داوود کشاورز یان ، مدیرعامل هما: «هما» با بال سیاست پرواز می کند

داوود کشاورزیان مدرک فوق لیسانس مهندسی مکانیک دارد. او کار اجرایی اش را با مدیر عاملی زغال سنگ کرمان شروع کرد و سپس در سمتهای معاونت معدنی

کد خبر: ۱۶۰۴۲

شرکت ملی فولاد ، مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید در وزارت مسکن و شهرسازی و استانداری مازندران انجام وظیفه کرده و سپس به پیشنهاد مرحوم دکتر دادمان ، به سمت مدیرعاملی هواپیمایی هما منصوب شده است . او گرچه عضو حزب مشارکت است ؛ اما وقتی درباره فعالیت هایش در استانداری مازندران سخن می گوید، اصرار دارد که سعی کردم در فعالیت اجرایی برخورد جناحی با مسائل نداشته باشم. آنچه در پی می آید، حاصل گفتگو با مدیرعامل هواپیمایی جمهوری اسلامی «هما» است.

چه سنخیتی بین شغل بشدت سیاسی استانداری و مدیرعاملی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما» می بینید؛
اگرچه پست استانداری یک پست کاملا سیاسی است ، اما در کنار آن مسوولیت های اجرایی ، وظایف خیلی سنگینی هم دارد که ممکن است برای افراد خیلی شناخته شده نباشد. پرداختن به نیازهای روزمره مردم ، ارتباط با مدیران دستگاه های اجرایی و مردم ، وجه غالب کار و مسوولیت استاندار است . اما اینها شاید کمتر برای مردم ملموس است و فکر می کنند استاندار صرفا یک شخصیت سیاسی است.
به این ترتیب شما به لحاظ اجرایی بین موقعیت اجرایی یک استاندار و شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ، مشابهت می بینید؛
بر این اعتقادم که پست مدیرعاملی هما هم به دلیل جایگاهی که دارد و ارتباطات گسترده ای که در کشور دارد، به اندازه پست استانداری ، پست سیاسی محسوب می شود. شخصی که در سمت مدیر عاملی هما قرار می گیرد، باید افزون بر سابقه اجرایی ، بتواند به این جایگاه سیاسی پست مدیرعاملی هما هم پاسخ دهد.
شما اگر این سمت را نمی پذیرفتید، همچنان به عنوان استاندار مازندران باقی می ماندید؛ یا بنا بود که تغییر سمت دهید؛
مسائل شخصی ام دیگر اجازه نمی داد که در مازندران بمانم.
از پذیرش مدیرعاملی هما نمی ترسیدید؛
تا حدودی ؛ اما نه زیاد.
چرا این شغل را پذیرفتید؛
بیشترین تجربه کاری من در بنگاه های اقتصادی بوده . با شرکت های دولتی ، با اساسنامه ها، آیین نامه های معاملات دولتی ، بودجه نویسی ، تهیه صورتهای مالی و سود و زیان در شرکت های دولتی کاملا آشنایی دارم و این تجربه خوبی برای من است . مدیرعاملی هواپیمایی ، کار جدیدی برایم بود. به لحاظ تخصصی ، اطلاعات چندانی از این صنعت نداشتم . گرچه به لحاظ تحصیل ، رشته مهندسی مکانیک را می توان یکی از گرایش های مرتبط با این صنعت هوایی دانست . از این رو با هواپیما، موتور جت و عملکرد فنی این پدیده کاملا آشنا بودم ؛ ولی قطعا اطلاعاتم درباره شرکت هواپیمایی در حداقل بود. شاید انتظار هم نداشتم که چنین پیشنهادی به من بشود.
همزمان با آمدن شما، مدیر عامل قبلی رفت؛
بله . بعد از آن که وارد صنعت شدم ، به طور طبیعی سعی کردم روزهای اول با مدیران مختلف جلساتی تشکیل دهم و از قسمتهای مختلف بازدید کنم و اطلاعاتی راجع به صنعت در بخش عملیات ، فنی ، پشتیبانی ، بازرگانی ، مالی ، روابط عمومی و دیگر قسمتها جمع آوری کنم.
در واقع سمت را پذیرفتید و معرفی شدید، بر صندلی مسوولیت نشستید و سپس اطلاعات تخصصی مختلفی را جمع آوری کردید؛
بله ، شروع کردم به جمع آوری اطلاعات درباره وضعیت شرکت . هر معاونتی توضیح می داد که چند نفر هستند و وظایفشان چیست و چگونه به آن عمل می کنند.
آیا جلسه ای با مدیر قبلی نداشتید؛
چرا، جلساتی با مدیر قبلی داشتم . خوشبختانه مدیر قبلی از دوستان دوره دانشکده و از دوستان قدیمی ام بود. پس از پذیرش این مسوولیت او دو هفته ارتباط خود را حفظ کرد. گاهی وقتها می آمد و جلسه ای باهم داشتیم.
وقتی مدیران قبلی می روند، آیا اطلاعات و تجربه ها را با خود می برند یا آنها را منتقل می کنند؛
به طور عام این طور نیست که تجربه ها انتقال یابد. ممکن است مدیری امروز برود و مدیر دیگری فردا بیاید؛ بی آن که این تجربه ها انتقال یابد. چنین روشی به نظر شما برای جایی شبیه هواپیمایی که بر پایه دانش و تجارب فنی بنا نهاده شده و یا حتی استانداری قابل قبول است ؛ اصولا شرکتی مانند هواپیمایی بیش از آن که متکی به مدیر عامل باشد، به بدنه و ساختار خودش متکی است . بنابراین نمی توان گفت رفتن مدیرعامل به معنای بردن اطلاعات و تجربیات است . می توان گفت این اطلاعات و تجربیات در شرکت موجود است.
شرکت هواپیمایی هما چند کارمند دارد؛
به طور رسمی 9هزار کارمند.
آیا در بین 9هزار کارمند هما، نمی توانستند یک نفر را برای مدیر عاملی آن انتخاب کنند؛
قطعا من تنها گزینه برای مدیرعاملی هما نبودم و تنها کسی نیستم که بتواند مدیرعامل هما باشد. ممکن است هم ردیف من و بهتر از من افراد زیادی در جامعه وجود داشته باشند و حتی در بدنه شرکت هم افراد زیادی برای این سمت وجود داشته باشد. با وجود این ، این گونه جا افتاده است که پست مدیرعاملی هما به این دلیل که منتخب دولت است ؛ باید فردی باشد که اعضای کابینه و مدیران رده دوم جامعه تا حدودی نسبت به او شناخت داشته باشند. اگر به عنوان یک ضرورت این موضوع را بپذیریم ، در بین همکاران موجود در هواپیمایی شاید شما نتوانید افراد زیادی را پیدا کنید. با وجود این ، نکته ای را باید توجه کنیم ، این که در هما تخصص های مختلف داریم و مدیران و کارشناسان هر بخش ، در بخش خودشان صاحب نظر هستند. اصولا پیدا کردن فردی چه در درون و چه در بیرون مجموعه که به همه ابعاد صنعت اشراف داشته باشد؛ کاری مشکل است . یک نکته منفی که در جامعه ما وجود دارد، این است که افراد کمتر نسبت به همطراز خودشان تمکین می کنند. برای مثال اگر امروز فردی از معاونان به سمت مدیر عاملی منصوب شود، گاه سایر معاونان یک مقدار در پذیرش فرد مقاومت کرده و خودشان را با او مقایسه می کنند.
به هر حال شما روزی از اینجا خواهید رفت آیا تلاش کرده اید که موقعیتی را مهیا سازید که از میان افراد سازمان ، فردی را برای مدیرعاملی بعدی معرفی کنید؛
چند روز پیش با یکی از اعضای هیات مدیره صحبت می کردم که با آقای وزیر در ترکیب جدید هیات مدیره صحبت کنیم . دوره تعدادی از اعضای هیات مدیره تمام شده و بایستی تجدید شوند. گفتم در ترکیب جدید هیات مدیره ، آقای وزیر فردی را انتخاب کند که این فرد در آینده مدیرعامل هما شود. با وجود این ، این سوال در ذهنم ایجاد شد که امروز فردی که با این نیت از سوی وزیر راه ، وارد مجموعه می شود، آیا وزیر بعدی این شخص را قبول خواهد داشت ؛ آیا اصولا دولتی که بعدا روی کار خواهد آمد، به چنین انتخابی صحه خواهد گذاشت یا خیر؛ آیا فرد دستخوش تحولات زمان خودش خواهد شد؛ این موضوع هم به لحاظ سیاسی و هم به لحاظ اجرایی خواهد بود.
پس موقعیت سیاسی بر موقعیت اجرایی در این موضوع ارجحیت دارد؛
پست مدیرعاملی هما به دلیل آن که منتخب دولت است ، یک پست سیاسی محسوب می شود، در انتخاب مدیرعامل معمولا مسائل سیاسی ارجحیت دارد.
می توان در اینجا کاری کرد که موقعیت سیاسی از موقعیت تجاری تفکیک شود و مدیری که در بخش تجاری در نظر گرفته می شود، راهبردهایش همچنان پایدار باقی بماند و مدیریت سیاسی در تطبیق مسائل سیاسی حرکت کند؛
منطق ، چنین پیشنهادی را حکم می کند. فکر می کنم ساختار و بدنه اجرایی هما چنین موقعیتی را اقتضا و ایجاب می کند. بیش از آن که مدیرعامل در هما نقش آفرین باشد، مدیران رده بعدی ، معاونان و بدنه کارشناسی هما نقش آفرین هستند. اما هم اکنون بخش سیاسی و بخش تجاری در یک نفر متمرکز است ... در کشور مرسوم نیست یک نفر از بدنه کارشناسی بتدریج رشد کرده ، مراحل تخصصی را گذرانده و به عنوان قائم مقام مدیر عامل یا معاون کل یا رئیس ستاد انجام وظیفه کند؛ شبیه آنچه در برخی از کشورها مثل پاکستان ، ترکیه و یا کشورهای غربی است و پست دیگری وجود دارد که از طرف حزب یا دولت منصوب می شود. در کشور ما چنین سنتی متاسفانه وجود ندارد و این کار عملا در حال حاضر در یک نفر متجلی است و این همان مدیرعاملی است که از طرف دولت منصوب می شود. گاه این مدیرعامل جدای از بدنه کارشناسی می خواهد کار کند، توجهی به نظرات کارشناسی ندارد، برنامه های کوتاه مدت 3تا 4ساله دارد که این رفتار کاملا مردود است . اما اگر کسی بتواند با درک وضعیت شرکت ، به گونه ای برنامه ریزی کند که پس از خودش ، برنامه ها تداوم یابد و مدیران بعدی بتوانند این خط را ادامه دهند و برنامه ها به یک دوره سه ساله محدود نشود، و آینده هما را در نظر بگیرد؛ تا حدودی می تواند این نقیصه را برطرف کند.
بدین ترتیب شما واقعا با رشد دادن یک فرد دیگر در کنار مدیرعامل هما موافقید؛
بله ، کاملا، اما ضروری است که یک بازنگری کلی در ساختار هما صورت گیرد تا این موقعیت به وجود آید. ولی وجود یک فرد به عنوان قائم مقام در کنار مدیرعامل می تواند زمینه ای باشد که این فرد در طول دوران 2تا 3تا 4سال با تمام اطلاعات جزیی شرکت آشنا و همچنین با بدنه شرکت آشنا شود، و براحتی جایگزین مدیرعامل شود.
آیا قبول دارید که کارها را فرد دیگری انجام دهد؛
بله . در وزارتخانه ها این کار شدنی است و باید این پست باشد و براحتی وزیر می تواند کارهای روزمره جاری خودش را به یک معاون بسپارد. این معاون می تواند با عنوان معاون کل ، قائم مقام یا هر عنوان مناسب دیگر کار کند، صرف نظر از آن که وزیر چه کسی باشد. طبعا اقتضائاتی دارد که در انتخاب این فرد دقت شود؛ به طوری که فرد منتخب دستخوش تغییرات سیاسی نشود.
موافقید که تصمیم گیری سیاسی به ضرر بخش تجارتی بینجامد؛
اعتقاد دارم که مصالح سیاسی ایجاب می کند که طبق مصالح تجاری کار کنم . یعنی اگر من به عنوان مدیر سیاسی ، به عنوان استاندار، به عنوان مسوول واقعا با در نظر گرفتن مصالح استان ، مصالح شرکت ،در جهت تامین منافع مردم تصمیم بگیرم ، در حقیقت نوعی تقویت حزب و گروه سیاسی من هم هست . ولی اگر مردم ببینند که خواسته هایشان برای مدیر مطرح نیست و صرفا به گرایش های سیاسی خود توجه می کند، بدون شک پس از آن که نخست به خود ضربه می زند، به حزب خود نیز ضربه زده است . با چنین رفتاری اختلاف ریشه ای دارم . احساس می کنم عنصر سیاسی ، عنصری نیست که صرفا براساس مصالح حزبی عمل کند، بلکه اگر براساس مصالح و منافع ملی عمل کند، به نفع حزب خودش عمل کرده است . نه تنها امروز، بلکه در سال 76که به سمت استانداری منصوب شدم ، و گروه گروه دوستان آقای خاتمی و تشکل های سیاسی شهرها پیش من می آمدند، می گفتم در دوم خرداد جناح راست شکست نخورد، انحصارطلبی شکست خورد. اگر ما بخواهیم انحصارطلبی کنیم ، محکوم به شکست هستیم . به نمایندگان مجلس گفتم در انتخابات فرمانداران از افراد موافق با دیدگاه آقای خاتمی استفاده می کنم ، چون استانداری پست سیاسی حساب می شود، اما سعی می کنم از افراد معتدل این دیدگاه استفاده کنم . در انتخاب مدیران اجرایی یا در برخورد با مدیران اجرایی ، اگر صرفا روی وابستگی حزبی بالا نیامده باشند، و در کار خودشان برخورد جناحی و حزبی نداشته باشند، به راحتی کار می کنم ، تقویت و حمایت هم می کنم.
100میلیارد تومان میزان برآورد هزینه ای است که یکی از معاونان شما برای انتقال هما از مهرآباد به فرودگاه امام خمینی (ره) اعلام کرده اند. آیا این عدد را تایید می کنید؛
ممکن است در نهایت 100میلیارد تومان برای سرمایه گذاری در طول زمان نیاز داشته باشیم . اما این رقم برای انتقال در یک دوره کوتاه مدت نیست . برای انتقال هما به فرودگاه امام ، به آشیانه ، کارگاه های جانبی ، کیترینگ ، و ساختمان های پشتیبانی نیاز داریم که حدود 30تا 40میلیارد سرمایه گذاری را به خود اختصاص می دهد. اکنون برای تاسیسات اقدام شده، چه مقدار پیشرفت داشته اید؛
به لحاظ اجرای تاسیسات موقت ، از 3تا 4سال پیش کار آغاز شده و به اتمام رسیده است . مطالعات احداث کیترینگ ، تعمیرات خط پرواز، آشیانه و... انجام شده و امیدواریم پیمانکار مناسب را بزودی انتخاب و کار اجرایی را شروع کنیم.
یعنی یک تا دو سال آینده در صورت بهره برداری ، تاسیسات «هما» در آنجا اجازه بهره برداری را می دهد؛
تلاش ما این است که در زمان بهره برداری از فرودگاه امام ، ما هم این تجهیزات را آماده کنیم.
مطبوعات درباره حمل روزنامه ها و نشریات از هما گله مند هستند.
برای حمل مطبوعات ، یارانه می دهیم . برپایه مصوبات ، قیمت یک کیلو حمل بار، معادل یک صدم قیمت حمل مسافر است . اگر مسافری 20هزار تومان هزینه بلیت می پردازد، برای حمل یک کیلو بار، 200تومان خواهد پرداخت . از مطبوعات 20تومان دریافت می کنیم . در مجموع سالانه 10هزار تن مطبوعات به شهرهای مختلف از طریق هواپیمایی هما انتقال می یابد. یعنی 10میلیون کیلوگرم بار و متوسط 200تومان که حدود 2میلیارد تومان خواهد شد. از مطبوعات 150میلیون تومان دریافت می شود. این هزینه حتی حقوق کارگران ارائه و تخلیه کننده بار را تامین نمی کند. در سالهای گذشته از یارانه های دولت استفاده کردیم . یعنی یا از ارز ارزان قیمت و یا سوخت ارزان قیمت بهره مند شدیم . امسال دولت ارز را 800تومان محاسبه کرده و سوخت را نیز با نرخ عادی ارائه می کند. از این رو عملا محلی برای پرداخت یارانه باقی نمی ماند.
این رقم زیاد نیست و تنها 2درصد است که می توان از آن نیز چشم پوشی کرد. در خصوص حمل بار مطبوعات ، مشکل وجود دارد که گاه با وجود پرواز، از حمل مطبوعات خودداری می کنند.
درباره هزینه حمل بار مطبوعات اغماض کردیم . درباره حمل مطبوعات ، امکانات هواپیما باید اجازه حمل بار را بدهد. چنانچه جا باشد، مطبوعات حمل خواهد شد و محدودیتی وجود ندارد. برخی از هواپیماها مثل فوکر، امکان حمل بار محدودی دارند. حتی حمل بار مسافران نیز سقف پایینی دارد.
مردم ساکن شهرک اکباتان به ویژه در فاز 2، از سر و صدای آزمایش موتور هواپیماها، در رنج و معترضند. چه تدبیری برای این کاهش آلودگی صوتی دارید؛
همان گونه که می دانید، در فرودگاه مهرآباد فقط «هما» فعالیت نمی کند. در هر حال بنا به رویه های فنی هما، تست موتور در انتهای باند صورت می گیرد که فاصله بسیار زیادی با شهرک اکباتان دارد و آنچه به عنوان «سر و صدا» نامیده می شود، هیچ ارتباطی با هما ندارد. با وجود این ، یکی از محدودیت هایی که امروز مهرآباد با آن روبه روست ، محدودیت زیست محیطی است و این به دلیل آلودگی های صوتی و سایر آلودگی هایی است که در اینجا ایجاد می کند. اطراف مهرآباد منطقه مسکونی است و طبعا در معرض آلودگی صوتی و سایر آلودگی های هواپیماها قرار می گیرد. به همین دلیل است که از حدود 26-25سال قبل به این نتیجه رسیدند که فرودگاه مهرآباد را از این نقطه به فرودگاه امام انتقال دهند.