جنین من تکان می‌خورد یا نه؟

برای بسیاری از خانم‌هایی که نخستین بارداری خود را تجربه می‌کنند، لازم است که بدانند جنین از هفته هفتم بارداری شروع به تکان خوردن می‌کند و در سونوگرافی نیز می‌توان این مساله را مشاهده کرد، ولی تکان خوردن جنین در داخل رحم معمولا قبل از هفته‌های 16 تا 22 احساس نمی‌شود. البته مادران از نوبت دوم بارداری خود به بعد، زودتر از مادران شکم اول این تکان‌های کوچک را که اصطلاحا «لگد زدن» خوانده می‌شود، حس می‌کنند. به گفته دکتر آمنه لاهوتی، متخصص زنان و زایمان وضع فیزیکی هم در احساس کردن این تکان‌ها نقش دارد؛ زنان لاغر تکان‌ها را راحت‌تر از زنان‌چاق حس می‌کنند.

جنینی با حرکات طبیعی

در ابتدا تعداد تکان‌ها کم و فاصله آنها زیاد و ممکن است در حد چند تکان، در روز باشد. درواقع جنین مرتب تکان‌خورده و ضربه می‌زند، ولی بیشتر ضربه‌ها قدرت کافی برای حس شدن از سوی مادر را ندارد، ولی در سه ماهه دوم ضربات شدید‌تر و بیشتر می‌شود.

دکتر لاهوتی در ‌گفت‌و‌گو با جام‌جم می‌افزاید: ابتدا حرکات جنین نامنظم و با فاصله است، ولی بتدریج منظم و معنی‌دار می‌شود. با پیشرفت بارداری، حرکات ضعیف، جای خود را به حرکات قوی می‌دهد و در فاصله هفته‌های 20 تا 30 حرکت عمومی بدن، حالت سازمان یافته پیدا می‌کند و در جنین‌، دوره‌های فعالیت ـ استراحت شروع می‌شود. با نزدیک شدن به زمان زایمان و به دلیل بزرگ شدن جنین و کاهش مایع امنیوتیک (‌مایع دور جنین) تعداد حرکات جنین کاهش می‌یابد.

نگران نباشید‌، جنین‌تان خواب است

هر مادری تجربه متفاوتی از حرکات جنین دارد و هر جنینی نیز الگوی حرکتی ویژه خودش را دارد. یعنی تا زمانی که حرکات جنین یک الگوی ثابت داشته و چندان تغییر نکند، می‌توان گفت که مشکلی وجود ندارد ضمن این‌که دوره‌های خواب و بیداری جنین، مستقل از خواب و بیداری مادر است. طبق پژوهش‌ها، طول مدت چرخه خواب جنین تقریبا از 20 تا 75 دقیقه متفاوت است، ولی متوسط مدت حالت غیرفعال یا آرام در جنین بعد از 37 هفتگی، 23 دقیقه است. بنابراین اگر جنین‌تان حرکت نکرد، نگران نباشید، ممکن است جنین‌تان خواب باشد. هرچند که باید بتوانید تعداد حرکات جنین خود را بشمارید.

دکتر لاهوتی در این‌باره توضیح می‌دهد: تعداد حرکات ایده‌آل جنین یا مدت زمان مناسب شمارش آنها تعریف نشده است با این حال در صورتی که حرکات جنین شما کاهش یافت حتما باید این وضع را با پزشک خود در میان بگذارید تا برای شما در خواست سونوگرافی بدهد.

جنین‌های بازیگوش یا تنبل

زیاد بودن حرکات جنین، اتفاق نگران‌کننده‌ای نیست، چراکه هرجنینی وضع حرکت منحصر‌ به خود را دارد. بعضی از جنین‌ها بیشتر و بعضی کمتر حرکت می‌کنند، ولی هر زمان تعداد حرکات یک جنین به نسبت خودش کم شود باید موضوع را پیگیری کنید.

متخصصان زنان تاکید می‌کنند: حرکات جنین ارتباطی به ساعات مختلف شبانه روز ندارد، بعضی از مادران احساس می‌کنند لگدهای جنین، قبل ازخواب بیشتر شده که در واقع به ‌دلیل‌این است که مادر با آرامش دراز کشیده و حرکات بیشتری را درک می‌کند. همچنین ثابت نشده که تعداد حرکات جنین با نوع تغذیه و استرس مادر ارتباطی داشته باشد، ولی گرسنگی و خستگی مادر می‌تواند باعث کاهش حرکات جنین یا کاهش درک آن از سوی مادر شود.

لگدهایش را بشمرید

یکی از پرسش‌هایی که برای بسیاری از بارداران مطرح می‌شود این است که آیا باید روند لگدهای جنین را پیگیری و ثبت کنند؟

دکتر لاهوتی در پاسخ می‌گوید: هر بارداری هنگامی که جنینش لگد می‌زند باید به آن توجه داشته باشد و اگر تعداد آن کاهش پیدا کرد حتما با پزشک خود در میان بگذارد. کم‌شدن‌حرکات جنین در رحم می‌تواند نشانه مشکلی باشد. در این حالت ممکن است پزشک، سونوگرافی درخواست کند تا از سلامت جنین مطمئن شود، حتی در سه ماهه سوم، شاید پزشک درخواست کند در طول روز تعداد حرکات و لگدهای کودک از سوی مادر شمرده شود.

این متخصص زنان اظهار می‌کند: یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای شمارش لگدهای جنین این است که یک ساعت از روز را که اصولا جنین حرکت می کند، انتخاب کنید. بنشینید یا دراز بکشید و سعی کنید حواستان به جنین باشد. زمان بگیرید تا ببینید چقدر طول می کشد تا ده ضربه مختلف لگد، مشت یا حرکت کلی بدن را تشخیص دهید. اگر در طول دو ساعت ده ضربه را احساس نکردید، شمارش را تمام کنید و با پزشک تماس بگیرید.

کاهش حرکات جنین را جدی بگیرید

به گفته دکتر لاهوتی احساس کاهش حرکات جنین از سوی مادر خطرناک بوده و حتما باید پیگیری شود، زیرا ممکن است نشانه مشکلی در جنین و حتی مرگ قریب‌الوقوع باشد. در مطالعات هم ثابت شده که حرکات جنین که از سوی مادر احساس می‌شود به اندازه ثبت رسمی آن توسط سونوگرافی ارزشمند است. در صورت احساس کاهش حرکات جنین، بخصوص در چهار هفته آخر بارداری می‌توانید با شمارش حرکات جنین، از سلامت او اطمینان پیدا کنید. برای این منظور، یک لیوان شربت قند یا یک ماده غذایی شیرین خورده و حدود نیم ساعت بعد به پهلوی چپ بخوابید. سپس به مدت دو ساعت حرکات جنین را بشمارید، تعداد ده حرکت در دو ساعت طبیعی است. اگر تعداد ده حرکت جنین، زودتر از دو ساعت به ده بار رسید، نیازی به ادامه کنترل حرکات نیست، اما در صورتی که حرکات جنین، کمتر از این تعداد باشد، باید فورا به مطب پزشک خود مراجعه کنید.

پونه شیرازی / گروه سلامت