پیامد درگیری های غزه

درگیریهای بیسابقه نوار غزه، هر چند به سیطره کامل و پیروزمندانه نیروهای جنبش مقاومت اسلامی (حماس) و شکست نیروهای تحت فرماندهی محمود عباس (ابومازن) انجامید، اما به نظر میرسد این اوضاع به یک بحران زجرآور

کد خبر: ۱۳۷۲۵۰

و بلاوقفه در اراضی فلسطینی دامن خواهد زد.
البته جنبش حماس که سال گذشته در یک انتخابات آزاد دومکراتیک توانست اکثریت آرا را به دست آورد، برای وقوع درگیریهای اخیر، دلایلی را ارائه میدهد.
این جنبش براساس قاعده پیروزی در انتخابات خواهان تسلط بر نیروهای امنیتی در نهاد خودگردان فلسطینی بود.
مسالهای که از سوی ابومازن و دیگر فرماندهان فتح، به شدت مورد مخالفت واقع شد حتی محمود عباس ناچار شد با صدور حکمی تمام دستگاههای امنیتی (حداقل چهار دستگاه جداگانه فعال در نوار غزه و کرانه باختری رود اردن) را تحت نظارت ریاست نهاد خودگردان (یعنی تحت نظارت خودش) قرار دهد.
این امر رنجش حماس را در پی داشت و بعد از درگیریهای پراکنده، طرفین به یک مصالحهای که توسط شاه عبدالله سعودی تدارک دیده شد، تن دادند. براساس آن مصالحه، حماس از حکومت یکجانبه خود دست کشید و به فتح اجازه شراکت سیاسی را داد. اما با این حال، فضای ظن و بدگمانی میان طرفین جاری و ساری بود و محمود عباس اجازه انحلال این دستگاهها و ادغام آن در زیر نظر وزارت کشور را صادر نکرد.
خود حماس، برای برقراری امنیت در چارچوب وظایف وزارت کشور نیروی جداگانهای به نام «نیروهای اجرایی» ایجاد کرد که مسوولیت حفظ امنیت را به عهده گرفت که بارها بر سرانجام وظایفاش با نیروهای امنیتی تابع محمود عباس درگیر شدند.
این امر، سرانجام به یک تسویه حساب خونین میان طرفین که طی آن نیروهای دو طرف به تصفیه فیزیکی یکدیگر پرداختند، منجر شد. نیروهای محمود عباس البته در جنگ اخیر غزه به سختی شکست خوردند و محمد دحلان، فرمانده ارشد فتح و مسوول دستگاههای اطلاعاتی و استخباراتی و همچنین گارد امنیتی محمود عباس که دشمنی شدیدی نسبت به حماس دارد، از قاهره جایی که معالجات پزشکی خود را ادامه میدهد، ناظر شکست نیروهای تعلیم دیده خود که چندی پیش از یک دوره آموزشی به وسیله امریکاییها و مصریها در قاهره به نوار غزه مراجعت کردند، بود.
اکنون وضع طوری است که محمود عباس، کرانه باختری رود اردن را در اختیار دارد و حماس در نوار غزه مستقر است. علاوه برآن، عباس، حکومت هنیه را که اکثریت را در پارلمان دارد، عزل کرد و به نظر نمیرسد به بهانه بحرانی شدن وضع، بزودی دستور برگزاری انتخابات جدید را صادر کند.
در چنین شرایطی، اسماعیل هنیه در یک اقدام محاسبه شده، پایبندی خود را به قرارداد مکه ابراز داشت و این معنی علاقهمندی حماس به ادامه شراکت سیاسی با جنبش فتح را میدهد.
از طرفی، امریکا و کشورهای غربی، حمایت خود را از عباس ابراز داشتند. اما پیداست که این حمایت، موضع وی را در نظر افکار عمومی جهان عرب، تنزل خواهد داد و در عوض، طرفداری از جنبش حماس به دلیل اتخاذ رویکردی مستقل از غرب و همچنین پایبندیاش به عدم هرگونه سازش با اسرائیل، دو چندان خواهد شد.
در این میان اخباری از وجود طراحی پیچیده برای به جان هم انداختن فتح و حماس از طریق تحریک عناصر متهور و نافرمان فتح برای تهاجم به حماس، درز کرده است.
این اخبار بر دست داشتن سازمان جاسوسی امریکا (سیا) و همچنین موساد در طرحریزی این پروژه و تحریک عناصر امنیتی فتح که دارای ارتباطات وسیعی با افسران امنیتی امریکایی و اسرائیلی هستند، تاکید میکند.
این طرح، البته در نوار غزه، جواب نداد. شاید فاز دوم آن در کرانه باختری آغاز شود که البته فتح دارای قدرت بیشتری است. اما این قدرت به ویژه برای فرماندهان و مسوولان بلندپایه فتح که عموما پولدار و تاجرپیشه و زندگی مرفهی دارند توام با انگیزه نیست و لذا احتمال پیروزی عملیاتی حماس نیز غیرمنتظره نخواهد بود.