400سال پذیرایی از میهمان ناخوانده

کاروانسراها، یادگارهای ارزشمند روزگار کهن ایران است . باوجود کاروانسراها زندگی ، حیات و تحرک در جاده های کشور جریان و تداوم پیدا می کرد.

کد خبر: ۲۶۱۰۷

ارتباط وسیع ، رونق تجارت و امنیت راهها همگی بسته به وجود کاروانسراها بود. بنابراین یا حکمرانان خود اقدام به ساخت کاروانسرا می کردند یا افراد ذی نفع مانند تجار را تشویق به ساخت چنین بناهایی می کردند. کاروانسراها از لحاظ استقرار به 2دسته شهری و بین شهری تقسیم می شوند. کاروانسراهای شهری که گاه سرا نیز نامیده می شدند، در حاشیه بازارها شکل گرفته اند و بارانداز نهایی کالاها بودند. محلی که در کاروانسراهای بین شهری برای اتراق مسافران در نظر گرفته می شد، از کاروانسراهای شهری به حجره تجار عمده فروش یا انبار تبدیل شده ، همچنین محل نگهداری چهارپایان به حیاط جانبی منتقل شده یا اصلا چنین محلی در نظر گرفته نمی شد؛ زیرا کاروان ها با تحویل بار و بارگیری مجدد به نخستین کاروانسرای حاشیه شهر بازمی گشتند. کاروانسراهای بین شهری نیز به 2گروه دشتی و کوهستانی تقسیم می شدند که از نظر نقشه و انتظام فضایی تفاوت چندانی با هم نداشتند. کاروانسراهای کوهستانی فقط کوچکتر بوده و برای مقابله با سرمای زمستان ، حیاط آن به فضایی مسقف تبدیل می شده است . کاروانسراهای کوهستانی معمولا از سنگ ساخته می شدند. در حالی که نوع دشتی آن بیشتر از آجر و در مواردی نیز از ترکیب آجر، سنگ و خشت یا گل ساخته می شده است . در مجموع کاروانسرا، فضایی بود که باید به مهمترین نیازهای کاروانیان ، یعنی اتراق و استراحت خود و چهار پایانشان پاسخ می داد. به دلیل ناامنی هایی که در دوره هایی ، راهها را تهدید می کرده ، کاروانسراها طوری ساخته می شدند که قادر به حفظ امنیت ساکنان خود باشند. در بسیاری از کاروانسراها دیوارهای بلند یا برجکهای دیده بانی دیده می شد. کاروانسراها معمولا فقط یک ورودی داشتند. بلافاصله بعد از ورودی ، که معمولا 2لنگه بود و از چوب بسیار مقاومی مثل گردو یا چنار ساخته می شده ، فضایی مسقف قرار داشته که در بیشتر موارد دالانی مستطیل شکل است . برخی از کاروانسراها بر تقاطع راههای مهم قرار می گرفتند و لذا اهمیت فراوانی می یافتند. کاروانسرای امین آباد در 38کیلومتری جنوب قمشه از جمله این کاروانسراهاست . این بنا که در مسیر کاروانسراهای شیراز به اصفهان ساخته شده ، متعلق به دوره صفویه بوده و در زمان شاه عباس اول بنا شده است . شکل آن با کاروانسراهای متداول تفاوت داشته و به جای فضایی مربع نقشه هشت ضلعی داشته است . ظاهرا ایجاد فضای هشت ضلعی برای کاروانسرای امین آباد، بیانگر پیشرفت معماری کاروانسراهاست . در کنار این بنا یک آب انبار، یک حمام و یک مسجد قرار دارد که به کاروانسرای امین آباد ویژگی های منحصر به فردی می بخشد. استقرار مناسب کاروانسرا باعث شده که زندگی در اطراف آن تداوم پیدا کند و بدین ترتیب روستای امین آباد به وجود بیاید. کنگره زیبای بالای دیوارها و برجهای هشت گوشه بنا ، حس یک قلعه نظامی را القا می کند. باورود به دالان ورودی به فضایی سرپوشیده با طاق آهنگ روبه رو می شویم که در 2 سوی آن علاوه بر 2 اتاق نگهبانی و اتاق کاروانسرا 2 راه پله وجود دارد که به شاه نشین و بام منتهی می شود. در این محل تکلیف کاروان روشن بوده و پس از آن به حیاط هدایت می شده است . پس از عبور از دالان ورودی ، به حیاط هشت ضلعی کاروانسرا وارد می شویم . در حیاط 4ایوان اصلی براساس الگوی حیاطهای 4ایوانه روی 2محور عمود بر هم قرار گرفته اند. ورودی شترخان ها نیز در کنار همین ایوان ها قرار دارد. در هر یک از 4جنبه فرعی 5پنجره حجره قرار گرفته که به واسطه یک ایوان در عمق 5/1 متری حیاط واقع شده اند. حجره ها با طاق ترکین پوشش داده شده و در نوع خود کم نظیر است . نور این اتاقها از پشت در پنجره چوبی تامین می شود که دلیل اصلی آن کاستن از میزان تبادل انرژی است . در مجموع 26 اتاق درکاروانسرا وجود دارد. در تمام محوطه کاروانسرا با تنوع در قرار دادن آجرها، دیوارها و سقفها را تزیین کرده اند. با ترمیم این کاروانسرا دیدار از این بنا و اقامت در فضایی که به مدت 400سال کاروانیان را در خود جای داده و از مردم عامی گرفته تا شاهان و جهانگردانی چون تاورنیه ، پاسکال ، فلاندن در آن شبی را به صبح رسانده اند ، می تواند به خاطره ای تاثیرگذار در زندگی هر گردشگری تبدیل شود.

اگر رودسر رفتید ، نان تمیجان را فراموش نکنید