باغ فرهنگی قزوین در انتظار توجه مسئولین

پروژه دولتخانه صفوی قزوین با بیش از شش هکتار مساحت با بهره‌گیری از الگوهای باغ ایرانی بویژه در دوره صفوی و با دارا بودن بناهای با ارزش، یکی از پروژه‌‌های مهم ملی به شمار می‌رود.

آزادسازی و ساماندهی دولتخانه صفوی و اتصال آن به سرای سعدالسلطنه این شهر و تبدیل آن به مجموعه جدیدی به نام باغ فرهنگی از مصوبات دور سوم سفر هیات دولت به استان قزوین است تا ضمن احیای بخشی از بافت قدیم و ارزشمند پایتخت صفویان، به عنوان دوره‌ای باشکوه از فرهنگ ایرانیان،‌ جاذبه گردشگری جدیدی در این شهر ایجاد کند؛ اما عملیات ساخت این پروژه با وجود گذشت سال‌ها از تصویب و اجرایی شدن آن،‌ به خاطر عواملی چون هزینه‌بر بودن با کندی پیش می‌رود، به طوری که هنوز بخشی از اراضی آن در تملک برخی ادارات دولتی و غیردولتی است و آزادسازی آن نیازمند صرف هزینه و اعتبار و همراهی مسوولان استانی و کشوری است.

رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین در این باره به جام‌جم می‌گوید: مجموعه دولتخانه صفوی به دو دلیل دارای اهمیت ویژه برای قزوین است که به همین دلایل در زمره طرح‌های ملی کشور قرار گرفت. اول این‌که قزوین در زمان حکومت صفویان به عنوان حکومتی شیعی، پایتخت کشور بوده و دیگر این که به‌دلیل وجود محوطه بسیار وسیعی که در مرکز شهر قرار دارد و می‌تواند به عنوان مرکز گردشگری و توریستی قزوین مطرح شود.

اسدالله بیرانوند با بیان این‌که این مجموعه با مساحتی بالغ بر 60 هزار مترمربع هویت شهری و تاریخی ممتازی دارد، می‌افزاید: این پروژه به عنوان یک محور مسیری تعریف شده از ساختمان عالی‌قاپو در شمال خیابان سپه آغاز شده و در انتها به محوطه عمارت کلاه فرنگی اتصال می‌یابد و در طول مسیر خود با گذشتن از چندین حیاط و محوطه باز، امکان بازدید از آثار و بقایای به‌جا مانده از دوره‌های مختلف (صفوی، افشاریه، زندیه و قاجاریه) همانند ساختمان عالی‌قاپو، باغ حیاط عالی‌قاپو، عمارت شهربانی، شترخان، گراند هتل، سینما گراندهتل و عمارت چهلستون را برای بازدیدکنندگان امکانپذیر می‌کند.

رییس سازمان میراث فرهنگی استان با بیان این‌که زمان پایان پروژه به هیچ عنوان مشخص نیست،‌ می‌گوید: پایان این پروژه بستگی به تحویل کامل این مجموعه و تملک اراضی آن دارد.

بحث کمبود بودجه‌های فرهنگی، بویژه در بخش حفظ و احیای آثار تاریخی موضوعی است که طی سال‌های اخیر منتقدان فراوانی داشته است و گرچه تلاش شده این اعتبارات افزایش یابد، اما این موضوع همچنان به عنوان یکی از دلایل کندی در پیشرفت پروژه‌های این بخش به شمار می‌رود؛ مشکلی که پروژه عظیم و ملی دولتخانه صفوی نیز از گزند آن در امان نمانده است،

بیرانوند در این باره تاکید می‌کند: درحال حاضر به اعتبار مناسبی برای ادامه اجرای این طرح نیازمند هستیم که امیدواریم با همراهی مدیریت ارشد استان و همکاری سازمان بتوانیم این پروژه را به سامان رسانده و فضای شهری مناسب و در خور شهر قزوین ایجاد کنیم.

وی می‌افزاید: پروژه‌های میراث فرهنگی همواره دچار کمبود بودجه است که اگر از اعتبار بالا و مشخصی برخوردار باشد، برنامه‌ریزی و هماهنگی در کارها سهولت می‌یابد.

به گفته بیرانوند طبق تفاهمنامه صورت گرفته، اداره کل پست استان با تحویل زمینی به مساحت 500 متر مربع، ساختمان اداره پست سابق را در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار داد که مراحل آزاد‌سازی آن به انجام رسید و فضاسازی آن ادامه دارد.

ساختمان مرکز تلفن آزادی نیز با در اختیار گرفتن زمین برای احداث ساختمان جدید و جابه‌جایی این مرکز رایزنی‌ کرده و قرار شده تا پایان بهار 91 این مرکز را به سازمان میراث فرهنگی تحویل دهد.

اداره کل آموزش و پرورش استان هم با تحویل زمین و ساخت فضاهای آموزشی حداکثر تا تابستان 91 ساختمان‌های آموزشی خود را تحویل دولتخانه صفوی خواهد داد.

وی با بیان این‌که اداره کل تربیت بدنی استان نیز با توجه به احداث مجموعه‌های ورزشی و زمین فوتبال در سال آینده اقدام به تحویل ساختمان تربیت بدنی به میراث فرهنگی می‌کند، می‌افزاید: امیدواریم با این روند در سال جدید بتوانیم تمام تملک‌های مصوبه بخصوص ملک‌هایی را که صاحبان شخصی دارند تحویل گرفته و طرح آزادسازی مجموعه دولتخانه صفوی را به اتمام برسانیم.

اجرای پروژه احیای دولتخانه صفوی در حالی صورت می‌گیرد که به گفته مسوول پروژه، طرح مطالعاتی کامل نشده و بسیاری از اطلاعات مهم تاریخی آن در زیر خاک مدفون است.

امیر دیزانی می‌افزاید: اما با برنامه‌ریزی صورت گرفته و اجرای طرح‌های باستانشناسی، این اطلاعات تاریخی که می‌تواند پاسخی باشد برای سوالات تاریخی استخراج خواهد شد.

وی با بیان این‌که باغ فرهنگی قزوین قسمتی از مجموعه دولتخانه صفوی است که با رویکرد فرهنگی برای بازخوانی هویت تاریخی و مجموعه باغ‌های ایرانی برای معاصرسازی فضای شهری به تصویب رسیده، می‌گوید: فضای دولتخانه صفوی با 11 هکتار مساحت برای برداشت الگوهای باغ ایرانی و بخصوص دوره صفوی و ارتباط آن با بناهای باارزشی که در این مجموعه وجود دارد از جمله طرح‌های ملی به شمار می‌رود.

دیزانی تملک و آزادسازی بناهای فاقد ارزش از نظر تاریخی با کاربری ناهمگون این طرح را از دشوارترین مراحل آن برشمرده و می‌افزاید: دولتخانه صفوی در محدوده با ارزش تاریخی واقع شده که بناهای الحاقی و جدید به آن اضافه شده ‌است.

مریم نوری -‌ جام‌جم قزوین