5‌واقعیت درباره عراقِ این روزها

پیگیری خواسته‌های بحق در راستای تحقق عدالت در عرصه اداری و سیاسی و اقتصادی البته جزو مطالبات حقیقی مردم هر کشوری است، اما آنچه در شرایط کنونی در عراق نگران‌کننده به نظر می‌رسد تلاش برخی کشورها و رسانه‌های تبلیغی آنها برای به انحراف کشاندن خواست عمومی و انحراف اذهان معترضان از خواسته‌های واقعی است.

حسن دانایی‌فر، سفیر پیشین ایران در عراق در گفت‌وگو با جام‌جم ضمن تشریح اتفاقات عراق به بررسی نقش بیگانگان در پیگیری پروژه ایران‌هراسی در منطقه پرداخته است.

ریشه حوادث عراق کجاست؟ طبعا باید این اتفاقات زوایای متعددی از حیث سیاسی، اقتصادی و حتی رسانه‌ای داشته باشد.

بحث عراق از جمله موضوعات فعال و دائما مساله‌ساز در طول چهار دهه اخیر بوده است. شرایطی در عراق وجود دارد که ما شاهد مسائل مختلفی از تظاهرات خیابانی گرفته تا کشته شدن ابوبکر البغدادی هستیم، اما در‌خصوص اعتراضات عراق باید بگویم که بخشی از آن مربوط به واقعیاتی از جمله کمبود خدمات و انباشتی از مطالبات از جمله بهبود وضعیت اقتصادی و رفاهی است که مردم عراق استحقاق آن را دارند. بخشی از آن هم مربوط به فساد است. بالاخره حق هر جامعه‌ای است که به فساد موجود در عرصه‌های مختلف اداری، سیاسی و اقتصادی اعتراض کنند. این دو موضوع البته مورد اتفاق نظر مسؤولان و مردم عراق است. هم مردم، مطالبه اصلاح این وضعیت را دارند و دولت و پارلمان نیز درباره این مساله هم نظر هستند. در راس همه اینها مرجعیت عراق اصرار بر این دارد که این موضوعات باید حل و فصل شود. موضع دولت عراق هم تایید همین مطلب است. اما در کنار این، بعضی از رفتارهای مشکوک از سوی برخی در حال شکل‌گیری است که نگرانی‌های جدی را در درون و پیرامون عراق به‌وجود آورده است. شاهدیم بعضی از حرکات و تحرکات مشکوک به مراکز احزاب سیاسی صورت گرفته و درگیری‌های مسلحانه به‌وجود آمده و اینها موضوعاتی است که حتی نماینده سازمان ملل در عراق این نوع رفتارها را محکوم کرده و مورد اعتراض مرجعیت شیعی،‌ دولت و قاطبه تظاهرات‌کنندگان عراقی بوده است. تظاهرات‌کننده واقعی عراق و کسانی که در پی اصلاح روندها در کشورشان هستند هیچ تناسبی با این رفتارها ندارند. اینها نشان می‌دهد دست ایادی خارجی مثل رژیم صهیونیستی، آمریکا و سعودی‌ها در شکل‌گیری این‌گونه اقدامات افراطی وجود دارد و این مساله بخش نگران‌کننده حوادث عراق است. جمهوری اسلامی ایران نیز این اقدامات را محکوم کرده و آن را مضر به حال تظاهر‌کنندگان واقعی و دولت و ملت عراق دانسته است. به همین دلیل است که دولت عراق اقدام به تعطیل کردن نمایندگی‌های دفاتر رسانه‌ای کرده که در پی دامن زدن و تحریک کردن مسیر مطالبات عمومی به سمت آشوب بودند. رسانه‌هایی مثل الهدف که متعلق به سعودی‌ها است در کنار العربیه به تحریک مردم می‌پرداخت. الحره هم از سوی آمریکایی‌ها اداره می‌شود. اینها رسانه‌هایی هستند که می‌کوشند فضایی فراتر از مطالبات بحق مردم عراق را پی بگیرند و درصدد تسویه‌حساب سیاسی و براندازی‌ هستند. طبعا هم مرجعیت و هم دولت عراق متوجه این بازی‌های خطرناک‌ و مردم کوچه و خیابان هم متوجه این موضوع شده‌اند و در پی جدا کردن صف خود از اغتشاش‌طلبان هستند.

از ابتدای اعتراضات در عراق شاهد جریانی هستیم که تلاش دارند این اعتراضات را ضدایرانی معرفی کنند. آیا تظاهرات‌کنندگان واقعا نسبت به سیاست‌های ایران در عراق معترضند؟

همان‌طور که گفتم سعودی‌ها، اسرائیلی‌ها و آمریکایی‌ها برنامه‌ای را به نام ایران‌هراسی از سال‌های گذشته در دستور کار خود قرار دادند. مشابه این‌گونه تحرکات سال گذشته در آستانه انتخابات عراق و تشکیل دولت این کشور نیز رخ داده است. در همان دوره هم یک فضاسازی عجیبی علیه ایران به‌وقوع پیوست و خبری پخش شد مبنی بر این‌که میلیون‌ها دلار از سوی ایران به سمت عراق برای تاثیرگذاری در انتخابات سرازیر شده است. شاهد پخش شایعات مختلفی در ایران و عراق با هدف متاثر کردن سطح روابط موجود میان دولت و ملت دو کشور در سال‌های گذشته بوده‌ایم. معلوم است که پروژه ایران‌هراسی از جمله موضوعاتی است که دشمنان ملت ایران و عراق در پی اجرایی کردن هر چه بیشتر آن هستند. با همه اینها می‌خواهم بگویم که اجتماع میلیونی اربعین نشان داد که این تلاش‌های رسانه‌ای آنچنان تاثیری در جامعه عراق ندارد. البته تاثیری در بخش محدودی از جامعه عراق خواهد داشت و حتی ممکن است باعث به‌وجود آمدن برخی اقدامات غیرمترقبه شود اما در قاطبه ملت عراق، تاثیری ندارد. این رسانه‌ها اصرار دارند این مساله را القا کنند که اعتراضات صورت گرفته در عراق برای مقابله با نفوذ ایران است. با این‌حال آن چیزی که در عمل و به‌ویژه در اربعین و رفت‌وآمدهای میلیونی بین دو ملت عراق و ایران ثابت شد این بود که بین این دو کشور مراودات صمیمانه‌ای وجود دارد. البته این قبیل رسانه‌ها حتما به تلاش خود مبنی بر این‌که این تظاهرات علیه ایران است ادامه خواهند داد، ولی این تلاش‌ها با توجه به واقعیت‌های موجود به نتیجه نخواهد رسید.

چرا حوادث عراق عمدتا در مناطق شیعه‌نشین رخ داده است؟ این در حالی است که مناطق محروم دیگری در عراق وجود دارند.

انباشت نیازها و تراکمی از مطالبات بحق از دوره صدام در مناطق شیعی وجود دارد. از زمان‌های دور وضعیت زندگی در مناطق شیعی با دیگر مناطق عراق قابل مقایسه نیست. البته منظورم این نیست که مناطق دیگر وضعیت بهتر و آبادتری دارند، ولی مناطق شیعی همیشه اوضاعشان به نسبت دیگر مناطق بدتر بود. در دوره پس از صدام هم این وضعیت ادامه پیدا کرد. در اوج حملات داعش به مراتب این شرایط تشدید شد. این مردم شیعی و جنوب عراق بودند که در موقع حمله داعش هم از جان و هم از مال خود گذشتند و جوانان خود را برای مقابله با این گروه تروریستی فرستادند تا از وحدت سرزمینشان دفاع کنند. طبیعتا نارسایی‌های جدی‌تری در آن مناطق وجود دارد و بنابراین مطالباتی از این قبیل در مناطق شیعی بیشتر است. البته کسانی که چنین توطئه‌هایی را در مناطق سنی و کردی ایجاد کردند حتما در پی آن هستند که این وضعیت را به مناطق شیعی بکشانند و میان شیعیان درگیری ایجاد کنند. امیدواریم که هوشمندی مردم، دولت و در راس آنها مرجعیت بتواند جلوی این برنامه شوم را بگیرد و از درگیری‌ها و تخریب‌ها بین شیعه-شیعه جلوگیری شود.

به عنوان کارشناس مسائل غرب آسیا، چشم‌انداز تحولات عراق، لبنان و منطقه را چگونه می‌بینید؟

من اعتقاد دارم که موضوعات خاورمیانه ادامه پیدا خواهد کرد و البته هر روز به شکلی خواهد بود. پرونده خاورمیانه با وجود دخالت آمریکا و رژیم صهیونیستی هر روز شکل جدیدی پیدا می‌کند و این‌گونه نیست که با پایان طرح و پروژه‌ای همه چیز آرام شود، بلکه همیشه بهانه‌هایی برای ادامه فتنه‌گری مطرح می‌کنند. طبعا در چنین شرایطی مسؤولان، مردم و رسانه‌های خاورمیانه باید متوجه این موضوع باشند و شرایط را به‌گونه‌ای مدیریت کنند که حداقل خسارت‌ها را در پی داشته باشد.

جنس وقایع عراق و لبنان متفاوت است

پرونده منطقه خاورمیانه از جمله پرونده‌های چالشی دنیاست. موضوعاتی که در این منطقه رخ می‌دهد بیش از سایر تحولات در نقاط دیگر دنیا مورد توجه قرار می‌گیرد. لبنان، سوریه، عراق، اکراد،‌ خروج آمریکا از شمال سوریه،‌ یمن و... از جمله موضوعاتی است که نشان می‌دهد بحث خاورمیانه از فعال‌ترین پرونده‌های دنیاست. در جریان بودید که کمتر از ده روز قبل از ماجرای عراق، درگیری‌های قاهره اتفاق افتاد. تمام این موضوعات حکایت از این می‌کند که عوامل خارجی می‌توانند در این رخدادها دخالت داشته باشند و کسی نمی‌تواند این تحلیل را رد کند. در مورد حوادث لبنان باید گفت که جنس تحولات این کشور با وقایع عراق متفاوت است. دوستان جمهوری اسلامی ایران در لبنان موید آن تظاهرات‌اند. دوستان ایران تظاهرات واقعی عراق را هم نفی نمی‌کنند. همچنین ایران حتما از مطالبات به حق مردم عراق و لبنان برای پیگیری مسائل مرتبط با فساد اداری و اقتصاد و بهبود وضعیت معیشت دفاع می‌کند، اما با این وصف به نظر می‌رسد رسانه‌های غربی، اسرائیلی و سعودی اصرار دارند که این نوع موضعگیری‌ها را در قالب ایران‌ هراسی جای دهند و از نفوذ ایران سخن بگویند و اذهان تظاهرات‌کنندگان را به سمت مخالفت با جمهوری اسلامی منحرف کنند، اما داستان چیز دیگری است و امیدواریم مطالبات به حق مردم عراق و لبنان هر چه زودتر محقق شود.

فتاح غلامی - سیاسی