کری فورست، استاد فیزیک دانشگاه ویسکانسین مدیسون، در یک فضای گود آلومینیومی به قطر 3 متر، پلاسما را تا دمای 500 هزار درجه فارنهایت گرم کرد تا میدان مغناطیسی دیناموهای کیهانی در مرکز سیارات، ستارگان و دیگر اجرام آسمانی را شبیهسازی کند.
صدها میلیون کیلومتر دورتر از این آزمایشگاه کوچک، خورشید ما به اوج فعالیتهای خود رسیده و موتور مغناطیسی آن نعرهکشان هر روز با توفانهای مغناطیسی فراوان سیارات خود را مورد حملهای بیرحمانه قرار میدهد. حداکثر فعالیتهای خورشیدی یک چرخه خورشیدی یازده ساله است که در آن فعالیتهای مغناطیسی خورشید کاهش و افزایش مییابد. افزایش فعالیتهای خورشیدی به طور معمول موجب ایجاد لکههای خورشیدی، شرارهها و در نتیجه افزایش شفقهای قطبی میشود. توفانهای خورشیدی اگر به اندازه کافی بزرگ باشند میتوانند ماهوارهها و شبکههای انتقال برق زمین را مختل کنند.
فورست توضیح میدهد در طول یک دوره دو ساله میدان مغناطیسی خورشید تغییر جهت میدهد و ما به واسطه جابهجاییهای قطبی لکههای خورشیدی متوجه این موضوع میشویم. لکههای خورشیدی دارای میدان مغناطیسی هستند که از قلب خورشید سرچشمه میگیرند و از آن خارج میشوند و با بررسی آنها میتوان از اتفاقاتی که در اعماق خورشید رخ میدهند، مطلع شد. جریانهای الکترون و پروتون باعث به وجود آمدن میدانهای مغناطیسی در اعماق خورشید میشوند. این میدانهای مغناطیسی باعث ایجاد و فوران لکههای خورشیدی، تولید مقادیر بسیاری انرژی به شکل شرارههای خورشیدی و همچنین خروج موادی از تاج خورشیدی ـ یعنی بیرونیترین لایه خورشید ـ میشوند. طبق گفتههای فورست، برخلاف میدان مغناطیسی زمین که بهعنوان یک دوقطبی به سمت بالا و پایین حرکت میکند، میدان مغناطیسی بزرگ خورشید در نوسان است و این میدان مغناطیسی در بخش مرکزی خورشید آشکارتر است.
اگرچه بهطور معمول حداکثر فعالیت خورشیدی باعث ایجاد لکههای خورشیدی بیشتر، شرارههای خورشیدی و توفانهای بزرگ میشود، اما دوره فعلی حداکثر خورشیدی آرام تشخیص داده شد، زیرا لکههای خورشیدی کمی وجود دارند و از توفانهای عظیم هم خبری نیست. در عین حال فیزیکدانان به حداکثر خورشیدی سال گذشته اشاره میکنند که شفقهای بزرگی به وجود آمدند و اطراف قطبهای زمین جریانهای نور ذرات باردار ناشی از برخورد اتمها و باد خورشیدی دیده میشدند. یک شفق در مرکز محور شمالی یا جنوبی مغناطیسی مانند یک تاج است. ذرات بارداری که توسط میدان مغناطیسی زمین به درون جو کشیده میشوند صحنهای زیبا از نورهای قرمز، سبز و زرد به وجود میآورند و این صحنه در سال گذشته بسیار زیبا بوده است. اگرچه در چرخه فعلی فعالیت خورشید به نسبت ضعیف بوده، اما در چرخههای قبلی حداکثر خورشیدی بسیار شدید بوده و باعث اختلالات جدی روی زمین شده است. در هر چند صد سال یک شراره خورشیدی بزرگ وجود دارد که با فرستادن پالس مغناطیسی عظیم تاثیرات جدی روی زمین میگذارد.
بهعنوان مثال، سال 1859 یک توفان عظیم خورشیدی که توسط یک ستارهشناس انگلیسی رویداد کارینگتون نامیده شد، رخ داد. این ستارهشناس اولین کسی بود که شرارههای خورشید و شفقهای بسیار تابناک را دید. نور آنها تا حدی زیاد بود که کارگران معدن طلا کوههای راکی هیجانزده از خواب بیدار شدند و تصور کردند روز شده است. این رویداد باعث یک توفان مغناطیسی در زمین شد که سیستمهای تلگراف اروپا و آمریکای شمالی را از کار انداخت، دکلها جرقه زدند و به بعضی اپراتورهای تلگراف شوک وارد شد. بعلاوه، سال 1989 یک توفان عظیم دیگر باعث خروج جرم از تاج خورشیدی و اختلالاتی در سیستم انتقال برق کبک در کانادا شد. سیستمهای انتقال برق مانند یک گیرنده بزرگ هستند که نمیدانند هنگام ورود انرژی چگونه باید عمل کنند. فیزیکدانان معتقدند هر هزار سال یا بیشتر اتفاقات خطرناکتر و بزرگتری رخ میدهد. آنها مدام در حال مشاهده این رویدادها در ستارگان هستند و از نظر آنها شرارههای بزرگ خورشیدی میتوانند مشکلاتی برای ما به وجود آورند و همچنین باعث اختلالاتی در ماهوارهها و شبکههای مورد نیاز ما روی زمین شوند.
sciencedaily / مترجم: ندا ابوطالبی راد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جامجم»:
گفتوگوی «جامجم» با میثم عبدی، کارگردان نمایش رومئو و ژولیت و چند کاراکتر دیگر
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد