«اکسپلورر» زیر تیغ اسپارتان

دلیل دیگر این است که حتی برای دریافت و نصب مرورگرهای دیگر به IE نیاز است و بسیاری از کاربران کمتر حرفه‌ای هرگز سراغ امتحان کردن مرورگرهای دیگر نمی‌روند؛ روندی که البته در سال‌های اخیر تغییر کرده است. به هرحال 20 سال در دنیای فناوری زمانی بسیار طولانی به حساب می‌آید و مایکروسافت بدرستی تصمیم به تغییر مرورگر اصلی سیستم‌عامل خود گرفته تا شاید بتواند سهم خود از این بازار را دوباره افزایش دهد. این مرورگر جدید که هنوز از سوی مایکروسافت پروژه اسپارتان نامیده می‌شود، بسیاری از محدودیت‌های ساختاری اکسپلورر را که توسعه سایت‌ها و اپلیکیشن‌های جدید را برای آن بسیار دشوار ساخته، برطرف خواهد کرد. علاوه بر این، مرورگر جدید از قابلیت‌های تازه و متعددی از جمله ساختار مرتبط مایکروسافت و نیز دستیار هوشمند صوتی آن یعنی Cortana پشتیبانی می‌کند. در ادامه به معرفی بیشتر هر دو مرورگر و آینده احتمالی آنها می‌پردازیم.

اینترنت اکسپلورر

سال 2002، سهم اینترنت اکسپلورر از بازار مرورگرها به 95 درصد رسید. بخشی از این موفقیت به دلیل نبود رقابت جدی و بخشی نیز به دلیل ساختار یکپارچه اکسپلورر و ویندوز بود. موضوعی که باعث اعتراض دولت‌های اروپایی و آمریکا از رفتار غیررقابتی مایکروسافت شد و در نهایت جریمه مالی این شرکت و اجبار آن به پذیرفتن رقابت در این زمینه را در پی داشت. اما دلیل مهم‌تر افت سهم IE از بازار مرورگرها، مشکلات ساختاری و محدودیت‌های این مرورگر بود که کار را برای توسعه‌دهندگان و کاربران بسیار دشوار کرده بود. مشکل اصلی پشتیبانی ناکافی این مرورگر از استانداردهای برنامه‌نویسی وب بود. تمام رقبا، از جمله کروم، فایرفاکس و سافاری از این استانداردها به‌صورت معقولی پشتیبانی می‌کنند، در حالی که اکسپلورر تنها از بخشی از این استانداردها پشتیبانی می‌کند یا در مواردی به کل استانداردها را ندیده می‌گیرد. این امر از آن جهت برای توسعه‌دهندگان وب مشکل‌ساز بود که یک صفحه وب باید در تمامی مرورگرها به یک شکل بارگذاری شده و قابل استفاده باشد و به‌منظور حصول اطمینان از تطبیق‌پذیری پایگاه یا صفحه وب با مرورگر اکسپلورر به برنامه‌نویسی اضافی و صرف وقت و هزینه بیشتر نیاز بود. بنابراین جای تعجب نیست این مرورگر محبوب برنامه‌نویسان وب نبود.

سرعت ناکافی، رابط کاربری ضعیف و قدیمی، نبود نوآوری و پشتیبانی نکردن از افزونه‌ها نیز جزو عمده‌ترین دلایل نارضایتی کاربران از این مرورگر به حساب می‌آید. هرچند مایکروسافت در نسخه‌های جدیدتر سعی در بهبود مشکلات IE داشته و نسخه آخر این مرورگر، یعنی IE 11 از نظر تطبیق‌پذیری با استانداردها هم‌ردیف با دیگر مرورگرهای مطرح قرار می‌گیرد، با این حال به نظر می‌رسد شرکت مایکروسافت نیز فهمیده زمان شروعی دوباره فرا رسیده است. البته اکسپلورر به این زودی حذف نشده و تا آینده قابل پیش‌بینی به حیات خود ادامه خواهد داد و این مساله شاید برای برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان وب چندان خوشایند نباشد.

تغییرات بازار

با آن‌که خبر کنار رفتن اکسپلورر سر و صدای زیادی به پا کرد، اما تصمیم مایکروسافت پرسش‌هایی را نیز ایجاد کرده است. همان‌طور که اشاره شد، یکی از دلایل اصلی این تصمیم سهم رو به کاهش اکسپلورر از بازار مرورگرها از سال 2002 تاکنون بوده است. در حالی که مرورگر کروم شرکت گوگل با 9‌/‌43 درصد سهم بازار محبوب‌ترین مرورگر به حساب می‌آید، سهم اکسپلورر تا فروردین امسال با کاهشی پیوسته به 1‌/‌16 درصد رسید.

اما این تمام ماجرا نیست، زیرا نقش مرورگر اینترنت نیز در حال یافتن تعریفی جدید است. در بسیاری از شرکت‌ها مرورگر، رابط کاربری اصلی برای بسیاری از اپلیکیشن‌های سازمانی محسوب شده و به‌نوعی سیستم‌عامل واقعی به شمار می‌آید. امروزه ‌غیر از سرویس ایمیل یا بازی‌های آنلاین، کارکردهای بسیار دیگری از جمله سیستم‌های آموزشی مدرسه و دانشگاه‌ها، اینترانت‌های شرکتی، سیستم‌های مدیریت منابع انسانی و دسترسی به محل کار از راه دور کاملا به مرورگر اینترنت وابسته است.

با گسترش سیستم‌های IT در ساختار شرکت‌ها و سازمان‌ها، این نهادها هرچه بیشتر به مرورگر اینترنت و قابلیت‌های آن تکیه می‌کنند و در نتیجه، طراحی و توسعه مجدد سیستم‌های فراگیر IT در سازمان‌ها به منابع عظیم مالی و انسانی نیاز دارد که باعث می‌شود بیشتر این سازمان‌ها استفاده از نسخه‌های قدیمی‌تر ویندوز و مرورگر اکسپلورر را ادامه دهند.

این مساله برای مایکروسافت یک مشکل مضاعف ایجاد می‌کند، زیرا باید کنار حفظ «پیشینه» کاربران فعلی خود، توان رقابتی محصولش را افزایش دهد تا بتواند پا به پای دیگر رقبا پیش رود. راه‌حل مایکروسافت، توسعه یک مرورگر جدید کنار حفظ و ارتقای محصول جا افتاده فعلی است، راهبردی که تا اثبات موفقیت خود راه درازی در پیش دارد.

ظهور اسپارتان

پروژه اسپارتان که به‌عنوان مرورگر جایگزین IE در ویندوز 10 معرفی شده، به مایکروسافت این امکان را می‌دهد همه چیز را از نو شروع کند. با این که این مرورگر از برخی فناوری‌های موجود در اکسپلورر استفاده می‌کند، اما در بسیاری از زمینه‌ها با سلف خود تفاوت‌های بارزی دارد. از جمله ویژگی‌های پیش بینی شده برای این مرورگر می‌توان به این موارد اشاره کرد:

ظاهر و تجربه کاربری مشابه کروم: مرورگر آینده مایکروسافت همانند کروم رابط کاربری ساده و ساختاری سبک و روان خواهد داشت.

پشتیبانی از افزونه‌ها: افزونه‌ها جزو محبوب‌ترین قابلیت‌های مرورگرهایی مانند فایرفاکس و کروم است، برنامه‌هایی که به مرورگر اضافه شده و قابلیت شخصی‌سازی آن را افزایش می‌دهند. قابلیت اضافه شدن افزونه‌هایی مانند دانلودکننده ویدئو یا پاپ‌آپ بلاکر می‌تواند محبوبیت مرورگر جدید را بیشتر کند.

یکپارچه شدن با دستیار هوشمند مایکروسافت: Cortana دستیار هوشمند صوتی مایکروسافت اولین بار با نسخه جدید ویندوزفون معرفی شد، اما از قرار معلوم در ویندوز 10 حضوری همه‌جانبه خواهد داشت. اسپارتان نیز از این قاعده مستثنا نیست و کاربران می‌توانند با استفاده از فرامین صوتی به مرور صفحات وب و انجام کارهای مختلف بپردازند.

قابلیت ایجاد گروه برای تب‌ها: بسیاری از کاربران در حال کار با مرورگر پنجره‌های متعددی را باز می‌گذارند. در مرورگر جدید می‌توانید براحتی برای تب‌های باز مرورگر گروه ایجاد کرده و راحت‌تر آنها را مدیریت کنید.

قابلیت تبدیل صفحات وب زنده به حالت ثابت و ایجاد یادداشت و نوشته: در مرورگر جدید می‌توان براحتی روی صفحات وب و با استفاده از قلم‌های Stylus یا موس به نوشتن یادداشت یا علامت‌گذاری بخش‌های دلخواه اقدام کرد و نتیجه را با دیگر کاربران به اشتراک گذاشت.

دریافت مرورگر به‌عنوان یک اپلیکیشن قابل دانلود: به احتمال زیاد این مرورگر برخلاف اکسپلورر به‌صورت پیش‌فرض روی سیستم نصب نخواهد بود، بلکه با ایجاد امکان دانلود آن، در کنار افزایش حق انتخاب کاربران و میزان مراجعه به فروشگاه اپلیکیشن ویندوز، امکان مدیریت بهتر به‌روزرسانی‌ها نیز برای مایکروسافت فراهم خواهد شد.

شاید یکی از مهم‌ترین خبرها در رابطه با مرورگر جدید، پشتیبانی نکردن اسپارتان از سایت‌ها و اپلیکیشن‌های توسعه داده شده برای نسخه‌های قدیمی‌تر اکسپلورر باشد.

برای رفع مشکل، مایکروسافت کماکان نسخه نهایی اکسپلورر را در ویندوز 10 حفظ خواهد کرد تا کاربران قادر به مشاهده این سایت‌های قدیمی باشند. این به‌این معنی است که کاربران خانگی احتمالا مرورگر جدید را انتخاب خواهند کرد، در حالی که سازمان‌ها و شرکت‌ها به‌منظور پشتیبانی از سیستم IT فعلی خود به استفاده از اکسپلورر ادامه خواهند داد. در نتیجه توسعه‌دهندگان وب کماکان باید IE را در طراحی‌های خود در نظر داشته باشند و هنوز وقت خداحافظی با این مرورگر دیرآشنا فرا نرسیده است.

امیر آقاطهرانی / کلیک (ضمیمه یکشنبه روزنامه جام جم)