند. نیروهای نظامی و داوطلب برای ملحق شدن به مقاومت اروپا ایران را ترک کردند، اما هزاران شهروند غیرنظامی و زن و کودک تا سه سال در شهرهای مختلف ایران باقی ماندند. به علت سوءتغذیه در دوران اسارت و ابتلا به بیماری‌های واگیردار، بسیاری از نظامیان و غیرنظامیان در طول اقامت در ایران جان باختند و همانجا به خاک سپرده شدند.

‌قبرستان فوتبالی

باشگاه شالکه 04 در سال 2012 دست به ابتکار جالبی زد. این باشگاه در آن سال، قبرستانی در شهر گلزنکیرشن در نزدیکی استادیوم فوتبال فلتینس آرنا افتتاح کرد. این قبرستان که به شکل یک زمین فوتبال است، گنجایش 1904 قبر را دارد و ویژه طرفداران پروپا قرص باشگاه فوتبال شالکه 04 است که در سال 1904 تاسیس شد. قیمت اولیه برای خریداری هر قطعه قبر برای مدت 25 سال، 5406 یورو تعیین شده است.

گورستان پر لاشز

گورستان پر لاشز (Père-Lachaise) با ۴۳ هکتار مساحت، بزرگ‌ترین گورستان پاریس و از مشهورترین گورستان‌های جهان است و پربازدیدترین گورستان جهان خوانده می‌شود. مشاهیر فراوانی در پر لاشز به خاک سپرده شده‌اند. صادق هدایت و غلامحسین ساعدی. اسکار وایلد، فردریک شوپن، مولیر، انوره دوبالزاک، مارسل پروست و... از نویسندگان و هنرمندان برجسته‌ای هستند که در این قبرستان مدفون‌اند.

‌قبرستان رکولتا

قبرستان رکولتا (Recoleta) در شهر بوئنوس‌آیرس پایتخت کشور آرژانتین واقع است و بسیاری از سیاستمداران و شخصیت‌های مشهور در این گورستان مدفون هستند. این قبرستان شبیه به یک شهر طراحی شده و دارای خیابان‌ها و گذرهای فرعی بسیار زیادی است.

‌گورستان های‌گیت

های‌گیت (دروازه مرتفع) نام گورستانی تاریخی و مشهور در شمال شهر لندن است. این قبرستان دارای قطعه مربوط به مسلمانان نیز است. های‌گیت مدفن انسان‌های مشهوری چون کارل مارکس است.

‌قبرستان اجاره‌ای

قبرستان ورین در شهر گوآتمالاسیتی، پایتخت کشور گواتمالا واقع شده و در آن قبر دائمی برای مردگان وجود ندارد و قبرها به خانواده مردگان اجاره داده می‌شوند. در بیشتر مواقع خانواده مردگان پس از مدتی از پرداخت اجاره‌بهای قبر خودداری کرده و به همین دلیل کارگران اجساد را از قبرها خارج می‌کنند که در بیشتر مواقع بقایای مردگان این قبرستان عجیب از سوی کرکس‌ها خورده می‌شود. نکته جالب درباره این قبرستان این است که قبرها نه بر روی زمین، بلکه درون دیوار کنده می‌شوند.

قبرستان وادی‌السلام

زائرانی که به نجف می‌روند هنگام بازدید از این شهر تاریخی و زیارت سری هم به قبرستان وادی‌السلام می‌زنند. آرامگاه پررمز و رازی که در شمال شهر قرار داد. تاریخ دقیق ایجاد آن معلوم نیست، اما با توجه به وجود مراقد شریف حضرت صالح و هود ـ دو پیامبر برجسته ـ می‌توان قدمتی چند هزار ساله را برای آن متصور شد.

روایات متعددی از ائمه معصومین در اهمیت این قبرستان وجود دارد. از این رو است که بسیاری از شیعیان آرزو دارند بعد از مرگشان در این آرامگاه دفن شوند. این قبرستان آن قدر وسیع است که به آن لقب بزرگ‌ترین قبرستان عالم اسلام را داده‌اند.

نخستین کسی که در وادی‌السلام از اصحاب مدفون شد خباب بن ارت، متوفای 37 هـ .ق بود که از سابقین در اسلام و ششمین فردی بود که اسلام را پذیرفته بود. وی در جنگ بدر شرکت داشت، در جنگ‌های صفین و نهروان نیز در خدمت امیرمومنان علی‌(ع) بود و در دوران خلافت امیرمومنان(ع) در کوفه درگذشت، مولای متقیان بر پیکرش نماز خواند، در کنار قبرش حضور یافت و برایش طلب مغفرت کرد. علاوه بر این عده زیادی از ایرانیان هم در این مکان به خاک سپرده شده‌اند. از جمله آنها می‌توان به مزار مرقد آیت‌الله سیدعلی قاضی طباطبایی اشاره کرد. این قبر در قسمت جنوبی وادی‌السلام و در نزدیکی مرقد حضرات هود و صالح قرار دارد. دیگر قبر معروف ایرانی در وادی‌السلام، مزار رئیسعلی دلواری از مبارزان ایرانی علیه استعمار انگلیس است. گفته می‌شود پیکر وی پس از به شهادت رسیدن به وصیت خودش به این قبرستان منتقل شده است. علاوه بر وی قبر شهید اول صاحب لمعه در قسمت شمالی وادی‌السلام قرار دارد.

قبرستان بقیع

بقیع مهم‌ترین قبرستان عالم اسلام با نام مدینه النبی همراه است. این محل آرامگاه ابدی بسیاری از بزرگان دین و سیاست است که قدمت آن به حضور پیامبر(ص) در یثرب بازمی‌گردد. آورده‌اند که بقیع به زمین گسترده و وسیعی می‌گویند که درخت در آن باشد. ظاهرا در زمان احداث این قبرستان درختان را کندند و دیگر نشانی از آنها نیست.‌ درباره اولین کسی که در این قبرستان دفن شده اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی معتقدند عثمان بن مظعون یکی از صحابه پیامبر(ص) و یار امیرمومنان(ع) اولین مسلمانی است که در این قبرستان دفن شده و گروهی دیگر می‌گویند اسعد بن زراره اولین فردی است که در این محل به خاک سپرده شده است.

بقیع در شرق مدینه و در نزدیکی مسجد النبی قرار دارد. در برخی روایات آمده انتخاب این مکان برای دفن اصحاب به توصیه رسول اکرم(ص) بوده است. این قبرستان به خاطر این‌که محل دفن چهار نفر از ائمه بزرگوار شیعه و بسیاری از بزرگان صحابه است، قداست و احترام زیادی دارد.

علاوه بر این، محلی نیز به نام بیت‌الاحزان داشت که قبلا از سوی حضرت علی(ع) برای صدیقه طاهره (س) ساخته شده بود و آن حضرت بعد از وفات پیامبر اکرم (ص) به همراه حسنین (علیهماالسلام) به این مکان می‌آمد و گریه می‌کرد. خانه‌ای که اکنون نشانی از آن نیست.

قبرستان بقیع، مدفن چهار امام شیعه- ‌امام حسن مجتبی(ع)، امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع)- فاطمه بنت اسد مادر امام علی(ع)‌، همسران پیامبر(ص) ،ام‌سلمه، ام‌البنین‌ مادر حضرت عباس(ع)، عقیل بن ابیطالب، عبدالله بن جعفرهمسر حضرت زینب و بسیاری از صحابه پیامبر نظیر عثمان بن مظعون، عثمان بن عفان خلیفه سوم، ابوسعید خدری، همچنین مقداد بن اسود، عباس ‌بن عبدالمطلب، اسماعیل فرزند امام صادق(ع)، عاتکه و صفیه عمه‌های پیامبر(ص)، جابر بن عبدالله انصاری، شهدای واقعه حره، حسان بن ثابت و... است.