قلعه دختر همسایه ارگ بم

ارگ بم ، بزرگترین بنای خشتی جهان ، ازجمله آثار تاریخی ویژه ایران است ؛ اما به سبب اهمیت منحصر به فرد آن همواره با نام «ارگ بم » مطرح شده و بناهای مختلف درون این شهر ، کمتر مورد توجه قرار گرفته است .«قلعه دختر» با ویژگی های منحصر به فرد باستانی و تاریخی ، ازجمله این بناها

کد خبر: ۱۵۳۱۳

به شمار می آید. در فاصله 5/1 کیلومتری شمال ارگ بم ، بنایی قدیمی و نه چندان بزرگ با نام «قلعه دختر»که بر بالای صخره ای ساخته شده است ، به چشم می خورد. از تاریخ دقیق ساخت و سازنده اولیه این بنا اطلاع دقیقی در دست نیست ؛ اما در مجموع تاریخ بنای قلعه های موسوم به «دختر» در ایران ، به دوران پیش از اسلام و زمان حکومت اشکانیان و ساسانیان بازمی گردد. درباره وجه تسمیه و دلایل ساخت این بناها بر بلندی ، چنین عنوان شده است : در ایران باستان ، به عناصر اربعه (آب و خاک ، آتش و هوا) احترام می گذاشتند و یکی از فرشتگان آناهیتا بوده است که وی را موکل آب می دانسته اند. همچنین این اعتقاد وجود داشته است که آناهیتا در بلندترین طبقه آسمان جای دارد؛ از این رو معابد و قلعه ها را بر بلندی ها بنامی کرده اند. این اعتقاد باعث شده است معابد و بناها از آلودگی و دسترسی دشمنان در امان باشند. «قلعه دختر» یا «کوهک » بم نیز ازجمله قلعه های دفاعی است که ویژگی های یاد شده را دارد. همچنین برخی آثار کشف شده تاریخی ، ازجمله «قلعه پارتا اونسیا» در شهر عشق آباد و وجود شباهت فراوان میان دو قلعه می تواند موید این باشد که قدمت قلعه به دوران اشکانیان بازمی گردد. جهت «قلعه دختر» براساس محور شمال شرقی - جنوب غربی است که مشابه جهت ورودی برج دیدبانی اصلی ارگ است . حصار حاکم نشین ارگ بم مشتمل بر خانه حاکم و ساختمان چهارفصل نیز از همین جهت کلی پیروی می کند. این هماهنگی نشانگر آن است که حصار مذکور در طول زمان ، کمتر دستخوش تغییر شده است . گروهی اعتقاد دارند که در گذشته ، از قلعه دختر به عنوان قلعه ای نظامی استفاده می شده است . به استناد بقایای این بنا می توان آن را به دو قسمت قدیم و جدید تقسیم کرد: حصار جانب شرقی قدیمی تر است و بخشهای دیگر که رجهای آن قابل تشخیص است ، بعدا به آن ملحق شده است . باستان شناسان معتقدند در دل این قلعه قدیمی ، معبدی معتبر وجود داشته است . نقش محراب باقیمانده بر دیوار جنوبی چهار طاقی آن را مربوط به دوران پیش از اسلام و نظیر بناهای بازمانده از دوران مادها می دانند. تکه سفالهای رنگین گل و بوته دار یافته شده در ویرانه های قلعه را مربوط به دوران پس از اسلام دانسته اند. از نحوه استفاده از این قلعه در دوران پس از اسلام و نیز زمان ترک و تخلیه قلعه ، اطلاعی در دست نیست . در حال حاضر ورودی شمال شرقی قلعه دختر قابل تشخیص است . سقف اتاقهای کوچک و بزرگ و تو در توی بنا، بدون استثنا فروریخته است . دیوارهای خشت و گلی آنها به علت شسته شدن با آب باران طی سالهای متمادی ، همچون فولاد گداخته شده ای که در حال ذوب شدن باشد، به نظر می رسند. هنوز نقش موجود بر دیوار اتاق جنوبی چهار طاقی درهم فروریخته شده قلعه کاملا مشهود است . این بنای تاریخی در صورت مرمت می تواند بر ابهت و عظمت ارگ بم بیفزاید و این منطقه را بیش از پیش در نظر گردشگران جذاب کند.