سازها در راه‌ها

بخش دوم نیز شامل گزیده‌ای از سازهای نواحی دیگر استان‌های کشور است که اکثرا دارای قدمت قابل توجهی هستند؛ به طوری که حتی تعدادی از آنها جزو سازهای منسوخ شده به حساب می‌آید.»

علاوه بر این تقسیم‌بندی هر یک از این بخش‌ها از نظر سازشناسی در دسته‌های سازهای زهی زخمه‌ای و کمانی، سازهای بادی زبانه‌دار و بی زبانه و سازهای کوبه‌ای خودصدا و پوست‌صدا مرتب شده‌اند.

سازها از حیث جنس سه نوع است: فلزی، سفالی، چوبی و از لحاظ نوع وشکل تولید صوت به سه گروه تقسیم می‌شود:

نوع اول سازهای زهی مانند تار، دوتار، سه تار، عود، تنبور، بربط، چگور، رباب، قانون، کمانچه و سنتور.

نوع دوم سازهای بادی مانند فلوت، نی، قره نی، نی انبان، کرنا، با لابان، وزله، سرنا، نفیر، دونیه، شمشال.

نوع سوم هم سازهای ضربی مانند دایره، دهل، تنبک، نقاره، سنج، طاس و دف است. همه اینها را گفتیم تا بدانید موسیقی ایران دست‌کم از نظر ساز چیزی کم ندارد.

حالا در خبرها داشتیم که براساس آمار گمرک جمهوری اسلامی در سال گذشته ۹۲۸ تن آلات موسیقی به ارزش دو میلیون و ۲۵۴ هزار و ۴۶۸ دلار وارد کشور شده است.

بر این اساس، سال 92 در مجموع 928.6 تن آلات موسیقی و اجزا و قطعات و متفرعات آن به ارزش ریالی 56 میلیارد ریال و ارزش دلاری 2.2 میلیون دلار وارد کشور شده است.

این در حالی است که رشد وزنی واردات آلات موسیقی 32.1 درصد و رشد ارزشی منفی 41.8 درصد بوده است. از این آمار می‌توان به افزایش ورود سازها حداقل در مقیاس وزنی (و نه ارزش مالی) پی برد.

نکته‌ای که در خور توجه است این‌که کشور ما با توجه به مقدمه‌ای که آوردیم، یکی از سرزمین‌های غنی از لحاظ تنوع ساز به شمار می‌رود. از سوی دیگر سازهای بسیاری داریم که به دیگر کشورها هم رفته‌اند که از میان آنها می‌توانیم به تار و سنتور اشاره کنیم.

حال سوال این است که با چنین پشتوانه‌ای، به چه منظور این همه ساز وارد کشور می‌شود؟ چطور می‌شود که نمی‌توانیم خودمان دست به تولید سازهای غیر ایرانی بزنیم و در این عرصه هم خودکفایی پیشه کنیم یا قدری از وابستگی بکاهیم؟ و در نهایت خروجی واردات این همه ساز به کشور، چه بوده است؟ خوب است کارشناسان موسیقی به این موضوع هم توجه کنند.

سجاد روشنی ‌-‌ گروه فرهنگ و هنر