ربات هوشمند ایرانی به جنگ سرطان سینه می‌رود

دستگاه توده‌یاب لامسه‌ای تشخیص سرطان سینه شامل چه بخش‌هایی است؟

دکتر سیامک نجاریان: این ربات دارای چند بخش است که بخش لامسه‌ای شامل یک سنسور لودسل نصب شده روی پروب اندفکتور است و بخش مکانیکی شامل ربات کنترل‌کننده اندفکتور و بخش لامسه‌ای و بخش الکتریکی نیز شامل بورد الکترونیکی کنترل‌کننده حرکات دستگاه و دریافت‌کننده سیگنال‌های لامسه‌ای خروجی سنسور است.

مهندس افسانه مجری: همچنین شامل واحد نمایشگر، برقرار کننده ارتباط آسان میان اپراتور و دستگاه در نحوه عملکرد حین راه‌اندازی و اجراست. واحد پردازشگر، آنالیز سیگنال‌های لامسه‌ای خروجی دستگاه و پروسه تشخیص بیماری را به صورت هوشمند به عهده دارد.

مجری: به طور کلی تیپ‌های مختلفی از سرطان می‌توانند در سینه ایجاد شوند. شایع‌ترین فرم آن کارسینوم داکتال است که در صورت درمان نشدن، به سرطان مهاجم تبدیل می‌شود و مهاجم به این معنی است که تومور به بافت‌های خارج سینه نیز گسترش می‌یابد.

احساس توده در پستان، ترشح همراه با خونریزی از نوک آن و درد از مهم‌ترین علائم این سرطان است؛ البته تغییر در اندازه یا شکل پستان، به داخل کشیده شدن یا برگشتن نوک پستان‌ها همراه با قرمزی و جوش در اطراف آن، کشیده شدن پوست، زخم و تورم و ایجاد رگ‌های قابل مشاهده و غیرمتعارف و تورم بازو از علائمی است که ممکن است در سرطان پستان ظاهر شود، ولی نکته امیدوارکننده در مورد این نوع خاص از سرطان آن است که با مراجعه بموقع به پزشک و تشخیص زودهنگام قابل درمان است.

معـاینه دستی تـوسط پزشک، اولتـراسوند، ماموگرافی و ام. آر. آی از روش‌های متداول معاینه بافت سینه است اما وابستگی بالای تفسیر این تصاویر به مهارت پزشک یا اپراتور ماهر،محدودیت در حداقل سایز قابل تشخیص توده، عدم‌قابلیت تصاویر به دست آمده به عنوان مستندات بیمار در پرونده جهت پیگیری زمانی روند تغییرات بیماری، معایب اثبات شده تجمع اشعهX در بدن طی پروسه ماموگرافی و سی تی اسکن و امواج الکترومغناطیسی در  ام. آر. آی از جمله معایب تکنیک‌های متداول معاینه بافت سینه محسوب می‌شوند.

نجاریان: عدم کاربری روش‌های ماموگرافی و سی تی اسکن برای سینه‌های با دانسیته بالا، عدم ‌توانایی روش اولتراسوند در تشخیص توده‌های پنهان(عمقی)، توده‌های کوچک و میکروکلسیفیکاسیون‌ها (نقاط ریز کلسیمی)، عدم‌توانایی تشخیص توده و تومور از یکدیگر با دقت مناسب، حساسیت و ویژگی بالا و هزینه بالا برای استفاده منظم و مداوم عموم از معایب دیگر تکنیک‌های متداول معاینه بافت سینه به شمار می‌رود.

مجری: در روش ماموگرافی، دشواری در ارتباط دادن موقعیت حقیقی توده با حالتی که در آن سینه بشدت میان دو صفحه در حال فشار بوده و احتمال آسیب رسیدن به اعضای داخل قفسه سینه وجود دارد. در روش اولتراسوند فشرده شدن بافت توسط پروب و کاهش دقت مکان‌یابی به دلیل حرکت مرز بالای توده، خطر ورود سوزن به قفسه سینه برای توده‌های عمقی و نیاز به تشخیص توده‌های عمقی به وسیله سایر روش‌های تصویر برداری به علت عدم توانایی بالای روش اولتراسوند در تشخیص ضایعات عمقی از جمله معایب روش‌های متداول امروزی به شمار می‌رود.

نجاریان: همچنین در روش سی تی اسکن نیز استفاده از اشعه ایکس، تفاوت میان موقعیت بافت هنگام سی تی اسکن و جراحی و سوزن‌های عمود بر قفسه سینه از معایب مکان‌یابی توده محسوب می‌شود.

مجری: با استفاده از دستگاه توده یاب لامسه‌ای تشخیص سرطان سینه شبیه‌سازی حس لامسه پزشک به صورت دقیق و کمی صورت می‌گیرد. قابلیت تجهیز به سیستم رباتیک و هوشمند سازی در راستای مستقل کردن دستگاه از اپراتور یا پزشک و طراحی دستگاه بر پایه تکنیک حس لامسه مصنوعی بدون هرگونه آسیب و تهاجم به بافت بیمار از جمله ویژگی‌های مهم این ربات است.

نجاریان: کاهش میزان آسیب و تهاجم به بافت بیمار، افزایش قدرت تشخیصی دستگاه در توده‌یابی با عملکرد مستقل از سایر تکنیک‌های غربالگری، افزایش قدرت تشخیصی دستگاه در جداسازی ماهیت توده با تکیه بر پیش‌بینی سرطانی بودن توده، تقویت امکان مکان‌یابی سه‌بعدی توده با تکیه بر توده‌های عمقی، توانایی مستندسازی یافته‌ها به عنوان پرونده بیمار قابل استفاده در روند پیگیری بیماری، هوشمند کردن پروسه تشخیصی بیماری، حذف کامل وابستگی دستگاه از مهارت اپراتور، امکان کاربری دستگاه برای سینه‌های با دانسیته بالا و هزینه اندک برای استفاده منظم و مداوم عموم، از مزایای دستگاه توده یاب لامسه‌ای تشخیص سرطان سینه است.

مجری: از جمله مزایای ماموالاستوگرام هوشمند، طراحی دستگاه بر پایه تکنیک حس لامسه مصنوعی بدون هرگونه آسیب و تهاجم به بافت بیمار نظیر تجمع اشعه ایکس در بدن یا آسیب‌های ناشی از بیوپسی، قابلیت تجهیز به سیستم‌ رباتیک و حذف کامل وابستگی دستگاه از اپراتور، هوشمند کردن پروسه تشخیصی بیماری، افزایش قدرت تشخیصی دستگاه در توده‌یابی با عملکرد مستقل از سایر تکنیک‌های غربالگری و توانایی مستند سازی یافته‌ها به عنوان پرونده‌ بیمار که قابل استفاده در روند پیگیری بیماری است،از دیگر مزایای استفاده از این ربات هستند.

مجری: استفاده از ربات ماموالاستوگرام مکان‌یاب هوشمند نیازی به لمس مستقیم بافت سینه توسط پزشک ندارد. هر یک از بافت‌های سینه 5 دقیقه زیر دستگاه قرار می‌گیرد و در نهایت، حدود 5 دقیقه نیز داده‌ها آنالیز شده و نتیجه‌ شامل بود یا نبود توده، عمق، اندازه و سرطانی بودن توده مشخص می‌شود.

مجری: برای بررسی توانایی تشخیص دستگاه در شناسایی توده‌ها روی 50 بیمار مورد آزمایش شده است که نتایج بررسی‌ها حاکی از دقت 90 درصدی دستگاه در تشخیص توده‌ها و دقت بیش از 85 درصدی در تشخیص عمق توده است.

نجاریان: همچنین نتایج ارزیابی قابلیت دستگاه هوشمند حاکی از دقت دستگاه در برآورد عمق توده بسیار بالا (معادل 1/85 درصد)، دقت دستگاه در توده‌یابی 7‌/‌86 درصد، و دقتی معادل 5‌/‌95 درصد در افتراق ماهیت خوش‌خیمی و بدخیمی توده دارد.

نجاریان: از ساخت این دستگاه مقالات متعددی در مجلات معتبر خارجی و کنفرانس‌های بین‌المللی ارائه شده و دارای تاییدیه علمی از معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله الاعظم (عج)، مرکز تحقیقات ترومای بیمارستان بقیه‌الله الاعظم (عج)، مرکز بهداشت و درمان دانشگاه صنعتی امیرکبیر و مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است.