وبا آمد! خودتان را نجات دهید!

معاون بهداشتی وزیر بهداشت اعلام کرد تعداد مبتلایان به وبا در کشور به ۱۶۸ نفر رسید که دو نفر آن‌ها در تهران و یکی در کرج بوده است. بنابراین از اکنون تا آخر آبان هر نوع اسهال آبکی، مشکوک به وباست.

به گزارش جام جم سرا به نقل از فارس- علی‌اکبر سیاری گفت: «با توجه به شناسایی مواردی از بیماری وبا در تهران و کرج از مردم سراسر کشور می‌خواهیم هر نوع اسهال آبکی از این پس مشکوک به وباست مگر اینکه خلاف آن اثبات شود. به مردم توصیه می‌کنیم در هر جا که هستند از سالم بودن آب آشامیدنی خود اطمینان پیدا کنند و در جاهایی که آب سالم مطمئن در اختیار ندارند، حتماً یا از آبهای بطری شده استاندارد یا آب‌های جوشیده استفاده کنند، هنگام مصرف سبزی و سالاد، حتما مراحل چهارگانه شست‌و‌شو، گندزدایی و آبکشی سبزی‌ها را رعایت کنند، در دستورالعمل اعلام شده به رستوران‌ها و اغذیه‌فروشی‌ها نیز این موضوع تاکید شده است که به محض برخورد با موارد اسهال آبکی از محصول ORS که در همه داروخانه‌ها موجود و در دسترس مردم است استفاده کنند تا از دست دادن بیش از حد آب بدن موجب مرگ و میر آن‌ها نشود، زیرا بیماری وبا به علت از دست دادن آب بدن، مرگ‌آ‌ور می‌شود و بعد از آن در نخستین فرصت ممکن به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه کنند».

وبا چیست؟

به گزارش جام جم سرا به نقل از جنرال مدیکال- بیماری وبا را به سه نوع کلاسیک، التور یا شبه وبا و بنگالی تقسیم می‌کنند. التور نام گونه‌ای از باکتری ویبریو کلرا است. ویبریو کلرا عامل بیماری وبا است. این گونه باعث ایجاد بیماری شبه وبا می‌شود. این باکتری می‌تواند گلبول‌های قرمز خون را منهدم کند.
شبه وبا برای اولین بار در سال ۱۹۰۵ میلادی در زیارتگاه الطور، نزدیک کانال سوئز بین زائران مکه دیده شد و آن را به همین دلیل، التور یا الطور نام‌گذاری کردند.
میکروب وبا توسط آب‌های آلوده به مدفوع بیماران و به طور مستقیم از راه وسایل آلوده و مواد غذایی مخصوصا (سبزی‌ها و میوه‌های آلوده به میکروب)، شیر، خامه، مرغ خوب پخته نشده، برنج پخته با دست‌های آلوده آشپز‌ها و افرادی که به نحوی با غذای مردم سر و کار دارند، منتقل می‌شود.
مگس در سرایت این بیماری نقش موثری دارد. افرادی که دچار فقر غذایی هستند و مواد پروتئینی کمتری به بدن آن‌ها می‌رسد و دچار سوء تغذیه هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار دارند.
میکروب التور در یخچال مدت بیشتری می‌تواند زنده بماند و به همین دلیل مصرف نوشابه‌ها و شربت‌ها، بخصوص در تابستان و همراه یخ‌های نشسته، یکی از عوامل مهم انتقال بیماری است. فاضلاب‌ها هم در شیوع این بیماری تاثیر دارند.
مسئله مهم دیگری که باید همه مردم را به آن عادت داد، شستن دست‌ها به طور درست و اصولی با صابون (قانون ۲۰ ثانیه) بعد از پایان کار، قبل از غذا خوردن و باز از همه مهم‌تر بعد از توالت و اجابت مزاج است که این عمل نه تنها از وبا جلوگیری می‌کند، بلکه از بیماری‌هایی مثل اسهال خونی، حصبه و انتقال بعضی انگل‌ها هم پیشگیری خواهد کرد
سبزی‌ها و میوه‌های خام حتما باید ضد عفونی شده و به قدر کافی با آب شسته شوند. ضدعفونی آب‌های مصرفی مردم توسط مسئولان بهداشت کشور و اضافه کردن مقداری کلر به آب‌ها انجام می‌شود، ولی اگر در محل‌هایی مثل بعضی روستا‌ها هنوز آب‌ها لوله‌کشی نشده باشند، باید به هنگام بروز التور آب را جوشاند و مصرف کرد و از خوردن خامه، شیرهای خوب نجوشیده و غیر پاستوریزه جدا خودداری کرد.
توجه کنید کودکان نیز مانند افراد بزرگسال به این بیماری دچار می‌شوند. بروز اسهال شدید در کودکان و افراد بزرگسال به هر علتی که باشد، باید هر چه زود‌تر تحت درمان قرار گیرد.
با توجه به علائم التور که اسهال و استفراغ شدید و بروز کم‌آبی بدن می‌باشد، باید بیمار در اولین فرصت به مرکز درمانی یا مطب رسانده شود. هر نوع غفلت ممکن است جان کودکان را به خطر اندازد.
امروزه با وجود آنتی بیوتیک‌ها و تجویز به موقع آن‌ها و رساندن آب و املاح چه خوراکی مثل او آر اس و چه تزریقی، میزان تلفات ناشی از بیماری کم شده است.
در مناطق گرمسیر مثل خوزستان و هرمزگان و به دلیل خوردن فراوان مایعات خنک و یخ دار، این بیماری شیوع بیشتری دارد.
آزمایش و کشت مدفوع، رساندن آب و مایعات به بدن و تجویز آنتی بیوتیک و دارو توسط پزشک، بیماری را در مدت کوتاهی درمان می‌کند

علائم و نشانه‌ها
همچنین به نوشته سایت پزشکان بدون مرز- وبا بیماری اسهالی واگیردار و خاص انسان است که توسط نوعی باکتری بنام ویبریوکلرا ایجاد می‌شود و در صورت عدم پیشگیری و درمان بموقع و مناسب، بسیار کشنده است. بیشتر در نقاط گرم و مرطوب و در تمام ماههای سال بخصوص از اردیبهشت تا آبان ماه دیده می‌شود و بیماران مبتلا به آن به طور مشخص دچار اسهال آبکی همراه با کم آبی شدید می‌شوند.

●علائم بالینی و خصوصیات بالینی بیمار مبتلا به وبا:
▪اسهال آبکی حجیم و سریع السیر و جهنده، با دفعات اجابت مزاج غیرقابل شمارش و بسیار زیاد
▪اسهال بدون تب و بدون دل درد و بدون زور و پیچ شکم
▪استفراغ بدون حالت تهوع قبلی
▪گرفتگی (اسپاسم) و درد عضلات پشت ساق پا
▪عطش و تشنگی فراوان
▪کم شدن یا قطع ادرار

در صورت عدم جایگزینی سریع مایعات و الکترولیت‌های بدن (سدیم، کلر، ‌پتاسیم و …) ۲۵ تا ۵۰ درصد از موارد مبتلا به بیماری وبا منجر به مرگ می‌شوند. حدود ۹۰٪ بیماران بدون علامت بوده و یا اسهال خفیف دارند ولی در صورت اسهال آبکی شدید، از اولین مدفوع شل تا شوک ۴ تا ۱۲ ساعت و تا مرگ ۱۸ ساعت تا چند روز بیشتر طول نمی‌کشند.
اولین شکایت بیمار، احساس پری و غرغر شکم است سپس اسهال آبکی شبیه آب برنج و اکثراً بدون بو ایجاد می‌شود.

●راههای انتقال بیماری وبا و منابع شایع
الف) راه تماس مستقیم:
بیماری می‌تواند از طریق دست‌های آلوده، تماس با مواد دفعی و استفراغ بیماران و یا وسایل و لوازم آلوده به مدفوع بیمار منتقل شود.
ب) راه تماس غیرمستقیم:
۱- مصرف آب آلوده به مدفوع (آلودگی آب توسط مدفوع به طور ثانوی، دفع ناصحیح فاضلاب و نشت آن به آب آشامیدنی) منابع آب حفاظت نشده مانند چاه‌ها، دریاچه‌ها، استخر‌ها، جوی‌ها و …
۲- استحمام یا شستشوی لوازم آشپزخانه در آب آلوده
۳ – شستشوی سبزی و میوه‌ها با آب آلوده
۴ – یخ آلوده که از آب آلوده تهیه شده باشد.
۵ – غذاهای آلوده که در خارج از یخچال نگهداری شوند و انبار کردن غذاهایی همچون شیر، برنج پخته، تخم مرغ و …. در خارج از یخچال
۶ – غذاهای دریایی ناپخته و خام مثل صدف، ماهی و …
۷ – تغذیه کودکان و نوزادان با بطری (آلوده) به جای شیرمادر نیز می‌تواند یک عامل انتقال بیماری باشد.

در مواقع ابتلا به اسهال حاد آبکی شدید با دفعات بسیار زیاد سریعآً به مراکز بهداشتی درمانی و یا پزشک مراجعه نمایید. ضمن درمان سریع کم آبی در مطب یا درمانگاه، نمونه برداری از مدفوع جهت کشف سریع بیمرای وبا به عمل می‌آید.

● آیا بیماری وبای التور درمان پذیر است؟
بلی. می‌توان با جبران وفور مایعات و املاح از دست رفته بدن که در اثر اسهال ایجاد شده است وبای التور را به خوبی و با موفقیت درمان نمود. برای این منظور می‌توان از مایع درمانی خوراکی به مقادیر زیاد استفاده نمود. بهترین محلول خوراکی برای جبران کم آبی و املاح از دست رفته بدن، محلول او- آر- اس است.

● طرز تهیه محلول او – آر – اس
چهارلیوان پرآب را در یک ظرف تمیز ریخته و کاملاً بجوشانید (حداقل ۱ دقیقه پس از رسیدن آب به نقطه جوش)
بگذارید تا آب جوشیده سرد شود. یک پاکت محلول او – آر – اس را در ظرف محتوی ۴ لیوان آب جوشیده خنک شده بریزید و آن‌ها را بهم بزنید. محلول تهیه شده باید در یخچال نگهداری شود. بعد از هر بار اجابت مزاج شل و آبکی نصف تا یک لیوان از این محلول را بخورید.
محلول تهیه شده فقط برای ۲۴ ساعت قابل استفاده است، در صورت باقی ماندن آن پس از ۲۴ ساعت، باید محلول اضافی دور ریخته شود و مجدداً با روش فوق ۱ لیتر محلول جدید تهیه شود.
موارد جدی و شدید اسهال علاوه بر روش خوراکی، به تزریق داخل وریدی سرم‌های حیاتی نیز نیاز دارند. سرم درمانی در درمانگاه یا بیمارستان یا مراکز بهداشتی درمانی و مطب‌ها زیر نظر پزشک و یا پرستار دوره دیده صورت می‌گیرد. علاوه بر جبران آب و املاح از دست رفته، درمان بیماران با آنتی بیوتیک مناسب نیز ضرورت دارد.

●سه نکته اصلی در درمان بیماریهای اسهالی:
-در هنگام بروز اسهال از آب و مایعات فراوان استفاده نمایید.
-از محلول پودر او – آر – اس مایع درمانی خوراکی استفاده گردد.
-جهت درمان فوراً به پزشک مراجعه نمایید.

●راههای پیشگیری از بیماریهای اسهالی از جمله وبای التور
▪از آب آشامیدنی سالم استفاده شود.
▪در مناطقی که دسترسی به آب تصفیه شده و لوله کشی وجود ندارد و از آب چاه، تانکر‌ها، آب چشمه‌ها و …. استفاده می‌گردد (مثل مواقع حوادث غیرمترقبه از جمله زلزله، سیل و جنگ و ….)، حتماً قبل از مصرف، آب جوشانده و یا کلرزنی شود (استفاده از محلول کلرمادر)
▪از سبزیجات و میوه جات شسته شده و ضدعفونی شده استفاده گردد.
▪قبل از تهیه غذا و توزیع غذا، قبل از خوردن غذا، قبل از دادن شیر یا غذا به کودک حتماً دست‌ها با آب و صابون شسته شود.
▪باید دست‌ها در موارد زیر با آب و صابون به طور کامل شسته شود:
بعد از اجابت مزاج (رفتن به مستراح)
بعد از شستن و تمیزکردن کودک
بعد از دست زدن به مواد غذایی خام نظیر سبزیجات، گوشت، ماهی و مرغ
از مصرف غذاهای آماده و غیربهداشتی مثل آب میوه، معجون، بستنی، ساندویچ و شیرموز خودداری گردد.
از دستفروش‌ها (آب زرشک فروشی‌ها، گردوفروشی‌ها، بلال فروشی‌ها و …) خرید نکنید.
در آب رودخانه و جوی‌ها یا استخرهای آلوده شنا نکنید.
دورنگهداشتن مواد غذایی از دسترس مگس و آلودگی‌های دیگر
از مصرف یخ غیربهداشتی خودداری کنید.

●اقدامات احتیاطی
نظر به اینکه طی سالهای گذشته در اکثر کشور‌ها منجمله در نقاط مختلفی از کشورمان مواردی از بیماری وبای التور مشاهده شده است لذا به منظور جلوگیری از ابتلاء به این بیماری عموم مردم به ویژه کسانی که قصد مسافرت به دیگر مناطق کشور را دارند و یا در مواقع حوادث غیرمترقبه از جمله زلزله، سیل و … می‌بایستی اقدامات احتیاطی زیر را انجام دهند:
فقط از آب‌های لوله کشی شده بهداشتی و کاملاً مطمئن استفاده شود و در صورت عدم دسترسی به چنین آبهایی، آب مورد نیاز جوشانیده شده و یا با استفاده از کلرضدعفونی گردیده و سپس مصرف گردد. از مصرف یخ‌هایی که توسط فروشندگان مختلف عرضه می‌شوند به شدت خودداری شود.
غذاهایی میل شوند که تازه پخته شده و هنوز کاملاً داغ هستند.
فقط از میوه‌هایی استفاده شود که کاملاً شسته و ضدعفونی شده و توسط خود شخص پوست کنده شده‌اند.
از مصرف مواد غذایی نیم پخته یا خام به شدت خودداری شود.
سبزی‌ها پس از ضدعفونی و شستشوی کامل و صحیح مورد استفاده قرار گیرند. به منظور اطمینان بیشتر توصیه می‌شود سبزیجات به صورت پخته مصرف گردند.
در طول سفر از مصرف سالاد خودداری شود.
از خرید مواد خوراکی از فروشندگان دوره گرد و فروشگاههای غیرمعتبر و فاقد مدارک بهداشتی خودداری شود.
نکات ضروری رعایت بهداشت فردی خصوصاً شستن دست‌ها با آب و صابون قبل از مصرف مواد غذایی و پس از اجابت مزاج مورد توجه قرار گیرند.