محرومیت روستاهای زیبای مازندران از صنعت گردشگری

 در این میان روستاهایی که در طول نوار ساحلی دریای خزر قرار دارند، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردارند. مناطقی که بستر مناسبی برای فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی به شمار می‌روند. افزایش جمعیت ناشی از اقبال گردشگران به این منطقه و توسعه فعالیت‌های خدماتی نه تنها موجب توسعه آنها نشده، بلکه این مناطق را در معرض آلودگی و تخریب قرار داده است اگرچه در سال‌های گذشته تلاش‌هایی برای اصلاح شرایط حاکم بر این مناطق صورت گرفته است، اما تا رسیدن به نتیجه مطلوب فاصله نسبتا زیادی باید طی شود.

روستاهای ساحلی به دلیل وجود منابع غنی همواره در معرض بیشترین بهره‌برداری‌ها قرار دارند. مهمترین عنصر جذب گردشگر در این مناطق عوامل طبیعی و فضای دلپذیری است که از تاثیر متقابل عناصر محیطی و نیروی انسانی به وجود می‌آید. همه این پدیده‌ها و مناظر موجود در جرگه بهترین فضا برای گردشگران فراهم می‌آورد، تا اوقات فراغت خود را دور از دغدغه‌های کار و زندگی سپری کنند.

تا قبل از برنامه چهارم توسعه توجه چندانی به موضوع گردشگری روستایی نشده بود، اما پس از برنامه چهارم، شاهد سیاست‌های دولت برای توسعه گردشگری در نواحی روستایی هستیم. تشکیل کمیته‌های گردشگری روستایی و عشایری، آماده سازی 370 روستای هدف گردشگری و تعیین مناطق نمونه گردشگری با اولویت بر ساماندهی نوار ساحلی از جمله برنامه‌هایی است که به منظور جذب گردشگر در دستور کار سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری قرار گرفته است.

اگرچه دیدن جاذبه‌های تاریخی و تفریحی به خصوص در روستاهایی که دارای جاذبه‌های زیارتی و تفریحی است، از قدیم‌الایام رواج داشته است، اما نبود برنامه‌ریزی سیستماتیک موجب شده آثار منفی زیست محیطی، اجتماعی و فرهنگی بیش از آثار مثبت این پدیده به چشم بیاید.

تغییر کاربری اراضی کشاورزی و گسترش ویلاسازی در 2دهه اخیر، نه تنها موج عظیمی از سوداگری زمین را به وجود آورده، بلکه با استقبال سیل مسافران و گردشگران، مناطق روستایی نوار ساحلی را با معضل دفع و تخلیه زباله روبه رو ساخته است و علاوه بر آسیب جدی بر صنعت روستا گردی موجب آلوده شدن نوار ساحلی دریا شده است.

روستاهای ساحلی دریای مازندران، تقریبا از نظر تاسیسات گردشگری غنی هستند، در سراسر ایران هیچ منطقه گردشگری به اندازه سواحل دریای خزر دارای تاسیسات گردشگری گوناگون نیست. تعداد شهرک‌ها، مجتمع‌های تفریحی و توریستی، ویلاها و پلاژها هم کم نیست. اما آنچه که موجب می‌شود این همه توانمندی فوق‌العاده مغفول بماند، فاصله زیاد برنامه‌ریزی گردشگری از شرایط بومی و محلی منطقه است.

به نظر می‌رسد، روند کند توسعه گردشگری در روستاها، به ویژه روستاهای ساحلی دریای خزر و بروز برخی مقاومت‌ها و بی‌تفاوتی ساکنین محلی، آن طور که مسوولین امر اذعان دارند تنها به عدم اطلاعات و فرهنگ‌سازی ختم نمی‌شود. آنچه از خلال صحبت‌های بومیان منطقه بر می‌آید، حاکی از آن است که نتایج حاصل از این وضعیت  به خارج از روستا منتقل و منفعتی  جز زباله و ترافیک عاید روستاییان نمی‌شود.

توسعه پایدار روستاهای ساحلی با مشارکت مردم و استفاده از توان و قابلیت‌های موجود در منطقه امکان‌پذیر خواهد بود. اگر برنامه‌ریزی با مشارکت مردم محلی همراه شود و دهیاری‌ها و شوراهای اسلامی در فرآیند توسعه گردشگری روستایی حضور داشته باشند دیگر رونق روستاها و ایجاد اشتغال و درآمد چندان دور از ذهن نخواهد بود.
آری واقعیت این است که گسترش امر توریسم اعم از داخلی و خارجی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است تا آنجا که امروزه بحث جلب و جذب توریست، یکی از منابع اصلی تامین بودجه دولت‌ها، در بسیاری از کشورهای جهان قلمداد می‌شود و صد البته این نیاز در کشور ما هم رو به تزاید است.

بدون شک مقتضیات کشور ما ایجاب می‌کند که توسعه گردشگری در یک منطقه به عنوان مثال در مازندران مفهوم خاص خودش را داشته باشد و با برنامه‌ریزی ویژه‌ای متناسب با ظرفیت محیطی نسبت به دیگر استان‌ها دنبال شود، خوشبختانه در نیاز به تقویت این مبحث بر اساس پتانسیل‌های موجود کشور و گسترش آن در منطقه اتفاق نظر وجود دارد، گویا چیزی که سال‌ها در دست مطالعه است اولویت‌های برنامه ریزی گردشگری در کشور است.

مازندران‌ - مریم عبدالهاشم‌پور، خبرنگار جام‌جم