بارانِ خلاقیـت روی باغ‌های کشور

حدود سه سال پیش هنگامی که مکاریان، دانشجوی دانشگاه شیراز بود، کار خود را درخصوص کنترل ابزار دقیق آغاز می‌کند. مشکل کمبود آب را در استان فارس که یکی از قطب‌های تولید مرکبات کشور محسوب می‌شود، به‌عنوان یک چالش اصلی با گوشت و پوست حس می‌کند. پس از آن با بررسی منابع داخلی و خارجی در اینترنت و محصولات موجود در بازار به این نتیجه می‌رسد که به آبیاری هوشمند نیاز دارند. برای ورود به این عرصه لازم است سیستم‌های کنترلی وجود داشته باشد که براساس انواع مختلف آبیاری به شما اجازه دهد شیر را بموقع باز و بسته کرده و میزان آبی را که از مسیر عبور می‌کند مدیریت کنید. او به کمک استاد راهنمایش موفق می‌شود در دانشگاه نمونه‌های اولیه‌ای از کار خود را تولید کند.

مکاریان درباره شروع کار خود می‌گوید: «این نمونه باید اول در محیط آزمایشگاهی چک می‌شد. نمونه کار را در دانشگاه آزاد قرار دادیم و بعد از تست‌های اولیه جواب مثبت داد.» بعد از آن، بخش R&D (تحقیق و توسعه) را فعال می‌کند و از داده‌های مختلف کمک می‌گیرد تا این‌که سرانجام سال 93 درخواست ثبت اختراع می‌دهد و نمونه اولیه شیر آب هوشمند کشاورزی ساخته می‌شود.

او ضمن اشاره به این‌که در نمونه قبلی دید دانشگاهی داشته و نه بازاری می‌گوید: «در این مدت به کمک استادان محترم دانشگاه با تعدادی از دوستان آشنا شدم و صحبت‌های اولیه را انجام دادیم. پس از آن به کمک اقوام نزدیک خود یک شرکت ثبت کردم که برای تولید همین محصول بود. پس از آن درخواست حضور در پارک علم و فناوری فارس را عنوان کردم و در واقع بعد از فارغ التحصیلی در پارک علم و فناوری مستقر شدیم.»

با استقرار در پارک علم و فناوری، اطلاعات مختلفی از بازار ایران، تنوع کارها و مشکلات شرایط محیطی کسب می‌کند و موفق می‌شود نمونه نیمه‌صنعتی محصول را به‌صورت پایلوت تعریف، طراحی، تولید و اجرا کند. مکاریان توضیح می‌دهد: «نمونه‌ها به‌صورت پایلوت داخل چند تا از باغ‌ها کارگذاری شد، یک سری مشکلات در شرایط محیطی پیش آمد. سعی کردیم نقاط قوت را گسترش دهیم و نقاط ضعف را حذف کنیم و درنهایت به یک نمونه نیمه‌صنعتی اولیه رسیدیم.»

بدون هدررفت آب و انرژی

کمبود منابع آب و کاهش آن یکی از مشکلات اصلی کشورها بویژه آنهایی است که در مناطق خشک، گرم و کم‌باران قرار دارند. کشور ما یکی از این کشورهاست و 92 درصد از آب مورد استفاده کشور مربوط به بخش کشاورزی است! و حالا شیر آب هوشمند کشاورزی می‌تواند با مصرف بهینه آب و مدیریت توزیع آن به‌صورت کلی و بخشی در قسمت‌های مختلف کشاورزی موجب افزایش بهره‌وری در منابع آب و انرژی شود، وابستگی به اپراتور انسانی را کم کند و در نهایت هزینه تمام شده تولید محصولات کشاورزی را کاهش دهد.

بگذارید با یک مثال داستان را واضح‌تر کنیم: «در باغی که خودش چاه داشت ساعت 8 شب پمپ را روشن و 8 صبح به‌صورت دستی خاموش می‌کردند، یعنی 12 ساعت. ما شیوه خودمان را برای آنها اجرا کردیم. شیر هوشمند ما به‌صورت خودکار ساعت 4 صبح پمپ شیر آب را روشن و ساعت 8:20 خاموش می‌کرد، یعنی فقط 4 ساعت آبیاری می‌شد. ما برای درخت‌های خاص رطوبت خاک را اندازه‌گیری می‌کنیم و نه کمتر به آنها آب می‌دهیم و نه بیشتر. تصور کنید داخل یک باغ 12 ساعت آبیاری به چهار ساعت کاهش پیدا کرده، حال حساب کنید در ابعاد بزرگ چقدر خواهد شد.» نکته دیگر این است که تمام این شیرها با انرژی خورشید کار می‌کند و شرایط محیط‌زیست کاملا در آنها در نظر گرفته شده است.

سخت‌افزاری‌ها دل شیر دارند

بیشتر استارت‌آپ‌هایی که در کشور متولد می‌شوند سراغ ایده‌های نرم‌افزاری می‌روند، نه سخت‌افزاری؛ دلیلش هم مشخص است کار در این حوزه دشوار است و به مواد اولیه، فناوری تولید، نیروی کار و … نیاز دارد و در نهایت معلوم نیست کسی محصول شما را بخرد یا نه. ولی فاضل مکاریان دلش را به دریا زده و کار سخت‌افزاری را شروع کرده که در دلش نرم‌افزار نیز دارد و می‌توانید سیستم خود را از روی موبایل و با یک نرم‌افزار اندرویدی بسیار ساده کنترل کنید. ناگفته نماند که نسخه آی‌او‌اس نرم‌افزار نیز دیر یا زود از راه خواهد رسید. او درباره کار در حوزه سخت‌افزاری می‌گوید: «وقتی می‌خواهید چنین محصولی تولید کنید نمی‌توانید یک روزه وارد بازار شوید. پس نیاز است چند سال وقت گذاشته شود. بنابراین بسیاری از افراد وارد این فضا نمی‌شوند و کسانی را که برای همکاری دعوت می‌کردیم کمی دلسرد می‌شدند.»

شرکت‌های استارت‌آپی که در حوزه سخت‌افزاری فعال هستند ریسک بیشتری انجام داده‌اند، زیرا در این حوزه باید دید بازاری داشت که بسیار وسیع است. او ضمن اشاره به لزوم ورود به این حوزه می‌گوید: «وقتی شرکتی بر مبنای R&D داشته باشید، اگر زمانی چالشی (مانند چالش سخت‌افزاری) مقابلتان قرار گرفت یک تیم تخصصی خواهید داشت که در مقابل این چالش قد خم نکند. شما از قبل باید وارد این داده‌ها شده باشید. به نظر می‌آید هر نرم‌افزاری نیاز به یک سخت‌افزار دارد.»

او معتقد است یک مدیر خوب اگر بخواهد در حوزه سخت‌افزاری کار قابل قبولی انجام دهد با توجه به مدیریت کلان کشور بهترین کار برون‌سپاری است: «ما با تولیدکنندگان مختلف صحبت می‌کنیم تا خواسته ما را در بازه زمانی و قیمت مشخص طراحی کنند. ما شرکت‌مان را آنقدر بزرگ نکرده‌ایم که چالش‌هایمان بزرگ شود.» او درباره فروش محصول نیز نظر مشابهی دارد و در حال مذاکره برای سپردن نمایندگی به کسانی هستند که در استان‌های مختلف در زمینه لوله و اتصالات آبیاری به‌صورت پیمانکاری فعالیت می‌کنند.»

ما جوان‌ها را دریابید

به بعضی از طرح‌ها نیاز ملی داریم و باید دولت به‌صورت کلان‌تری به آنها نگاه کند. به گفته مکاریان بخش خصوصی خودش استقبال می‌کند و به سمت آنها می‌رود، اما اگر بخواهند داخل بازار کشور فعال شوند باید حمایت بخش دولتی پشت آنها باشد. او می‌گوید: «ما حمایت مالی نمی‌خواهیم، ولی حداقل از طریق قواعد دستوری خودشان به ما کمک کنند. به‌طور مثال اگر طرح ما به‌عنوان طرح تکمیلی آبیاری تحت فشار به‌صورت رسمی از سوی جهاد کشاورزی معرفی شود، به نفع همه است. یا مثلا چند درصد آب تلف شده در شهرها به دلیل لوله‌کشی‌های قدیمی است؟ وقتی یک لوله انشعاب می‌ترکد چقدر طول می‌کشد تا آن را وصل کنند؟ ولی وقتی سیستمی باشد که به‌صورت خودکار بتواند افت فشار را تشخیص دهد و خودش آب آن منطقه را ببندد چقدر جلوی تلفات گرفته می‌شود و به نفع وزارت نیرو است؟ از طرفی شیرهای ما همه با انرژی خورشید کار می‌کند و هیچ برقی مصرف نمی‌کند.»

او معتقد است اگر دولتی‌ها، جوان‌ها را به رسمیت بشناسند، عالی می‌شود: «ما در خانواده‌هایی بزرگ شده‌ا‌یم که سختی کشیده‌اند، وقتی یکی به ما می‌گوید نمی‌شود یعنی آن کار را ادامه بدهیم می‌شود! ادیسون می‌گوید هیچ‌وقت نگویید شکست خوردید؛ یا پیروز می‌شوید یا تجربه به دست می‌آورید. شکستی وجود ندارد و براساس همین مبنا ما سه سال دوام آورده‌ایم. ما نیز می‌توانستیم مانند دیگر جوانان فارغ‌التحصیل روی دست دولت باشیم تا به ما کار بدهد، ولی در حال حاضر یک مجموعه 12 نفره هستیم که اگر نماینده‌های استانی فعال شود حدود 900 نفر وارد این کار می‌شوند.»

مائده گیوه چین

ضمیمه کلیک جام‌جم