خداحافظ اتاق خواب مامان

سختی خوابیدن در کنار کودکانی که بزرگ‌تر شدند و احیانا عادت‌هایی مانند آغوش مادر برای خوابیدن دارند می‌تواند بشدت بر کیفیت زندگی والدین بویژه مادران تاثیرگذار باشد. بدخوابی شبانه بر روابط روزانه والدین و فرزندان نیز موثر است.

اما شاید جدا‌کردن اتاق‌خواب کودک آنقدرها هم که تصور می‌شود سخت نباشد، فقط کمی استقامت می‌خواهد و چند شبی بد خوابی. داشتن اطلاعات لازم و دانستن راهکارهای مفید می‌تواند به والدین در گذراندن این مرحله یاری کند.

یک‌سالگی، زمانی مناسب برای جدایی

دکتر کتایون خوشابی، روانپزشک کودک و نوجوان و عضو هیات علمی دانشگاه توانبخشی و علوم بهزیستی درباره زمان جدا‌کردن اتاق‌خواب کودک می‌گوید: بهترین زمان برای انجام این کار بعد از یک‌سالگی است، زیرا در سال اول تولد نگرانی‌هایی در مورد سندرم مرگ ناگهانی شیرخواران وجود دارد و به همین دلیل باید محل خواب بچه در دید والدین باشد، اما پس از یک‌سال می‌توان اتاق‌خواب کودک را از والدین جدا کرد.

وی در عین حال به این نکته نیز اشاره می‌کند برای کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، می‌توان جدا‌کردن اتاق‌خواب را تا پایان دوسالگی به تاخیر انداخت، زیرا شاید برای مادر سخت باشد که شبی چند بار بلند شود و به اتاق کودک برود تا او را شیر دهد.

دکتر خوشابی تاکید می‌کند جدا‌کردن اتاق‌خواب کودک باید حتما در پایان دو سال انجام شود و می‌افزاید: به تعویق انداختن این کار مساله را بغرنج‌ و سخت می‌کند، زیرا وابستگی کودک به بو و آغوش مادر بیشتر می‌شود و حل‌کردن مساله سخت‌تر خواهد شد. ضمن این‌که کودکان به دلیل خوابیدن در کنار والدین عاداتی پیدا می‌کنند مانند بازی با موی مادر یا در دست گرفتن دست مادر برای خوابیدن و طبیعی است ترک این عادات بسیار سخت می‌شود، بنابراین قبل از شکل‌گیری چنین عادت‌هایی باید محل خواب والدین و کودک جدا شود.

اما جدا‌کردن ناگهانی و یکدفعه اتاق‌خواب کودک می‌تواند باعث ایجاد صدمات عاطفی به کودک شود به همین دلیل دکتر خوشابی به والدین توصیه می‌کند برای این کار یکی از والدین همراه کودک به اتاقش برود و به او اطمینان دهد تا وقتی به خواب می‌رود در کنارش است.

وی همچنین این توصیه را هم دارد که از دراز کشیدن در کنار کودک یا دادن دست یا موی خود به کودک برای خوابیدن باید پرهیز کرد.

این روانپزشک کودک و نوجوان می‌گوید: مادر می‌تواند پای تخت کودک بنشیند و برای او قصه بگوید یا کتاب بخواند تا کودک به خواب رود.

در برخی مواقع کودک ترجیح می‌دهد آنقدر نخوابد تا سرانجام مقاومت والدین شکسته شود و به او اجازه دهند به تختخواب آنها بیاید، اما دکتر خوشابی توصیه می‌کند حتی در صورت روبه‌رو‌شدن با این موضوع باید مادر آنقدر در اتاق‌خواب کودک بماند تا مقاومت کودک بشکند و به محل خواب خود بیاید.

در هر صورت والدین باید این اطمینان را به کودک بدهند که تا هنگام به خواب رفتن او در اتاقش می‌مانند.

مقابله با بیدار‌شدن‌های شبانه

بیدار‌شدن‌های چند باره شبانه یکی دیگر از مشکلاتی است که هنگام جداکردن اتاق کودک، والدین و بویژه مادران را آزار می‌دهد. این موضوع می‌تواند بارها در طول شب تکرار شود و هر بار مادر مجبور است به اتاق کودک برود و او را آرام کند تا دوباره به خواب برود. دکتر خوشابی برای رفع این مشکل به مادران توصیه می‌کند اگر کودک شما تا صبح چند بار از خواب بیدار شد هر بار با شمردن و با تاخیر به محل خواب کودک بروید.

او با بیان این‌که با اولین صدای گریه فرزندتان سرآسیمه و دستپاچه به اتاق کودک ندوید، می‌گوید: هر بار که صدای گریه کودک را شنیدید به خودتان آرامش دهید و شروع به شمردن کنید. در دفعات اول دو تا چند ثانیه بعد بالای سر کودک بروید و کم‌کم این مدت زمان را به دو تا سه دقیقه افزایش دهید تا زمانی که کودک بتواند بدون رسیدن والدین دوباره به خواب رود. در صورت به کار گرفتن این تکنیک مادران متوجه می‌شوند هنوز در حال شمارش هستند که صدای گریه کودک قطع می‌شود و او دوباره به خواب می‌رود، بنابراین مادران می‌توانند با خیال راحت از این تکنیک استفاده کنند.

این استاد دانشگاه به کودکان بزرگ‌تر اشاره می‌کند که در صورت بیدار‌شدن از خواب منتظر آمدن والدین نمی‌مانند و خودشان به اتاق والدین می‌روند. او در این ‌باره می‌گوید: کودکان بعد از دوسالگی منتظر والدین نمی‌مانند و به اتاق والدین مراجعه می‌کنند. در این حالت به مادران توصیه می‌کنیم حتی اگر کودکشان تا صبح ده بار هم بیدار شد و به اتاق آنها آمد آرامش خود را حفظ کنند و کودک را به اتاق خود برگردانند و صبر کنند او دوباره به خواب رود.

عادت‌های نیمه‌شب ممنوع

این روانپزشک کودک و نوجوان به نکته دیگری هم اشاره می‌کند و آن ایجاد عادت‌هایی برای کودک و به خواب رفتن دوباره در نیمه شب است. دکتر خوشابی می‌گوید: در نیمه‌های شب هیچ عادتی برای خوابیدن دوباره کودک ایجاد نکنید. در آغوش گرفتن، راه رفتن در اتاق، بازی‌کردن، شیر یا غذا‌دادن، خواباندن در کالسکه و راه بردن همه وهمه عادت‌های غلطی است که ترک آن بسیار سخت است و به والدین توصیه می‌شود به هیچ‌وجه چنین عاداتی را برای کودک ایجاد نکنند.

اما به گفته او می‌توان برای خوابیدن کودک یکی از اشیای مورد علاقه کودک مانند عروسک‌های پشمالو، بالش یا پتوی دوران نوزادی که کودک به آن وابسته است یا لباس مادر را که بوی او را دارد به کودک داد و به او توصیه کرد این وسایل را درآغوش بگیرد.

این روانپزشک می‌گوید: می‌توانیم به کودکمان اطمینان دهیم با در آغوش گرفتن این وسایل خواب راحت‌تری دارد. این کار بسیار مفید است و به خواب آرام کودک کمک می‌کند.

شکستن بی‌دلیل قانون، کار را سخت می‌کند

او جدا‌کردن اتاق‌خواب کودک را راحت می‌داند اگر والدین جدیت داشته باشند، اما در عین حال می‌گوید: اگر دو ماه این کار با موفقیت انجام شد و یک شب به هر دلیلی اجازه دهند کودک به اتاق‌خواب آنها بیاید تمام زحمات از بین می‌رود و انجام دوباره این کار سخت‌تر می‌شود.

دکتر خوشابی ادامه می‌دهد: گذاشتن این قانون که اتاق‌خواب کودک باید جدا باشد می‌تواند کمک‌کننده باشد، اما در کنار این قانون، گاهی اوقات والدین می‌توانند یک بار در هفته اجازه دهند نزدیکی‌های صبح کودک به اتاق آنها بیاید تا رابطه عاطفی آنها قطع نشود.

استفاده از جدول ستاره یا برچسب

 معمولا تشویق یکی از راه‌های نهادینه‌کردن عادت‌های خوب در بچه هاست. روان‌شناسان زیادی معتقدند دادن جایزه‌های کوچک و مبتنی بر قانون می‌تواند کودک را به انجام کارهای خوب تشویق کند. دکتر خوشابی نیز توصیه می‌کند والدین برای جدا‌کردن اتاق کودک از این راه استفاده کنند. آنها می‌توانند جدولی که روزهای هفته را مشخص می‌کند در اتاق او بچسبانند و هر بار که کودک شب را در اتاق خود می‌گذراند و در تخت خود از خواب بیدار می‌شود با ستاره و برچسبی مشخص کنند و به تعداد هر سه یا چهار برچسب یا ستاره هدیه کوچکی که کودک می‌خواهد برای او بگیرند.

استثنائات

برخی قوانین می‌تواند با استثناهایی همراه باشد. جدا خوابیدن کودک هم یکی از قوانین است که اگرچه اجرای آن نیاز به جدیت والدین دارد، اما در مواردی می‌توان استثناهایی برای آن قائل شد. بیماری کودک یا موقعیت‌های خاص از مواردی است که دکتر خوشابی به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: کودک باید درک کند جدا خوابیدن او یک قانون و عادت همیشگی است، اما در مواردی مانند بیماری برای مراقبت بیشتر مادر می‌تواند کودک را در کنار خود بخواباند، اما این موارد خاص نباید به عادتی همیشگی برای کودک تبدیل شود.

الیزا ذوالقدر / جام جم