جام جم آنلاین گزارش میدهد
چنین فناوریای میتواند در نوع خود نهتنها هیجانانگیز، بلکه تا حد زیادی جسورانه عنوان شود، چون به فضا و محیطی رخنه میکند که دانش بشری تاکنون توانایی چندانی در این عرصه از خود نشان نداده است. دانشمندان از مدتها پیش این نظریه را مطرح کردهاند که آیا میتوان فناوری نظارتی جدیدی ارائه کرد تا با استفاده از آن الگوهای خواب در محیطهای مختلف نظیر خانه، مسافرت و حتی محل کار را زیر نظر گرفت و نیازی نباشد که فرد را به آزمایشگاههای بزرگ و مملو از دستگاه و پیچیدگیهای خاص منتقل کرد؟ در ادامه، پرسش جسورانه دیگری نیز مطرح شده است. اینکه آیا چنین سیستمی میتواند کیفیت خواب در افراد مختلف را ارتقا بخشد؟
اگر از افراد مختلف پرسیده شود که در طول یک وعده خواب شبانه چند بار از خواب به اصطلاح میپرند، احتمالا پاسخی همچون 5 یا 6 بار دریافت میشود؛ اما این تنها یک نظر ساده و به دور از منطق علمی است. فناوریهای متعددی برای بررسی این موضوع ارائه شدهاند و جالب این است که یکی از آنها موسوم به Zeo که به بررسی و نظارت دقیق خواب در افراد میپردازد عدد 15 را به عنوان شمار دفعات پریدن از خواب نشان میدهد. چنین اختلالاتی موجب میشود افراد به جای 7 تا 8 ساعت خواب مفید، حدود 6 تا 7 ساعت خواب چند قسمتی را تجربه کنند. گروهی از محققان در ماساچوست آمریکا از سالهای پیش کار روی این فناوری را با هدف ارتقای بهتر کیفیت خواب در افراد مختلف و در محیطهای گوناگون آغاز کردهاند و اکنون فناوریZeo را ارائه نمودهاند. این فناوری نخستین دستگاه خانگی در جهان است که به افراد مختلف این امکان را میدهد تا چرخه خواب خود را در گذر زمان دنبال کنند. این فناوری شامل هدبند سادهای است که وظیفه اصلی آن ثبت داده است. این دستگاه و دستگاههای مشابه آن از جهات گوناگون مورد توجه متخصصان و محققان قرار گرفته است. عقیده بر این است که چنین فناوریهایی میتواند به افراد در داشتن خوابی به مراتب بهتر یاری رساند و از آن گذشته فرصت مناسبی را برای انجام تحقیقات جدید در زمینه خواب و اختلالات خوابی ایجاد کند.
دانشمندان از سالهای پیش به دنبال آن بودهاند تا متغیرهای تأثیرگذار در فرآیند خواب را با استفاده از فناوریهای به روزتر و در عین حال ارزانقیمتتر کشف و مورد بررسی قرار دهند. فناوریهایی نظیر Zeo به سبب آنکه ساختار نسبتا سادهای دارند و در عین حال در قالب نسخه خودکاری از فناوریهای فعلی که در آزمایشگاهها و برای بررسی بیماران در حین خواب مورد استفاده قرار میگیرند، ساخته میشوند به عنوان دستاوردهای مهمی در فرآیند درمان اختلالات خوابی به شمار میآیند. کاربرانی که از این فناوری نوین استفاده میکنند، در حین خوابیدن هدبند حاوی حسگری را به پیشانی خود میبندند که فعالیت الکتریکی مغز را زیر نظر میگیرد. در ادامه دادههای به دست آمده به صورت بیسیم به واحد نمایشگری نظیر ساعت زنگدار رومیزی منتقل میشود. در صبحهنگام این نمایشگر خلاصه خواب شب گذشته را ارائه میکند که در برگیرنده مدت زمان دقیق خواب فرد و شمار دفعات پریدن از خواب است. جالب این است که این فناوری مدت زمان مراحل مختلف خواب شخص را نیز نمایش میدهد. در این نمایشگر کارت حافظه کوچکی قرار دارد که دادههای یادشده را نمایش میدهد. این اطلاعات قابلیت آن را دارند که به رایانه ارسال شده و حتی روی وبسایت اینترنتی بارگذاری شوند. امکان اخیر این فرصت را فراهم میکند تا محققان و متخصصان علم خواب در گوشه و کنار جهان به ابراز نظر درباره وضعیت خواب افراد مختلف پرداخته و زمینه لازم برای انجام تحقیقات گوناگون در این خصوص را فراهم کنند.
دانشمندان نسبت به آینده فناوریهایی از اینگونه، نگاه خوشبینانهای دارند و با اشاره به این نکته که خواب حقیقتا علامت و نشان روشنی بر وضعیت سلامت افراد دارد، ارائه هرگونه فناوری نوینی در زمینه بررسی اختلالات خوابی و راههای مقابله با آن را حیاتی عنوان میکنند. فیلیس زی از دانشمندان سرشناس در علم خواب در دانشگاه نورت وسترن در شیکاگو میگوید: فناوریهایی نظیر Zeo بیشتر به دستگاه ارزیابیکننده نظیر دستگاه نشاندهنده فشار خون و وزن شباهت دارند. به عقیده وی چنین فناوریای در نظارت دقیق بر فیزیولوژی بدن افراد مختلف، قابلیتهای بالایی دارد. در بیش از 2 دهه گذشته و بخصوص در 5 سال اخیر، انبوهی از تحقیقات در زمینه خواب و جنبههای گوناگون آن انجام شده است که این خود نشاندهنده اهمیت حیاتی خواب و ارتباط مستقیم آن با هر چیزی از حافظه گرفته تا اضافه وزن است.
یک خواب شبانه طبیعی شامل چرخه تکراری از خواب سبک و به دنبال آن خواب سنگین و خواب REM (حرکات سریع چشم) است و این دقیقا زمانی است که ما خواب میبینیم. این فازها همواره تکرار میشوند و همزمان با گذشت زمان و نزدیک شدن به صبح طول مدت هریک از این چرخهها کوتاهتر میشود. دکتر مایکل توری، مدیر مرکز ملی تحقیقات اختلالات خواب در آمریکا معتقد است مدت زمان چرخههای مختلف خواب و شمار تکرار آنها میتوانند نشان روشنی از کیفیت خواب در افراد مختلف باشند.
اصولا به سبب پیچیدگیهایی که در فناوریهای مرتبط با بررسی خواب و کیفیت و اختلالات آن وجود دارد، مراکز و شرکتهای ارائهکننده، جزئیات چندانی از فناوری جدید خود را ارائه نمیکنند. با این حال درخصوص فناوری Zeo باید به حسگر آن و الگوریتمی که برای پردازش اطلاعات به دست آمده از حسگر تعریف شده است، به عنوان بزرگترین خلاقیت به خرج داده شده در آن اشاره کرد. در آزمایشگاههای ویژه بررسی خواب، فعالیت امواج مغزی با استفاده از الکترودهای زیادی که به سر فرد متصل است ثبت میشود. این تکنیک تحت عنوان EEG شناخته شده است. از آنجا که این تکنیک بشدت نسبت به صداهای محیطی حساسیت دارد، الکترودها باید در نقاط بسیار دقیقی قرار بگیرند و از آن گذشته از ژل مخصوصی نیز برای اتصال هرچه بهتر سر الکترود به سر فرد مورد نظر استفاده میشود. اما در فناوری نظیر Zeo از الکترودهای خشک و پوشیده از نقرهای استفاده شده است که به جای سر، روی پیشانی قرار میگیرند و از این رو کار با آنها نهتنها ارزانقیمتتر، بلکه سادهتر نیز است. از آن گذشته الگوریتم به کار گرفته شده در این فناوری با استفاده از آنالیزهای شبکه نورونی ارائه شده است و دادههای ارسال شده از حسگر را به صورت کاملا خودکار و همزمان با دریافت، مورد پردازش قرار میدهد. چنین مجموعهای کار را برای محققان علم خواب بسیار راحتتر کرده است و در حالی که دیگر نیاز به استفاده از الکترودها و انواع ژلهای آزاردهنده نیست، میتوان ریشههای اختلالات خواب را تنها در محیطی کوچک و بدون نیاز به آزمایشگاههای ویژه خواب مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.
مهدی پیرگزی
جام جم آنلاین گزارش میدهد
جام جم آنلاین گزارش میدهد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک فعال سیاسی:
یک نماینده مجلس:
در گفتوگوی «جامجم» با استاد حوزه و مبلغ بینالملل بررسی شد
گفتوگو با موسی اکبری،درخصوص تشکیل کمپین«سرزمین من»وساخت و مرمت۵۰خانه در منطقه زنده جان