آواز کنسرت‌های خارجی از دور خوش است

سالانه کنسرت‌های زیادی از سوی گروه‌های موسیقی ایرانی در خارج از کشور برگزار می‌شود. گزارش‌هایی هم درباره آنها نوشته می‌شود که مثلا کنسرت موفق فلان خواننده موسیقی در آلمان؛ بعد هم عکس‌هایی از اجرای این خواننده منتشر می‌شود و همه چیز حکایت از آن دارد که سالن کنسرت مملو از جمعیت بوده و بسیاری به استقبال خواننده آمده بودند. اما کمی عجیب به نظر می‌رسد که در یک کشور خارجی که تعداد ایرانیان محدود است، جمعیت زیادی برای شرکت در کنسرت، خود را از شهرها و کشورهای اطراف به محل برگزاری کنسرت برسانند.

چندی پیش این موضوع را با علیرضا قربانی، خواننده مطرح موسیقی سنتی و ارکسترال کشورمان مطرح کردیم. او معتقد بود: کنسرت‌های خارج از کشور به دو شکل برگزار می‌شود: شکل اول این است که ایرانیان مقیم دیگر کشورها درخواست برگزاری کنسرتی را دارند. شکل دوم هم در جشنواره‌هاست که به دعوت برگزارکنندگان در آنها حضور پیدا می‌کنیم. در شکل اول که مخاطبان مشخص هستند، در شکل دوم برنامه‌ها، ‌کسانی به جشنواره‌ها می‌آیند که اغلب غیر ایرانی هستند.

او تاکید کرد: در کنسرت‌هایی که از سوی ایرانیان برگزار می‌شود، مهم‌ترین محور مسائل اقتصادی است؛ چه برای برگزارکننده و چه کنسرت‌دهنده. معمولا بازخورد فرهنگی چندان در اهداف اصلی قرار ندارد.

وقتی درباره شکل برگزاری کنسرت‌های خوانندگان ایرانی در کشورهای اروپایی و مخاطبان آنها با محمد داوودزاده، یکی از برگزارکنندگان کنسرت‌های ایرانی در خارج از کشور صحبت می‌کنم، می‌گوید: طبیعتا درباره این کنسرت‌ها در ایران اغراق می‌شود. هرچه باشد تعداد ایرانیان حاضر در این کشورها محدود است و سالن‌هایی هم که ما برای اجرای کنسرت اجاره می‌کنیم، ظرفیتی بین 250 تا 500 نفر دارد و بیش از این هم نمی‌توان سرمایه‌گذاری کرد.

او توضیح می‌دهد: اگر بخواهیم سالن‌هایی با ظرفیت‌های بالاتر اجاره کنیم متضرر می‌شویم، چرا که با صندلی‌های خالی مواجه خواهیم شد.

کنسرت‌هایی برای ضرر

این کنسرت‌گذار در پاسخ به این پرسش که کنسرت‌های موسیقی پاپ در خارج از کشور بیشتر طرفدار دارد یا موسیقی‌های سنتی می‌گوید: شاید بسیاری به دلیل بیان این واقعیت از من برنجند اما اگر بخواهم صادقانه پاسخ دهم باید بگویم اینجا کنسرت‌های موسیقی سنتی طرفدار چندانی ندارد و برای بهترین خواننده‌های موسیقی سنتی هم سرانجام تعداد محدودی بلیت فروخته می‌شود.

داوودزاده درباره استقبال از کنسرت‌های موسیقی پاپ، اظهار می‌کند: این کنسرت‌ها با استقبال بهتری مواجه هستند؛ اما به دلیل ناهماهنگی‌ها و بی‌نظمی‌های گروه‌های ایرانی دچار مشکلات زیادی می‌شوند.

او توضیح می‌دهد: وقتی با یک گروه موسیقی پاپ در ایران هماهنگی‌ها برای اجرا انجام می‌شود، آنقدر بدقولی می‌کنند و زمان را تغییر می‌دهند که ما خسارت‌ مالی سنگینی را متحمل می‌شویم. نمونه‌اش کنسرت یکی از مطرح‌ترین خواننده‌های پاپ داخلی بود که خسارت سنگینی از نظر مالی برای خود من به همراه داشت.

داوودزاده می‌افزاید: همین موضوع موجب می‌شود بخشی از مخاطبان این کنسرت‌ها هم که می‌خواهند از شهرها و کشورهای اطراف به کنسرت بیایند در تصمیم‌شان سست ‌شوند، چون نمی‌توانند مدام برنامه‌شان را تغییر دهند.

این کنسرت‌گذار در پایان سخنانش تاکید می‌کند: وزارت امورخارجه در برگزاری کنسرت‌ها و کسب مجوزها در ایران ما را همراهی می‌کند؛ اما از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بسیار گلایه دارم. این نهاد برای برگزاری کنسرت در یک کشور خارجی بارها درباره ما استعلام می‌گیرد تا اجازه لازم را صادر می‌کند، این خیلی خوب است؛ اما فکر می‌کنم در این میان بهتر باشد نگاهی هم به رفتار و عملکرد موزیسین‌های ایرانی که به خارج از کشور می‌آیند، داشته باشد.

کنسرت‌گذار ایرانی؛ نه!

هادی سپهری، سرپرست گروه «آواز» هم یکی از کسانی است که خارج از کشور کنسرت‌هایی را برگزار می‌کند. کار این گروه تلفیقی از موسیقی ایرانی و آذری است و شاید به دلیل همین تلفیقی بودن بتواند مخاطبان بیشتری را خارج از مرزهای ایران داشته باشد.

سپهری تاکنون با کنسرت‌گذاران ایرانی کار نکرده و ترجیح می‌دهد هیچ وقت چنین کاری را انجام ندهد. او در این باره به جام‌جم توضیح می‌دهد: کنسرت‌گذاران ایرانی نگاهی کاملا اقتصادی به برگزاری کنسرت‌ها دارند، ضمن این‌که تبلیغ مناسبی هم برای کنسرت انجام نمی‌دهند.

او ادامه می‌هد: یک کنسرت‌گذار خارجی از تمامی ابزارهای لازم برای تبلیغ استفاده می‌کند و از شبکه‌های اجتماعی گرفته تا در و دیوار شهرها را از بنرهای تبلیغی پر می‌کند. همین موضوع موجب می‌شود که ترجیح بدهم با برنامه‌گذاران ایرانی کار نکنم.

سرپرست گروه موسیقی «آواز» می‌افزاید: درباره استقبال از کنسرت‌های ایرانی هم باید بگویم موسیقی هنری و نخبه‌گرا در همه کشورها در مقایسه با موسیقی پاپ مخاطبان کمتری دارد. اغلب مردم ایران هم سلیقه‌شان با موسیقی پاپ نزدیک‌تر است و هر جا که باشند این سلیقه را همراه خود دارند.

سپهری ادامه می‌دهد: فراموش نکنیم خیلی مهم است چه کسی کنسرت داشته باشد. وقتی استادان ناظری، حسین علیزاده، شجریان یا کیهان کلهر کنسرت برگزار کنند، مخاطب هم خواهند داشت؛ چون چهره‌هایی شناخته شده و در همه دنیا مطرح هستند.

او تاکید می‌کند: برای گروه‌هایی مثل ما که در ایران اسپانسر نخواهند داشت برگزاری کنسرت در کشورهای خارجی بسیار بهتر است.

زینب مرتضایی‌فرد‌/‌ گروه فرهنگ و هنر