هوای قهرمان ها را قبل از مسابقه داشته باشیم

 او دانشجوی دانشگاه جامع علمی کاربردی است و با نمونه شدنش به قول خودش ثابت کرد که کنکور ملاک کافی برای سنجش برتری افراد جهت ورود به دانشگاه نیست. اصلا فکر نکنید که او یک بچه درس خوان فوق مثبت است. در طول دوران تحصیل هم تجدید آورده، هم نمره انضباط 15 گرفته، هم وقتی دیر به مدرسه رسیده از روی دیوار وارد محوطه می شده، اما چیزی که باعث درخشان شدن سابقه دانشجویی او و به ارمغان آوردن این رتبه کشوری شده این است که او برای یاد گرفتن درس،‌ درس را خوانده، نه برای نمره! و باز به همین علت است که عاشق پژوهش است و کند و کاو...دیگر دلیل می خواهد برای اینکه «باشگاه جوانی برنا»  او را شکار کند؟!

چه اتفاقی می‌افتد که "دانشجویی" در کشور نمونه می شود؟

اول باید خدا کمک کند بعد مقدار زیادی شانس(!) بیاوری و مهمتر اینکه به نمونه شدن یا نمره آوردن فکر نکنی. اما کلا برای اینکه دانشجوی نمونه بشوی باید اسمت داخل لیست نفرات برتری باشد که دانشگاه بر اساس پارامترهای خاص خودش تهیه می کند و سپس آن را به وزارت علوم می دهد تا وزارت علوم هم بر اساس پارامترهای خاص خودش که کمی با پارامترهای دانشگاه متفاوت است یکی دو نفر را از بینشان انتخاب کند. اما برای اینکه اسمت در لیست ابتدایی باشد باید فاکتورهای لازم را داشته باشی. شاخص ها در زمینه انتخاب دانشجوی نمونه در دانشگاههای مختلف، متفاوت است. در دانشگاه علمی و کاربردی بیشتر تحقیقات و پژوهش ها مهم است. چون پارامتر مهمی دارند به نام فناوری که سایر دانشگاه ها کمتر دارند. در امتیاز بندی ها مقوله فناوری بیشتر برایشان مهم است. اینکه چه کاری انجام شده، به چه نتیجه ای رسیده، چقدر کاربرد داشته و چقدر در آینده کاربرد خواهد داشت. مقامهایی هم که قبلا کسب کرده باشی، مهم است. من دو مقام قهرمانی کشوری در رشته کونگ فو(!) داشتم که توسط وزارت علوم برگزار شده بود.

شاخص های علمی شما چه بود؟

یک اختراع مستقل و یک اختراع مشترک داشتم. اولی یک تخت درمانی بود که شیوه درمانی خاصی برای ستون فقرات داشت. دومی صندلی اداری بود. با تغییر آناتومی صندلی های اداری توانستم به یک نوع خاصی از صندلی برسم که تفاوت خاصی از نظر اجرا و هزینه برای تولید کننده نداشته باشد اما با ویژگی های خیلی بهتری برای مصرف کننده. به علت شیوه درمانی خاصی که این صندلی دارد از جلو افتادگی ستون فقرات جلو گیری می کند. کسانی که ناحیه شکمی بزرگی دارند و یا خانم های باردار، درصورت شاغل بودن به علت مدت زمانی که روی صندلی می نشینند دچار مشکل ستون فقرات می شوند؛ این صندلی به آنها کمک می کند که در دراز مدت دچار عارضه کمری نشوند. اما تخت بیشتر جنبه درمانی دارد. برای افراد مسن که در مراحل حادتری از مشکل ستون فقرات قرار دارند، برای کسانی که مبتلا به انواع دیسک کمر و مشکلات سیاتیکی هستند، برای ورزشکاران و کسانی که دچار کهولت سن هستند و ... این تخت مناسب است.

فقط اختراع مهم است؟

شاخص های دیگر، کارهای فناوری پژوهشی و مقالاتی است که قبلا ارایه می شود. امتیاز دیگر معدل است(معدلم5/17 بود). من تقریبا 38 مقاله ارائه کردم که به خاطر جو ناخوشایند مطبوعات درباره مقالات تخصصی حتی عمومی در کشور به صورتی دوستانه بین دبیر و سردبیر پاس داده و در نهایت چاپ نشد! به هر حال در تعدادی از روزنامه ها و مجله های تخصصی برخی از مقالاتم چاپ شد. یکی از مقالاتم با عنوان" فناوری اطلاعات و سلامت" را از نظر علمی رد کردند و اصلا قبول نکردند که چاپ شود اما یکی از ژورنال های درجه یک خارجی(HEALTH & HUMAN (SERVICES آن را چاپ کرد و کلی تقدیر و تشکر کردند هرچند که همه اش معنوی بود اما ارزش داشت. من در این زمینه خیلی تحقیق کردم اینکه اصلا IT در حوزه پزشکی و سلامت چه کارایی دارد.

و نقش شانس در این میان چیست؟

شانس جزء شاخص های امتیاز آور نیست اما یک وقت هایی برای انجام هر کاری احتیاج به شانس داری. من سه عنوان کتاب نوشتم. اما وقتی وزارت ارشاد در قبال درخواست من برای مجوز چاپ می گوید با مولف و نویسنده کار نداریم، فقط ناشر و هیچ ناشری هم با نویسنده گمنامی مثل من کار نمی کند(حتی یک کتاب تخصصی را) آن موقع باید کمی شانس داشته باشی تا شخص نام آشناتری پیدا شود و کتاب شما را بخرد و برای چاپ تغییر کوچکی در آن بدهد؛ آن تغییر کوچک هم مثلا نام نویسنده(!) است و در ازای این خدمت فرهنگی(!) مشکلات مادی ات کمی سبک تر از مشکلات معنوی می شود!

در چه زمینه هایی کتاب نوشته اید؟

در زمینه تخصصی خودم. طراحی یک "بیزینس پلن" راجع به مدیریت، روانشناسی در مدیریت و تجزیه و تحلیل و برنامه ریزی سازمانهای مجازی. این کتاب برگرفته از کل مقالاتی بود که در این زمینه نوشته بودم.

اختراعتان به کجا رسید؟

قبل از اینکه این سوالتان را جواب دهم بگذارید تشکر کنم از همه مدیران، مسئولان و دست اندرکارانی که تا جایی که توانستند کمک نکردند و تا توانستند سنگ انداختند. طرح ها را نصفه گذاشتند. اختراع را رد کردند و طوری برخورد کردند که گاهی فکر می کردم چه خبط و خطایی کردم که مستحق چنین برخوردی هستم!! و حالا جواب شما...

ثبت اختراع در کشور ما در دو زمینه انجام می شود. یک بار ثبت قضایی که نام، عکس و توضیحی از آن توسط قوه قضائیه ثبت می شود. آنها هم در هیچ زمینه تخصص ندارند و به قول معروف هیاتی(!) کار انجام می دهند. بعد از 2ماه نوبت گرفتن و معطلی من را پیش خانمی فرستادند تا ببیند اسم اختراع من در لیست اختراعات قبلی نباشد یا به قولی آن را کارشناسی(!) کند. خانم مسئول که حتی بلد نبود با نرم افزار خودش کار کند، گفت صندلی قبلا ثبت شده. گفتم این آناتومی اش فرق می کند، اصلا اختراع مگر به اسم است؟ همین کفشی که شما پایتان است تا به حال 13 بار ثبت اختراع شده... بعد از کلی بحث و گفتگو گفتند برو وزارت بهداشت این از نظر ما اختراع نیست. کارشناس وزارت بهداشت اختراع را تایید کرد و گفت: صندلی نه نمونه داخلی دارد و نه خارجی، روش درمانی خوبی هم دارد. اما چند روز بعد که قرار شد نامه اش را برای ثبت بگیرم گفتند رد شده است. مدیر مربوطه گفت: این که نشد اختراع! اصلا من با شما کاری ندارم، هفته ای صد تا از اینها رد می‌کنم، اینکه چیزی نیست! احتمالا این اختراع هم باید به سرنوشت کتابها بپیوندد و به زودی خبر آن را از جایی غیر از ایران می شنویم...

در کشور ما چقدر به IT بها می دهند؟

متاسفانه در کشور ما IT حقیقی اصلا دیده نمی شود. با بیشتر از هزار مدیر، چه از نزدیک چه از دور با مطالعه کتاب و نوشته ها و بررسی کارهایی که کردند، آشنایی دارم. حتی دو مدیر هم پیدا نکردم که معنای واقعی IT را آنطور که در دنیا روی آن کار می کنند، درک کنند؛ IT که آمریکا و کشورهای اروپایی از آن کسب درآمد می کنند و فکر می فروشد، نه متفکر. زمینه درآمد اصلی IT فروختن "ایده" است. کلا زمینه های توانمند سازی IT و روانشناسی در IT در کشور فراموش شده است و دیده نمی شود. تمام مدیران فقط سخت افزار و نرم افزار را می بینند اصلا نمی توانند به لایه های بالاتر IT نگاه کنند. پروژه دانشگاه من مهندسی مجدد فرایند کسب و کار(BPR) بود. اما بعد از کلی تحقیق استاد به من گفت: در ایران BPR در سطح اصلاح ساختار انجام می شود. ادارات هم فقط با تغییر نام دفتر های مخابراتی یا خدمات رایانه ای به واحد IT دچار توهم به روز شدگی شده اند!

حالا که دانشجوی نمونه شدید، اوضاع چطور است؟

فقط ارتقای یک مقطع تحصیلی. آنهم به این صورت که باید 80 درصد امتیاز نفر آخری که قبول شده را در کنکور کسب کنی. برای این کار باید می رفتم وزارت علوم و ثابت می کردم دانشجوی نمونه هستم. باید مدرکی برای دانشجوی نمونه بودن می بردم. انگار خودشان لیستی از دانشجویان ندارند! من هم پی گیر نشدم و تصمیم گرفتم خودم بخوانم. امکان ادامه تحصیل هم در رشته خودم نیست. مجبور شدم رشته ای مشابه رشته خودم(رشته فناوری اطلاعات و ارتباطات رسانه) انتخاب کنم.

نظرتان راجع به نظام آموزشی در دانشگاه ها چیست؟

اوضاع آموزش عالی در کشور اسفبار است. الان 3 میلیون و سیصد هزار دانشجو داریم و اگر بخواهیم همین روند دانشجو گرفتن را بدون در نظر گرفتن پایه های علمی شان ادامه دهیم اوضاع فاجعه بارتر می شود. مشکل زیاد بودن دانشجوها نیست، مسئله این است که ما زیر بنای لازم برای گرفتن این همه دانشجو را نداریم. هنوز به بلوغ علمی کافی نرسیدیم و بیشتر داریم کپی می کنیم. کشوری این کار را می کند که سابقه مستمری در این کار دارد. یک دانشگاه کوچک کم کم بزرگ شود نه اینکه هنوز شروع نکرده هر ترم ظرفیت دانشگاهها چند برابر شود! از طرفی هم همه چیز به پاس کردن درسها محدود شده است. بار علمی بچه ها خیلی پایین است. کسی که اینجا رشته مدیریت می خواند با کسی که در خارج همان رشته را می خواند فاصله علمی زیادی دارد، حتی تفاوت های پایه ای نیز قابل مشاهده است.

مشکل کجاست؟

آفت علم در کشور ما وجود بداخلاقی علمی و خشک فکری است. بعضی از اساتید دچار جمود فکری شدند، فقط نمره چارت، حضور و غیاب و ... برایشان مهم است. برای درس ادبیات عمومی تحقیقی انجام دادم که نتیجه جالبی داشت. اما استاد اعتقاد داشت تحقیق فقط سه نمره دارد. در آن تحقیق من از 20 کتاب مرجع فارسی استفاده کردم تا فرهنگ ایران باستان را به اروپای باستان ربط بدهم. با سند ثابت کردم آنها دارند از فرهنگ ما استفاده می کنند. ولی ارزش این تحقیق برای استاد فقط 3 نمره بود و البته این 3نمره شامل همه شد چه با تحقیق چه بدون تحقیق! مورد جالب تر هم داشتم یعنی در درسی نمره به من داده نشد که جزوه تدریس استاد را من تالیف کرده بودم و بچه ها برای رفع اشکال به من مراجعه می کردند و نه استاد! اعتراض هم که به جایی نمی رسید. بعضی مواقع هم کار به بی خیالی علمی می کشد. استاد فقط سر کلاس از حاشیه های زندگی حرف می زند و تعریف می کند بعد هم نمره می دهد که بچه ها بروند. استادی که همزمان چند درس را تدریس می کند چقدر با مفاهیم آن آشناست و چقدر علم تدریس آنها را دارد. استاد ها هیچ التزامی برای به روز شدن ندارند و موسسات زیر پله ای هم به اسم آموزش عالی عمر دانشجو را به هدر می دهند...

تعریف شما از دانشجو چیست؟

کسی که دنبال علم برود. اصلا مهم نیست کجای دنیا باشد. در چه سن و کسوتی باشد. کسی که دنبال معنی یک جمله یا کلمه بگردد دانشجو است. دانشجو یعنی صاحب تحقیق.

نخبه پروری بهتر است یا نخبه سالاری؟

بی شک اگر نخبه را یاری و همراهی نکنیم از این نعمت خدادادی بی بهره می شویم و مانند هر جای دیگر اگر بخواهیم حرف یک نفر را حجت بدانیم دچار جمود خواهیم شد حتی اگر آن شخص "نخبه" یا شخص منحصر به فردی باشد.

و حسن ختام...

این انتخاب که فکر نمی کردم با نام من تمام شود را به هیات انتخابی دانشگاه جامع و وزارت علوم باید تبریک بگویم که با دیدگاه درست به طرح و نوع کار نگاه کردند و نه به نام و مدارک مختلفی که آنها را تایید کرده باشد. چون بیشتر کارهای من به نوعی مسکوت باقی مانده بود و اگر جای دیگری آنها را می دادم، توجهی به آن نمی کردند. تقریبا همه مرا از کار کردن روی این موضوعات بر حذر می داشتند و هیچ کسی غیر خدا کمکم نکرد...

خدا کشتی آنجا که خواهد برد / اگر ناخدایش جامه از تن درد

این را هم اضافه کنم که کسی روی سکو ها قهرمان نمی شود. روی سکو فقط سایرین متوجه این امر می شوند. پس هوای قهرمانها را قبل از مسابقه داشته باشیم.

لیلا باقری
برنا