راه رفتن نت‌های موسیقی ایرانی روی پیانو

تولید مجموعه آثارتان بر چه اساسی شکل گرفت و روند تولید این موسیقی چگونه انجام شد؟

این قطعات همگی از ساخته‌های من هستند. در واقع اینها می‌توانست کلام داشته باشد ولی من به جای کلام پیانو زده‌ام و با هزینه خودم آنها را ضبط کردم و از طریق انتشارات خودم به مخاطبان ارائه دادم. در این اثر یک قطعه با عنوان سپیدار وجود دارد که من آن را برای سازمان یونسکو و به مضمون شهر پایدار ساخته بودم و از آنجا که آن را به این سازمان نفروختم، توانستم آن را در این مجموعه در کنار دیگر آثارم قرار دهم.

البته اگر آن را به آن مجموعه می‌فروختم، دیگر نمی‌توانستم هیچ استفاده‌ای از آن داشته باشم. بر این اساس چند سالی است که خودم با راه‌اندازی شرکت آوای باغ مهر تمامی آثارم را منتشر می‌کنم و هرسال که با کمبود آنها در بازار مواجه می‌شوم، مجددا تجدید چاپ می‌کنم چراکه برای یک هنرمند خیلی سخت است که آثارش را بعد از تولید بخرد.

ما در کشورمان چند مدل تهیه‌کننده موسیقی داریم یکی به دل خودش موسیقی تولید می‌کند؛ به گونه‌ای که سرمایه‌گذار خودش می‌شود و طبق امکانات موجود شروع به ضبط و تولید اثر می‌کند یکی دیگر به این شیوه است که خواننده به موزیسین سفارش کار می‌دهد و تمامی هزینه‌ها را متقبل می‌شود و اثر کاملا یا برای خواننده یا تهیه‌کننده یا شخصی است که هزینه ضبط را داده است، اما من کاری که در طول زندگی‌ام انجام دادم، این بوده که در 14 سالگی اولین اثرم را بنام «باغ به باغ» از طریق موسسه ماهور منتشر کنم و زمانی که 18 ـ 17 ساله شدم به بازار رفتم و سی‌دی اثرم را خریدم بر این اساس و به خاطر چنین اتفاقی و بعد از این که در بیش از 250 اثر فرهنگی به عنوان نوازنده، ناظر ضبط، آهنگساز و... حضور داشتم، توانستم شرکتی را با عنوان «آوای باغ مهر» تاسیس کنم تا بتوانم آثارم را خودم منتشر کنم.

متاسفانه ما در کشورمان برای تولید موسیقی اسپانسر نداریم و این در حالی است که در خارج از کشور بزرگ‌ترین شرکت‌های اقتصادی حامی موسیقی هستند. من معتقدم همان گونه که در کشورمان کتاب‌های حافظ و سعدی چاپ می‌شود و این سنت وجود دارد که مردم در شب یلدا حافظ می‌خوانند باید آلبوم‌های موسیقی نیز با حمایت منتشر شود و در سبد فرهنگی خانواده‌ها قرار بگیرد.

دیگر اثرهای مجموعه آثار سامان احتشامی نیز به همین شکل و در جهت یکدیگر هستند؟

ممکن است ارتباطی داشته یا نداشته باشد؛ به همین دلیل من عنوان آثار سامان احتشامی برای آنها در نظر گرفته‌ام. در واقع هیچ نظم خاصی وجود ندارد چون موسیقی‌ای که من اجرا می‌کنم، نظم ندارد و درواقع نه ایرانی، نه کلاسیک و نه محلی است، بر این اساس ممکن است آلبوم بعدی این مجموعه در ژانر کودک، محلی یا کلاسیک باشد. به نظر من موسیقی سلیقه است و همان طور که ذائقه‌های مختلف برای پوشیدن لباس وجود دارد، ذائقه‌های مختلف برای موسیقی نیز وجود دارد. در واقع موسیقی هر زمان و مکان با هم متفاوت است و هر کدام از ژانرها تکنیک و حال و هوای مختلف خودش را دارد.

چرا در این اثر از حضور خواننده بویژه خوانندگان موسیقی محلی استفاده نکردید؟ هر چند این اثر بدون خواننده نیز مخاطبان خودش را داشته است؟

در تمام دنیا مردم کلام را می‌فهمند هرچند ممکن است موسیقی را متوجه نشوند. من معتقدم همیشه خواننده‌ها مطرح هستند و خواننده‌سالاری در تمام دنیا به واسطه فهمیدن کلام وجود دارد.

اگر از اول ابتدایی نیز مردم سازها و احترام آنها را می‌شناختند، هم‌اکنون دوست داشتند چند ساعت تکنوازی گوش کنند، البته اگر فرهنگ‌سازی شود، قابلیت گوش کردن موسیقی بی‌کلام وجود دارد.

شما نوازنده‌ای هستید که موسیقی ایرانی را در پیانو سرلوحه کار خود قرار داده‌اید، چقدر موسیقی ایرانی همانند موسیقی کلاسیک می‌تواند در جهان شنیده شود؟

موسیقی کلاسیک حاکم نیست بلکه احترام به آن گذاشته می‌شود. هر ساله در کشورهای مختلف کنسرت‌های زیادی توسط موسیقیدانان ایرانی برگزار می‌شود، اما متاسفانه خیلی کم‌مخاطب غیرایرانی این اجراها را می‌بیند. بر این اساس، به واسطه این کنسرت‌ها نیز نمی‌توان موسیقی ایران را ترویج دهیم. ما باید این هنر را ابتدا در کشور خودمان ترویج دهیم و بعد سراغ دیگر کشورها برویم.

موسیقی ایرانی چقدر برای تلفیق با موسیقی‌های دیگر قابلیت دارد؟

موسیقی ایرانی موسیقی بومی یک منطقه است و به این خاطر کمتر می‌شود به صورت آکادمیک آن را یاد گرفت. برای یادگیری نوازندگی‌ و حالات موسیقی ایران باید حتما مدت زیادی را با استادی که در زمان خودش حرف اول را می‌زند کار کرد تا بتوان نغمات موسیقی ایران را اول درک کرد البته یکی از موارد مهم در یادگیری موسیقی ایران این است که شخص باید حتما در ایران زندگی کند و مواری چون عاشورا، تاسوعا، نوروز، صله‌رحم و... را بفهمد و در کل احساس یک ایرانی را داشته باشد در غیر این صورت نمی‌توان کاری از پیش برد چراکه همانند یک انسان فرنگی می‌شود که شعر حافظ را می‌خواند.

به نظر من در کنار همه این موارد زبان حرف اول را می‌زند چراکه بیان موسیقی ما براساس زبان است.

موسیقی ایرانی چون از دل آن افرادی که در یک منطقه کار می‌کنند و ساز می‌زنند بیرون می‌آید، نوشته نمی‌شود چرا که نمی‌توان احساس را نوشت. ولی دیگر موسیقی‌ها نوشته می‌شوند و دارای یک نظام مشخص و منطق هستند واین در حالی است که منطق در موسیقی ما وجود ندارد.

بسیاری موارد دیده می‌شود که موسیقی ایرانی با یک ارکستر بزرگ اجرا می‌شود، اما من معتقدم که اجرای این نوع موسیقی با یکی دو ساز خیلی بهتر است چرا که وقتی با ارکستر اجرا می‌شود دیگر ایرانی نیست البته می‌شود که موسیقی ایرانی را با سازهای جهانی هم اجرا کرد، اما دیگر حال و هوای ایرانی نیست. مثل این‌که من با ساز ابوا نغمات جنوبی بزنم صدای موسیقی نی‌انبان می‌شود، اما دیگر موسیقی جنوبی نیست بلکه خارجی است.

شما از شاگردان استاد معروفی هستید که سبک ایرانی را روی پیانو پیاده کرد. به عنوان یکی از شاگردان ایشان‌ برای منتقل کردن این هنر به نسل آینده تاکنون چه اقداماتی انجام داده‌اید؟

یکی از مسائل قابل طرح در اجرای موسیقی ایرانی یا موسیقی بومی هر منطقه‌ای که بشود با پیانو اجرا شود، این است که اولا دستان آن نوازنده دیده شود که چگونه ایرانی می‌زند. قطعا حالت نوازندگی موسیقی ایران و چگونگی اجرای تکنیک‌های موسیقی ایرانی با پیانو با موسیقی کلاسیک کاملا تفاوت دارد برای این که مردم بفهمند موسیقی ایرانی و آوازهای موسیقی ایرانی را چگونه با پیانو اجرا کنند من ردیف محمود کریمی و میرزا عبدالله را به وسیله دو نفر از هنرجویانم مانی باستانی پاریزی و سینا سلیم زاده با پیانو دیجیتال اجرا کردیم که در آینده منتشر خواهد شد.

با این پیانوها می‌توانیم موسیقی را در کامپیوتر ضبط کنیم و کسانی که ضبط شده این پیانوها را می‌بینند، می‌‌توانند دست‌های نوازنده را هم روی صفحه مانیتور ببینند. علاوه بر این یک از کارهایی که دلم می‌خواهد در زندگی‌ام انجام دهم و سعی می‌کنم تا زنده هستم انجام دهم، این است که موسیقی ایران و تمام نغمات موسیقی ایران طی صد سال اخیر و نیز تمامی نغمات موسیقی آیینی را که به نوعی تاریخچه موسیقی ایران هستند، با پیانو اجرا و ضبط کنم و در اختیار مردم ایران و جهان قرار دهم.