قرآن کریم با توجه به این که کتاب هدایت انسان ، راهنما ، برنامه تکامل و سعادت آدمی است و با فطرت و سرشتش آمیخته است و وحدت دارد و کامل ترین کتاب انسان شناسی و انسان سازی در همه ابعاد است
کد خبر: ۲۷۰۳۲
، انسان ها را به سیر و سیاحت و هجرت و نگرش عالم طبیعت اعم از آسمان ، زمین ، دریا ، جنگل و جلگه ، دشت و دمن ، باغ و اراغ فراخوانده تا به بصیرت و معرفت آدمیان از یک طرف و عبرت از طرف دیگر افزوده شود. قرآن انسان را ، هم به سوی جهان طبیعت با همه زیبایی ها و تنوع آن دعوت کرد و هم به مطالعه و تفکر در سرگذشت جوامع انسانی با همه فراز و فرودهایش فراخواند تا میان طبیعت و جامعه گره بزند و به غفلت زدایی بپردازد و معرفت افزایی کند.
نمونه اول : سنریهم آیاتنا فی الافاق و فی انفسهم حتی یتبین لهم انه الحق در این آیه کریمه 2نوع سیر و هجرت تعبیر شده است :
1- سیر در جهان ماده و طبیعت یا هجرت آفاقی که بیرون از وجود انسان است تا شگفتی های عالم ماده برای انسان روشن شود و مطالعه آثار صنع و خلقت دلیل و راهنمای انسان به آفریننده و خالق آنها شود که مطالعه و تفکر در کتاب تکوین هم لذتهای روحی ، عاطفی و معنوی دارد و هم لذت معرفت به صانع و کردگار و خدای سبحان را به ارمغان می آورد.
2- سیر و هجرت انفسی که سیر در درون و مطالعه کتاب نفس است و در قرآن کریم آیات دیگری نیز اهتمام و ترغیب به چنین امر مهمی نموده اند.
مثل یا ایهاالذین آمنو علیکم انفسکم یا و فی انفسکم افلا تبصرون که انسان به خودشناسی و معرفت نفس که از عالی ترین و سودمندترین معارف به شمار می رود، نایل شود و از خود به سوی خدا پرواز کند که هجرت و گردشگری در خویشتن خویش به مراتب بالاتر و والاتر از تفرج و گردش در بیرون خود یعنی عالم ماده است و چه زیبا و نیکو خواهد بود که همه انسان ها پیش از نگاه به بیرون خود به درون خویش بنگرند و حقایق شگفت و شگرفی را تماشا کنند که انسان آینه تمام نمای جهان نیز هست . و در آیه یاد شده 2تعبیر بسیار زیبا و عمیق نیز به کار رفته است که بسیار تامل برانگیز و معرفت بخش است . تعبیر رویت (دیدن و شهود) در سنریهم و تعبیر انه الحق (حق شناسی و حق یابی و حق مداری) خواه حق خدای سبحان باشد یا قرآن کریم . در هر حال سیر در درون و برون بستری برای مبداشناسی و راه شناسی و راهنماشناسی است . پس در نمونه اول ، انسان به تماشای جهان بیرون و درون با بینش الهی فراخوانده شد و 2 راه محوری ، جهان شناسی و انسان شناسی (به 2صورت حصولی و حضوری) در پیش روی او گذاشته شد و این روش خود معیاری برای تفکیک آموزه های وحیانی با آموزه های بشری صرف خواهد بود.

سیاق ملکوتی

نمونه دوم : اولم ینظروا فی ملکوت السماوات و الارض در این آیه همه انسان ها به تماشاگری باطن و جان آسمان و زمین دعوت شده اند. یعنی سیاحت در دریای وجود مادی نیز باید به سوی سباحت و شناوری در دریای وجود ملکوتی در جریان باشد. چه این که طبق این آیه و آیات دیگر مثل (حجر 21 ، یس 81 و..) جهان هستی 2لایه ملکی و ظاهری و ملکوتی و باطنی دارد و سیر در جهان ملک و صورت باید ما را به سوی جهان ملکوت و سیرت رهنمون شود و ظاهر عنوان باطن قرار گیرد. در آیه یاد شده نیز واژه نظر که نظر و نگریستن و نگاه عقلی است نه حسی و فیزیکی تا بینا و نابینای ظاهری را شامل شود و واژه ملکوت به کار رفته است تا مشعر به این معنا باشد که عالم 2ساحت ملکی و ملکوتی دارد و هر کس از ظاهر عبور کرد و به باطن و لایه های پنهان تر و رازآلودتر آن نیز خواهد رسید. چنان که علی (ع) فرمود: و لقد نظرت فی الملکوت باذن ربی فما غاب عنی ما کان قبلی و لا مایاتی بعدی . و یا فرمود: سبحانک ما اعظم ما یری من خلقک . و ما اهول ما یری عن ملکوته . اگرچه برای علی (ع) غیب و پنهانی وجود نداشت ؛ بلکه همه چیز برای او شهادت و عیان بود؛ اما هر انسان علوی سیرتی که از کف دریا بگذرد و صفا و جلای قلبی و عقلی یابد، باطن و حقیقت عالم را نظاره می کند و چه بسا آن نظر عقلی به رویت قلبی منتهی و تبدیل شود که قرآن کریم درخصوص حضرت ابراهیم (ع) فرمود: و کذلک نری ابراهیم ملکوت السموات والارض لیکون من الموقنین تا با شهود حقیقت به مقام یقین که همان پرده دری و حجاب زدایی است ، برسد و ناگفته نماند که 3مرتبه معرفتی علم الیقین ، عین الیقین و حق الیقین در آیه 157 سوره اعراف (نمونه دوم) قابل طرح و تبیین خواهد بود. این است که در آموزه های قرآنی نگاه کردن به آسمان و زمین را منتهی به باطن و اسراریابی های آن می نماید تا انسان ها در سیر و سیاحت و گردشگری در سفرهای آسمانی و زمینی و دریایی به همه نیازهای جسمانی و روحانی و حسی و عقلی و قلبی خویش دست یابند و رشد کاریکاتوری نداشته باشند که سیر در یک مرحله ، آنان را از سیر در مراحل دیگر باز دارد.

سیر تاریخی

نمونه سوم : سیروا فی الارض فانظر کیف بداالخلق اولم سیروا فی الارض فینظروا کیف کان عاقبه الذین من قبلهم در این 2آیه که باهم از 2سوره قرآن انتخاب شد و آوردیم هم به مساله خلقت شناسی و هم به مساله امت شناسی اشاره شده است . به این معنا که در زمین به گردش و سیر و سیاحت بپردازید تا چگونگی آفرینش الهی را بیابید و بر میزان آگاهی و شناخت شما بیشتر شود تا بدانید که این همه آفریده های متنوع و متکثر خداوند سبحان براساس قدرت ، حکمت و تدبیر ویژه ای و با هدف مشخصی خلق شده اند تا به تفکر و تدبر روی آورید و عظمت آفریده های الهی را با جلال و عظمت آفریننده آنها گره بزنید (بینش توحیدی) و از سوی دیگر سرنوشت اقوام و قبایل و ملتها و امتهای گذشته که به تکذیب آیات الهی و رسولان هدایتگر و ظلم ستیز و عدالت گستر خداوند پرداختند را نیز مطالعه کنید تا خویشتن ، جامعه و امت زمان خود را تحلیل و نقد و تاویل نمایید و میان آن جهان شناسی و این جامعه شناسی ، ارتباط منطقی برقرار کنید و سنتهای تکوینی و تشریعی خدای متعال را بشناسید تا در بخش اول علی گونه به آسمان بنگرید و آیات الهی را تلاوت نمایید. (نیمه های شب و سحرگاه) که (ان فی خلق السموات و الارض و اختلاف اللیل والنهار لایات الاولی الالباب ، الذین یذکرون قیاما و قعودا و علی جنوبهم و یتفکرون فی خلق السموات والارض ربنا ما خلقت هذا باطلا ، یعنی تفکر و تذکر که 2ساحت مهم وجودی انسان است را بهم آمیزید و هدفداری و غایت مداری جهان هستی را بیابید و هم در روزها و هنگام کار و تلاش چون علی (ع) در نخلستان هرگاه پاهایش را بر شانه بیل برای فرو بردن در زمین می گذاشت ، زمزمه اش این آیه شریفه بود ایحسب الانسان ان یترک سدی تا معاد آگاهی و معادباوری را متذکر شود که موجودی بیهوده و رها شده و بدون غایت و لنگرگاه و حیات جاودانه نیست و در بخش دوم آدمیان با مطالعه سرنوشت گذشتگان و تاریخ زندگی انسان های پیش از خود بیدار و بینا شوند و تن به حق و عدل دهند؛ چه این که نه عالم به بازی و بازیچه آفریده شد و بطلانی در آن راه دارد و نه سنتهای الهی قابل تغییر و تبدیل هستند و انسان ها باید در مسیر و مدار حق حرکت کنند و تن به قوانین حاکم الهی دهند تا به هدف آفرینش جهان و انسان دست یابند و قله های رفیع کمال و سعادت و خوشبختی را یکی پس از دیگری فتح کنند و به فتح مطلق بازیابند و...

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰
فرزند زمانه خود باش

گفت‌وگوی «جام‌جم» با میثم عبدی، کارگردان نمایش رومئو و ژولیت و چند کاراکتر دیگر

فرزند زمانه خود باش

نیازمندی ها