اتحاد در برابر چین؛

تجارت روابط دوجانبه و سایر مسائل اقتصادی محور مذاکرات نخستوزیر ژاپن در دیدار وی از هند خواهند بود.

کد خبر: ۱۴۳۰۸۸

اما مهمترین موضوع در مذاکرات شینزوآبه با رهبران هند نقشه ژئو - استراتژیک متغیر آسیا و تمایل بعضی از کشورها - با ژاپن به عنوان عاملی برجسته- به تشکیل شبکهای جدید از روابط خواهد بود که هدف آن اگر نه مهار چین، حداقل ایجاد عاملی برای خنثی کردن این غول در حال ظهور منطقه است.
در سالهای اخیر متحدان دیرپا مانند ژاپن، ایالات متحده و استرالیا مشغول تجدید نظر در روابط دفاعی خود بودهاند. موقعیت نظامی ژاپن شاهد تغییراتی ظریف اما چشمگیر و قابل توجه بوده است.
نیروهای مسلح ژاپن خود را از قید حداقل بعضی از محدودیتهای تحمیلی ناشی از تعهدات قانون اساسی این کشور که نقشی صرفا دفاعی به آن داده بود- خلاص کردهاند.
این ژاپن تهاجمی تر، که علت اصلی شکل گیری آن نگرانیها از برنامههای هستهای و موشکی کره شمالی بوده، همچنین در اندیشه برقراری روابط دفاعی گسترده تر است.
ماه گذشته، در حاشیه اجلاسی منطقهای در مانیل، پایتخت فیلیپین، مقاماتی از استرالیا، ژاپن و امریکا برای نخستین بار با نمایندگان هند به گفتگو نشستند تا بحثی گسترده درباره مسائل استراتژیک را دنبال کنند. بعضی از تحلیلگران از آن اجلاس به عنوان آغاز رابطه دفاعی چهارجانبه جدید سخن گفتند.
پروفسور ریچارد جی.ساموئلز استاد موسسه فناوری ماساچوست گفت: اما این قضاوتی زودهنگام است کاری که آنها کردند بیشتر در مرحله مقدماتی و خیلی کمتر از یک اتحاد بود.
او در کتاب جدید خود به مسیر متغیر اندیشههای دفاعی دولتهای گوناگون میپردازد.
وی میگوید: من همه اینها را در مرحله تحقیق میدانم اما این تحقیقی با تعهد در پشت آن است. علاقه بسیاری به این موضوع به ویژه در ژاپن و امریکا وجود دارد.
او میافزاید: این کشورها در جستجوی مجموعهای جدید از روابط دفاعی هستند.
ساختار امنیتی آسیا از جهات بسیاری به حد چشمگیری توسعه نایافته است. این قاره سازمانی که از نطر سیاسی و نظامی معادل و شبیه سازمان ناتو باشد ، ندارد و سلطه امریکا بر منطقه اقیانوس آرام که پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت با ظهور قدرتهای تازهای مانند چین و هند به چالش طلبیده شده است.
رقابت و همکاری همانقدر که اقتصادی است نظامی هم هست اما با پیدایی تهدیدهای فراملی مانند تروریسم و راهزنی دریایی و مسیرهای حیاتی دریایی که باید از آنها محافظت شود، مسائل دفاعی را نمیتوان نادیده گرفت.
جالب توجه است که بزرگترین دستهبندی امنیتی آسیا یعنی مجمع منطقهای آسیا، که 26 کشور عضو را با کشورهایی مانند هند، ژاپن، استرالیا، کانادا، ایالات متحده و اتحادیه اروپا دور هم میآورد، کوشیده است نقش خود را در زمینه مدیریت بحران تقویت کند.
این مجمع در حال ایجاد یک گروه واکنش سریع است تا در برابر تهدیدها واکنش نشان دهد اما این واکنش بیشتر در زمینه دیپلماسی است تا نظامی. چنین اقداماتی نمیتواند جانشین روابط رسمی و عملی بین عوامل نظامی کلیدی باشد.
اما اگر هند به آرامی به داخل گروهی کشیده میشود که ممکن است روزی به طور بالقوه به اتحادی رسمیتر تبدیل شود ، طرف مقابل چنین اتحادی چه کشوری خواهد بود یا به عبارت دیگر این اتحادیه علیه چه کشوری شکل خواهد گرفت؛ آشکار است که مدرنیزه شدن ارتش چین یک عامل اساسی در شکلگیری این فرآیند است اما قدرت اقتصادی و دیپلماتیک فزاینده چین نیز حائز اهمیت است.
هر 4 کشور فوق، حداقل در ظاهر، مصرانه میخواهند اعلام کنند هیچ کشوری، مخصوصا چین، نقطه مقابل این اتحاد نیست. سخنگویان رسمی و دولتی هند بیش از هر کشور دیگری میکوشند اندیشه مهارپکن را رد کنند.
با وجود این، بسیاری از تحلیلگران به چنین روابطی به چشم وسیلهای برای ایجاد یک آسیای چند قطبی، به منظور متعادل کردن سلطه فزاینده چین، نگاه میکنند.
به این روابط چه به صورت اتحاد نظامی نگاه کنیم یا به صورتی دیگر، هند قرار است ماه آینده میزبان رزمایش دریایی گستردهای در خلیج بنگال باشد که کشتیهای جنگی استرالیا، امریکا و ژاپن در آن شرکت خواهند کرد.