سال نو، بلیت نو

همین چند جمله کافی است تا حساب دستمان بیاید که اقتصاد تئاتر در ایران رونقی ندارد و نبود مخاطب بر مشکلات اساسی دیگری چون کمبود بودجه، افزوده شده و معضلاتی اساسی را ایجاد می‌کند. حال به همه موارد بیان شده این نکته را هم بیفزایید که امسال قیمت بلیت‌ تئاتر شهر به‌عنوان مهم‌ترین مرکز تئاتر حرفه‌ای که زیر نظر وزارت ارشاد اداره می‌شود، افزایش پیدا کرده است، افزایشی که قطعا در آینده به‌دلیل این که تئاتر شهر به‌نوعی مجموعه مادر و مرجع محسوب می‌شود به دیگر تماشاخانه‌های تهران و کشور تسری می‌یابد.

هرچند این قیمت‌ها هنوز هم در مقایسه با تماشاخانه‌هایی چون ایرانشهر ارزان‌تر است، اما بلیت سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر از این پس 15 هزار تومان فروخته خواهد شد. در سال‌های اخیر بلیت این سالن 10 و 12 هزار تومان فروخته می‌شد.

بهای بلیت سالن چهارسوی این مجموعه هم امسال به 12 هزار تومان افزایش پیدا کرد. بهای بلیت این سالن در سال گذشته ده هزار تومان بود.

افزایش بهای بلیت سالن‌های سایه و قشقایی هم به 10 هزار تومان افزایش پیدا کرده است. این در حالی است که سال گذشته بلیت این سالن‌های نمایش به بهای 8000 تومان در اختیار مخاطبان و علاقه‌مندان قرار می‌گرفت.

بهای بلیت کارگاه نمایش هم افزایش پیدا کرده است. پیش از این بلیت سالن کوچک مجموعه تئاترشهر به بهای 6000 تومان در اختیار تماشاگران قرار می‌گرفت که به 8000 تومان افزایش پیدا کرده است.

بهای بلیت اجراهای محیطی مجموعه تئاتر شهر که از سال گذشته در این مجموعه اجرا می‌شود، از 5000 به 6000 تومان افزایش پیدا کرده است.

قادر آشنا، مدیر مرکز هنرهای نمایشی هم در گفت‌وگویی که چندی پیش با جام‌جم داشت، درباره مسائل مربوط به اقتصاد هنر گفته بود که ما باید راه‌هایی پیدا کنیم که تئاترمان به خودش متکی شود.

سالن و کمک‌هزینه گرفتن از دولت طبیعی است، اما یک نفر به من جواب بدهد این چه تئاتری است که از آن حمایت شود، اما هیچ کس نرود کار را ببیند؟ این چه ‌مشکلی را حل می‌کند؟ نمی‌توانیم بگوییم کار خیلی خوب و فاخر است اما مردم نمی‌خواهند آن را ببینند.

او گفته بود: آیا تئاتر ایران باید تا ابد به دولت متکی باشد؟ تا پول هست کار کند و وقتی نیست، کار نکند؟ کدام هنر ما این‌گونه است که تئاتر باید باشد؟

بنابراین به نظر می‌رسد گرانی بلیت تئاتر بر اساس سیاست‌های این مرکز در پیش گرفته شده است، همان‌طور که از سخنان مدیر این مرکز برمی‌آید، قرار است کم کم به سمت و سویی برویم که تئاتر درآمدزایی داشته باشد. اما این پرسش پیش می‌آید که وقتی یکی از مشکلات اساسی عرصه تئاتر کشورمان بحران مخاطب است، گرانی بلیت تئاتر راهی برای درآمدزایی بیشتر خواهد بود یا لطمه‌ای بزرگ برای این هنر؟

هادی مرزبان، کارگردان باسابقه و موفق تئاتر که بتازگی اجرای نمایش «پلکان» را به پایان رسانده است، درباره این موضوع به جام‌جم می‌گوید: قیمت بلیت تئاتر در همه کشورهای دنیا گران‌تر از ایران است اما در این کشورها تئاتر جزئی از زندگی مردم شده است و بلیت‌ هر قیمتی هم باشد احساس نیاز کرده و آن را خریداری می‌کنند.

او ادامه می‌دهد: اما در ایران هنوز به این مرحله نرسیده ایم و باید قیمت بلیت تئاترها به گونه‌ای باشد که افراد طبقه متوسط جامعه براحتی بتوانند به تماشای آنها بروند. مگر نهایت درآمد یک کارمند چقدر است؟ در خوشبینانه‌ترین حالت ممکن است حدود یک میلیون تومان حقوق بگیرد که باید بتواند نیازهای اولیه زندگی‌اش را تامین کرده و توان خرید بلیت برای خود و خانواده اش را داشته باشد. اگر قیمت بلیت تئاتر بالا برود طبعا همان عده‌ای هم که پیش از این به تماشای تئاتر می‌آمدند کمتر خواهند شد.

اهالی تئاتر و نان و عشق!

مرزبان می‌گوید: اینجاست که دولت باید به یاری تئاتر بیاید. اگر اعتقاد بر این است که نیاز به تئاتر در جامعه احساس می‌شود و به بالا بردن سطح فرهنگ جامعه کمک می‌کند باید یارانه‌ها بالا برود و قیمت تئاتر گران نشود.

او در پایان تاکید می‌کند: حواستان باشد که گفتم تئاتر نه تئاتری‌ها! چون اهالی تئاتر سالیان سال است که بیچاره عشق خود هستند و انگار مجبورند تا آخر عمر نان و عشق بخورند!

نگاه مردم ایران و دیگر کشورها به بازیگر تئاتر

مجید بهرامی، بازیگر موفق تئاتر هم شرایط تئاتر در ایران را دشوار دانسته و به جام‌جم می‌گوید: برای تبیین شرایط، بهتر است یک موضوع را برایتان بگویم. من به آلمان سفر کردم، وقتی از من سوال می‌کردند که شغلم چیست و می‌گفتم بازیگر تئاتر، برخوردی با من داشتند که مردم ایران با یک جراح یا خلبان دارند. اما در ایران راستش گاهی اوقات گفتن این‌که بازیگر تئاتر هستم هم دشوار است.

او ادامه می‌دهد: همین موضوع نشان می‌دهد که چه تفاوتی در دیدگاه مردم کشورهای دیگر و ایران نسبت به تئاتر وجود دارد.

بهرامی می‌گوید: حال تئاتر این روزها اصلا خوب نیست. اکنون هم بودجه مناسبی برای گروه‌های تئاتری وجود ندارد. اگر قرار باشد بلیت‌ گران شود و بودجه مناسبی به گروه‌ها تعلق بگیرد با این کار موافقم که البته در همه دنیا هم همین اتفاق می‌افتد. اما اگر قرار باشد بلیت گران شود و بودجه تئاتری‌ها زیاد نشود که دیگر حرفی برای گفتن نمی‌ماند.

او می‌افزاید: ما تئاتر عجایب المخلوقات را در تماشاخانه ایرانشهر اجرا کردیم. 30 شب سالن پر از جمعیت بود و حتی مردم روی پله‌ها و کف سالن می‌نشستند و کار را می‌دیدند اما وقتی درآمد بین اعضای 30 نفره گروه تقسیم شد دستمزد من بعنوان بازیگری که 15 سال است زندگی ام را برای تئاتر گذاشته‌ام واقعا در حد شوخی بود.

او گرانی بلیت را از نگاهی دیگر هم بررسی کرده و می‌گوید: از طرف دیگر تئاتر شهر پاتوق دانشجویان تئاتر و کسانی است که برای نخستین بار می‌آیند تئاتر ببینند بنابراین تئاتر شهر بهتر است قیمت‌ها را پایین نگه دارد و این طیف از مخاطبان را هم حفظ کند. اما دیدگاه‌های مردم هم جالب است، ‌به عنوان مثال پنجشنبه شب در مجموعه تئاتر شهر با متین محمدی، یکی از مخاطبان نسبتا حرفه‌ای تئاتر آشنا می‌شوم و این موضوع را با او در میان می‌گذارم. محمدی به جام‌جم می‌گوید: وقتی بلیت‌ گران شود، من مجبور می‌شوم تعداد کارهای کمتری را ببینم. من اغلب کارهای تئاتر شهر را می‌دیدم اما با درآمد اندک و زندگی دانشجویی طبعا باید از این به بعد از میان کارهای مختلف دست به انتخاب بزنم و بعضی از کارها را دیگر نمی‌بینم.

با نگاهی به افزایش بهای بلیت سالن‌های مجموعه تئاترشهر به عنوان مهم‌ترین مجموعه تئاتری دولتی، می‌توان شاهد یکسان شدن بهای بلیت این مجموعه با تماشاخانه ایرانشهر به عنوان مجموعه‌ای خصوصی و تحت حمایت شهرداری تهران شد.

باید دید افزایش بهای بلیت سالن‌های تئاترشهر با توجه به این‌که گروه‌های نمایشی متقاضی اجرا در این مجموعه، بخشی از هزینه‌های خود را از طریق فروش گیشه تامین می‌کنند، چه تاثیری بر حضور مخاطب و تماشاگران مراجعه‌کننده به تئاتر شهر می‌گذارد و این‌که آیا شرایط بهتری را برای سالن‌های تئاتری و گروه‌ها فراهم می‌کند یا خیر.

زینب مرتضایی فرد - گروه فرهنگ و هنر