تدوین منشور اخلاقی برای مطبوعات و خبرگزاری‌های ایران

بیژن مقدم مدیر مسوول روزنامه جام جم در گفت و گو با آریا ضمن ارایه نقطه نظرات خود راجع به امانت داری رسانه ها، در تعریف خود از امانت داری رسانه ای می‌گوید:« چیزی که در رسانه انجام می شود در حقیقت نوعی بازنمایی فضای بیرونی است. چیزی که رسانه ارایه می کند گزارشی است از واقعیتی بیرونی. هر مقداری متون ما به اصل رویداد نزدیک باشد، ما در این کار موفق تر عمل کرده ایم و امانت دار بوده ایم.

وی در تشریح تعریف خود از امانت‌داری می افزاید:« اگرچه رسانه ها همیشه نمی توانند همه واقعیت را نشان دهند و تنها جلوه ای از آن را در قالب متن به مخاطب عرضه می کنند. اما انتظار این است که این جلوه نزدیک به متن باشد و بدون جهت گیری و زاویه عنوان شود.»

مقدم در مورد روایت های مختلفی که می توان راجع به یک رویداد عنوان شود می گوید:« روایت ها بخشی از حقیقت هستند نه همه آن. رسالت رسانه این است که بدون جهت گیری جلوه ای از واقعیت را به نمایش بگذارد.»

مدیر مسوول روزنامه جام جم می افزاید:« امانت داری در حوزه های مختلفی از رسانه می تواند مصداق داشته باشد یکی از آنها ذکر منبع خبر است. رسانه باید منبع اصلی خبر را ذکر کند. اگر به هر دلیلی نسبت به منابع بی اعتنایی شود و در مقاطعی نیز حذف انجام شود رسانه در انتقال پیام دچار اشتباه شده است. زیرا هدف ما نشان دادن حقیقت است و اینکار در سایه عنوان کردن منابع اتفاق می افتد.»

وی ادامه می دهد:« زمانی که منبع (افراد، خبرگزاری ها و سایت ها، و نویسنده آن رویداد و....) در رسانه ای به دلیل اهمال افراد مسوول اهمیت خود را از دست بدهد ، رسانه باید به سمتی برود که فرد خاطی را حذف کند.»

مقدم همچنین با اشاره به منابع دیگری که به راحتی در رسانه ها حذف می شود و نباید به راحتی از آن عبور کرد با اشاره به استفاده از عکس ها در منابع خبری بدون ذکر نام عکاس و رسانه ای که عکس را منتشر کرده است خواستار امانت داری همه رسانه ها شد. وی تاکید می کند:«ذکر منابع بخشی از امانت داری در فضای رسانه ای است.»

وی همچنین با اشاره به بحث حقوق مولف، مساله سرقت را مطرح می کند و می گوید:« هر برداشتی از یک اثر، باید با عنوان برداشت عنوان شود و مخاطب بتواند امضای صاحب اثر را ببیند.»
مقدم با رویکردی آسیب شناسانه به مساله امانت داری رسانه ها، با عنوان کردن امانت داری در حفظ اعتماد مردم می گوید:«رسانه باید اعتماد مردم را جلب و حفظ کند. برخی از رسانه ها و نه همه آنها ، برخی مواقع ابزار شایعه پراکنی می شوند و به این ترتیب اعتماد مردم را از خود سلب می کنند. این مساله در فضای مجازی بسیار زیاد است و همین مساله متاسفانه در فضای مطبوعاتی نیز وارد شده است.»

مقدم تاکید می کند: «رسانه ابزار شایعه پراکنی نیست.»

مدیر مسوول روزنامه جام جم در ارزیابی خود از موضوع امانت داری در رسانه های داخلی می‌گوید:«قضاوت در این موارد دشوار است و در این مورد حتما باید مطالعات و پژوهش هایی انجام شود تا در مورد آن به صورت قطعی صحبت کرد.»

وی می افزاید:« اما تجربه نشان داده است که برخی از رسانه ها که با عنوان نشریات زرد مشهور هستند از این طریق کسب درآمد می کنند. در این مورد، دیگر نمی توان انتظار امانت داری داشت.»
مقدم در پاسخ به این سوال که معمولا در برخی از روزنامه ها که مخاطبان زیادی هم دارند، منابع ذکر نمی شوند می گوید:«بخشی از مطبوعات به دلیل ضعف بنیه اقتصادی با کمبود نیروی انسانی مواجهه هستند و به عموما نیز تولیدات رسانه ای آنها محدود است. به همین خاطر هم تلاش می کنند از منابع دیگری استفاده کنند که گاهی نیز منبع حذف می شود.»

وی معتقد است:« یک رسانه در هیچ شرایطی نباید چنین عملی را انجام دهد. »

مقدم در ارایه راهکار خود برای رسیدن به ویژگی امانت داری در مطبوعات و رسانه ها می گوید:« مطبوعات و خبرگزاری ها باید منشور اخلاقی امضا کنند که نسبت به منابع هم وفادار باشند. امانت‌داری نشان دهنده رقابت سالم و فراهم بودن شرایط برای فعالیت در فضای حرفه ای است کما اینکه می تواند انعکاس دهنده انگیزه های رسانه ها در تولید واقعی اخبار نیز باشد.»

وی در پایان اشاره می کند:«عنوان نشدن منبع برای یک رسانه، مسوولیت حقوقی را نیز برعهده همان رسانه می گذارد.»