ثبت جهانی خمسه نظامی و التفهیم ابوریحان در یونسکو

به گزارش ایسنا، محمدرضا سعیدآبادی روز گذشته در جمع خبرنگاران اظهار کرد: کمیته بین‌المللی برنامه حافظه جهانی یونسکو امروز دو اثر دیگر ایران را در منچستر انگلیس در فهرست میراث مستند حافظه جهانی به ثبت رساند.

او ادامه داد: با ثبت این دو اثر، تعداد آثار ثبت‌شده ایران در فهرست میراث مستند برنامه حافظه جهانی یونسکو به پنج اثر رسید. به این ترتیب ایران در دنیا براساس تعداد آثار ثبت‌شده، رتبه چهاردهم را کسب کرد. این جایگاه در قاره آسیا و اقیانوسیه نیز به چهارم ارتقا پیدا کرد.

وی در توضیح کتاب «التفهیم» بیرونی گفت: این کتاب در سده پنجم هجری قمری نوشته شده و تنها کتاب ابوریحان بیرونی به زبان فارسی است و روش آن پرسش و پاسخ در حوزه آموزش، نجوم و ریاضیات است. نسخه عربی آن نیز موجود است، ولی نسخه فارسی آن در این فهرست به ثبت رسید. این کتاب‌ به زبان‌های انگلیسی، ایتالیایی، آلمانی، روسی و تاجیکی ترجمه شده است و نسخه فارسی آن در گنجینه نفایس کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ایران نگهداری می‌شود.

سعیدآبادی همچنین در توضیح کتاب خمسه نظامی، اظهار کرد: این کتاب در سده هفتم هجری قمری نوشته شده و شامل پنج منظومه مخزن‌الاسرار، خسرو و شیرین،‌ لیلی و مجنون، هفت‌پیکر و اسکندرنامه است.

او بیان کرد: خمسه نظامی از دل‌پذیرترین منظومه‌های عاشقانه در زبان فارسی است و به حدی بزرگ است که در پهنه جغرافیای زبان فارسی از هند تا آسیای میانه، قفقاز و آناتولی شهرت یافته و به بیشتر زبان‌های زنده دنیا از جمله آلمانی، روسی، انگلیسی، فرانسوی، ژاپنی، ترکی، اردو و ارمنی ترجمه شده است.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران گفت: اگرچه خمسه نظامی را با داستان‌هایی مانند «رومئو و ژولیت» شکسپیر مقایسه می‌کنند، اما باید اشاره کرد که نظامی 400 سال پیش از شکسپیر این اثر را سرود. کار او به اندازه‌ای بزرگ است که مکتبی به نام «مکتب نظامی» ایجاد شد و شعرای بزرگی در هند مانند امیرخسرو دهلوی، فیضی فیاضی و فانی کشمیری از این مکتب پیروی کردند. همچنین شعرایی مانند عبدالرحمان جامی و خواجوی کرمانی از او پیروی کردند.

او اظهار کرد: چند نسخه از این کتاب در مکان‌های مختلف ایران از جمله کتابخانه کاخ گلستان، موزه ملی ایران، کتابخانه شهید مطهری، موزه ملک و کتابخانه دانشگاه تهران وجود دارد.

سعیدآبادی ادامه داد: این دو اثر از میان 45 اثری که امسال برای ثبت معرفی شده بودند، به ثبت رسیدند و تعداد آثار ثبتی این کمیته در یونسکو به 238 اثر ارتقا داده شد.

او گفت: در سال 2007 میلادی شاهنامه بایسنقری و وقف‌نامه ربع رشیدی و در سال 2009 مجموعه اسناد اداری آستان قدس رضوی از ایران در برنامه حافظه جهانی یونسکو ثبت شدند.

این استاد دانشگاه تهران یادآوری کرد: برنامه حافظه جهانی یونسکو سال 1992 میلادی تأسیس و برای ارتقای حفاظت و نگهداری از میراث مستند جهانی و آشنایی عموم مردم با آثار ارزشمند جهانی از سال 1997 ثبت میراث مستند در فهرست جهانی را آغاز کرد و کشورها هر دو سال یک‌بار می‌توانند حداکثر دو اثر خود را برای ثبت در فهرست میراث مستند معرفی کنند.

او گفت: کمیسیون ملی یونسکو در ایران به‌عنوان رابط یونسکو با ایران، کمیته‌های ملی متفاوتی را در حوزه‌های مختلف دارد که یکی از این کمیته‌ها به‌عنوان کمیته ملی حافظه جهانی کنوانسیون ملی یونسکو قلمداد می‌شود. این کمیته‌ها از سال 1384 کار خود را آغاز کردند و تأکید آنها یا دست‌اندرکاران اجرایی حوزه میراث مستند در ایران که معمولا رؤسای کتابخانه‌ها و مراکز اسناد مهم ایران را همراه متخصصان و کارشناسان حوزه میراث مکتوب است، دربرمی‌گیرد.

سعیدآبادی افزود: این کمیته‌ها به‌صورت منظم جلساتی را با هدف پیگیری کارها در حوزه‌های مختلف برگزار می‌کنند و متولی رصد کردن، پیدا کردن، انتخاب و در نهایت، تکمیل پرونده‌هاست. به‌دلیل اهمیت این کار است که تا کنون کشور آفریقا موفق شده است، فقط چهار اثر را در این حوزه ثبت کند و همه کشورهای عربی فقط پنج اثر را ثبت جهانی کرده‌اند که این نشان‌دهنده کار دشوار متخصصان ایرانی در این زمینه است.