جنگل موهبتی است الهی که در گذر تاریخ تاکنون بر اثر عوامل مختلف دستخوش تغییرات زیادی شده است که برخی از این عوامل طبیعی و برخی دیگر غیرطبیعی
کد خبر: ۱۴۷۰۴
بوده اند. در سالهای اخیر به علت افزایش جمعیت ، توسعه شهرها و افزایش صنایع تبدیلی ، نیاز مبرم و روزافزون جامعه به فرآورده های چوبی موجب شده است ،، از هر سو فشارهای زیاد بر عرصه های جنگل و منابع طبیعی وارد شود. درنتیجه برای کنترل عوامل و مهار تخریب ، روزبه روز دامنه فعالیت های سازمان جنگل ها و مراتع کشور فزونی یافته است و برنامه های آن در طرح های مختلف به اجرا درمی آید و یا در مسیر اجرای طرح ها علیرغم گستردگی طرح ها، کمبود امکانات و عوامل بازدارنده ممکن است از سوی برخی شخصیت های حقیقی و حقوقی و یا دستگاه های اجرایی کشور مورد انتقاد و اعتراض قرار گیرد. براین اساس مهندس کاظم نصرتی نصرآبادی معاون سازمان جنگل ها و مراتع در امور جنگل های شمال کشور در گفتگویی نقش منابع طبیعی ، علل موضعگیری ها، عوامل تخریب ، بروز سیل در سالهای اخیر و برنامه های مختلف این سازمان را تشریح کرد. وی در جواب این سوال که چرا درمقابل اعتراضات و انتقادات اشخاص حقیقی و حقوقی و برخی از دستگاه های اجرایی و سازمان های دولتی و غیردولتی سکوت می کنید و جواب نمی دهید؛ گفت : همیشه در دستگاه های دولتی افرادی هستند که وابستگی حزبی و گروهی نداشته و ندارند. بلکه کسانی هستند که در آن رشته تحصیل کرده اند و بصورت حرفه ای به شغل و فعالیت خود می پردازند. معمولا این افراد ثابت قدم ، مستقل و علاقمند به حرفه خود، خستگی ناپذیر در انجام وظیفه ، صبور و با حوصله درجهت تحمل انتقادات ، تهمتها و بسیاری نارواهای دیگر مقاوم هستند. بخصوص در حرفه جنگلبانی و جنگلداری که بس خطیر است و مشکل ، چون از یک طرف آنجاکه شهر و آبادی پایان می یابد تازه کار جنگلبانی آغاز می شود. عرصه گسترده و وسیع و بسیار پیچیده است ، از زمانی که بشر به صور مختلف در جنگل حضور پیدا کرده به تخریب پرداخته است . بنابراین در منطقه ای مانند شمال مدیریت جنگل صرفا فنی نیست بلکه بیشتر اقتصادی و اجتماعی است و بالاخره این که عشق و علاقه حرفه ای می طلبد و صبر وحوصله بسیار. چون هر نهالی که کاشته می شود 120تا 150سال زمان می طلبد تا قوی شود و ببار آید، یعنی بیش از چهار نسل کارمندی و حداقل 2نسل انسانها، تخریب جنگلها و مراتع هم چیزی نیست که ظرف مدت 2تا 3و چند سال اثرات زیانبار آن مشهود باشد، بلکه سالها طول می کشد تا اثرات متقابل انسان و طبیعت بویژه انسانها بر طبیعت بروز و ظهور نماید. همچنین حذف و کاهش عوامل تخریب هم نیاز به برنامه ، زمان و حوصله دارد و آگاهی علمی و فنی ، در کشور ما بخصوص درمورد جنگلهای شمال ، چنین موضوعی حادث شده است و طی سالیان متمادی جنگلها دستخوش تغییر و دگرگونی شده است . ولی نمی دانم چه اتفاقی افتاده است که ظرف دو سه سال اخیر بعضی سازمانها و مدیران آنها به تخریب سازمان جنگلها و مراتع کشور و درنهایت دولت می پردازند و در سطح کشور حتی جهان وانمود می کنند، نظام اسلامی و دولت جمهوری اسلامی ایران بسیج شده است تا جنگلهای شمال را ازبین ببرد و تمام سرمایه گذاریها در این جهت است . لذا علیرغم میل باطنی ، مدیران و کارشناسان سازمان جنگلها و مراتع کشور، گاهی مجبور می شوند وارد مقوله های اینچنین شوند وگرنه ، الف : این که کار ما دخالت در مسائل سیاسی وموج سواری نیست (که این شیوه منابع طبیعی را نابود خواهد کرد.) ب: این که ما و سازمان حفاظت محیط زیست در امتداد هم هستیم و وظیفه هردو سازمان ما حفاظت و احیائ، توسعه منابع طبیعی و محیط زیست است و تضعیف هرکدام باعث ازبین رفتن بستر حیات کشور یعنی منابع طبیعی و محیط زیست می شود. البته همه می دانیم که اگر جنگلهای شمال دچار نقصان کمی و کیفی شده است حیات وحش کشور هم بکلی نابود و منقرض شده است و از بین رفته است . امروز، دلخوشیم باینکه چند قلاده یوزپلنگ در ایران حضور دارد و مجامع بین المللی بیایند و کاری بین المللی شود تا این چند قلاده را حفظ کنیم ، یا تعدادی گوزن پرورشی را بپروریم و همه اینها هم بحساب تخریب جنگل بگذاریم . در خارج از شمال کشور چه می گوئیم ؛ ج: این که در سالهای اخیر دولت جمهوری اسلامی ایران بدلیل شرایط خاص جهانی و کشور و تفکرات متعدد با بحرانهای مختلف روبه رو است و بقول ریاست جمهوری «اگر بحران های مهم را در دوران این دولت درنظر بگیریم بطور متوسط هر 9روز دولت با یک بحران روبه رو بوده است » آیا کسانی در داخل دولت بحران آفرین نبوده اند و دولت را تضعیف ننموده اند؛ و مسائل علمی و فنی و تخصصی را سیاسی نکرده اند تا بر ضعفهای خود سرپوش گذارند؛ آیا به جای حل و فصل مسائل و مشکلات کشور بصورت علمی و فنی و حرفه ای و استفاده از همکاری رسانه ها و مطبوعات در جهت هدایت افکار عمومی برای حل این مشکلات و اعلام بخشی از موفقیتها در جهت آرامش روحی و روانی مردم اینگونه مسائل سیاسی نکرده اند و نمی خواهند با اثرگذاری روی مطبوعات به نتیجه مطلوب خود برسند؛ باید بدانیم در درازمدت بیکاری ، فقر و فلاکت برای کسی رغبت گوش دادن باقی نمی گذارد چه برسد به حفظ منابع طبیعی و محیط زیست . د: آیا فکر می کنیم جلب افکار عمومی بین المللی و خارج از کشور آنهم بعضی مجامع و احزاب می تواند راهگشای مسائل و مشکلات حفظ منابع طبیعی و محیط زیست کشور باشد و ما را برهاند؛ بنابراین بحران سازی ، متهم کردن و گناه را به گردن دیگران انداختن ، سرپوش گذاشتن روی ضعفهای خود، و فزونخواهی و جاه طلبی ، پس انداز کردن برای پستها و شغلهای آینده و اثرگذاری رسانه ها، مانند خبرها که روزانه است و اینگونه عملکرد هم روزمره و گذرا خواهد بود، دردی را دوا نمی کند. لذا به فرموده مقام معظم رهبری ، در پیام سیل گلستان امسال ، حفاظت منابع طبیعی را باید با قدرت و تدبیر حل وفصل نمایند. بهرصورت تشویش اذهان عمومی بطور روزمره و دائم و تقابل با سازمان جنگلها و مراتع کشور، منابع طبیعی کشور بویژه جنگلهای شمال را نابود خواهد کرد و آثار و شواهد جوسازیهای اخیر هم با کشتن مظلومانه و شهادت گونه همکار جنگلبان نمونه ما آقای رشید غفاری در نیمه های شب و پیش چشم خانواده اش توسط متجاوزین و قاچاقچیان در منطقه تالش که تاکنون هیچگونه طرحی اجرا نشده است و بهره برداری در چارچوب آن صورت نگرفته است بروز می کند و وقتی چتر حفاظتی و مدیریت سازمان جنگلها و مراتع کشور را تضعیف می کند، دیگر هیچ نیرویی توان جایگزینی آن وحتی حفاظت با گارد و توپ و تفنگ نخواهد داشت . چون نه نظام ما چنین تصوری دارد و نه مردم می پذیرند. این شیوه در دهه های 30و 40امتحان خود را پس داده است . بنابراین می ماند مدیریت علمی و فنی بر منابع که ضمن دخالت در آن ، پایداری آنهم حفظ شود آنهم بدون داشتن طرح و برنامه ای که نظم مکانی و زمانی و اقتصادی داشته باشد مقدور نیست . مایه تاسف است که بعضی از اساتید اعلام می نمایند «قبل از این که انسان در جنگلها دخالت کند اکوسیستم در حال تعادل بود و امروز هم چنانچه دخالت نکنیم در حال تعادل است .» بحث ما هم همین است . اگر در جنگلهای شمال 33107واحد دامداری و 80000خانوار جنگل نشین در جنگل حضور دارند و بعلت شیوه معیشت و زندگی بدون برنامه جنگلها را نابود می کنند (حوزه های آبخیز 53تا 55در شرق رودخانه هراز و حوزه های آبخیز شهرستان تالش کلا بهترین گواه است ) آیا این وضعیت متعادل و ایده آل است ؛ یا بایستی طرح و برنامه داشت ؛ با قاطعیت اعلام می کنیم ، در مناطقی که طرح اجرا شده است به مراتب مشکلات کمتری دارد. آیا در جنگلهای زاگرس ، ارسباران ، شرق هراز، تالش و... طرح اجرا شده که آن جنگلها در حال نابودی است ؛ معاون سازمان جنگل ها و مراتع در امور جنگل های شمال کشور در پاسخ این سوال و همچنین در پاسخ این پرسش که علل و عوامل بروز سیل در سالهای اخیر به ویژه در استان گلستان طی سالجاری چیست ؛ اظهار داشت : اگرچه سیلهای اخیر به علت تغییرات آب وهوایی در سطح جهان بروز کرده است و مایه تاثر و تاسف همه ماست ، متاسفانه بعلت جوسازیهای بی امان و آدرس غلط دادن به مدیران و مسوولین طراز اول کشور و سوق همه مشکلات و معضلات به بهره برداری فنی سازمان جنگلها و مراتع و نپرداختن به ریشه های سیل ، دکان نان و آبداری برای آتش بیاران معرکه فراهم کرده ایم تا درنهایت سه نفر مقصر شناخته شدند و ریشه یابی دلایل بروز سیل کماکان در ابهام باقی ماند. اگر در سالگرد این سیل ، سیل سومی هم آمد حتما سه نفر دیگر مقصر شناخته می شوند درصورتی که دو سیل اخیر به یک صورت در یک منطقه آنهم در جنگلی که بیش از 40سال است حفاظتی اعلام شده است حادث شد، این خود گویای اینست که وقتی از 100000هکتار جنگل و مرتع بدون حل و فصل مسائل اقتصادی و اجتماعی حفاظتی اعلام می کنیم و اثرات زیانبار آن را به جنگلها و مراتع بالادست سوق می دهیم در درازمدت چنین خواهد شد. رشد جمعیت ، حضور دام اضافه و رقابت عشایر با ساکنین محلی و تغییر کاربری اراضی مزید بر علت خواهد بود. بنابراین اگر در زمانی که سیل ماسوله ، نوشهر، نکائ و گلستان به وقوع پیوست هیاتی فنی و کارشناسی بی طرف مرکب از اساتید دانشگاه و متخصصین جنگل و مرتع و آبخیزداری تشکیل و بدون حرکات نمایشی و ژورنالیستی ارائه طریق می کرد به طور حتم خسارت وارده در سیل اخیر کاهش می یافت و یا اگر به مصاحبه ها و نظریات کارشناسان جنگل و مرتع گوش می دادند بازهم امکان کاهش خسارت سیل به حداقل وجود داشت . امیدواریم بالاخره دولت یا حداقل سازمان مدیریت و برنامه ریزی به این مهم بپردازند، چون بهره برداری غلط و برخلاف استعداد اراضی ، چرای مفرط دام در مراتع ، تغییر کاربری جنگل های کوهستانی به مرتع و سپس دیم کاری ، شیوه دامداری و کشاورزی به روش عهد باستان و... موجب بروز و وقوع سیل شده و خسارت را تشدید می نماید. نه اجرای طرح جنگلداری ، چون در سال گذشته و به خصوص سیل امسال کمترین خسارت به جنگلهای دارای طرح وارد شده تا جایی که اداره کل منابع طبیعی استان گلستان خسارتی بابت سیل در جنگل درخواست نکرده است . متاسفانه بعضی ها با سیاسی کردن مسائل علمی و فنی مدیریت جنگلهای شمال ، اصلا توجهی به زحمات طاقت فرسای مدیران ، کارشناسان ، محافظین و کارکنان سازمان جنگلها و مراتع کشور نداشته و ندارند و نمی دانند که این بی انصافی و ناسپاسی روزی دامنگیر خود آنان خواهد شد و اگر امروز کسی بر عملکرد آنان حتی گردش معاملات ، قراردادها و خروجی آن نظارتی ندارد با جابجایی افراد بالاخره روزی کشور به این فکر خواهد افتاد که آنها چه کردند. مهندس نصرتی نصرآبادی در جواب این سوال که مهمترین طرحها و اصلاحاتی که در چند ساله اخیر به وسیله سازمان جنگل و مراتع و معاونت امور جنگلهای شمال کشور به اجرا درآمده است کدامند؛ اعلام کرد: لازم و ضروریست بخشی از اصلاحاتی که طی سالهای اخیر در مدیریت جنگلهای شمال صورت گرفته است ، به استحضار همگان برسد تا بدانند سازمان جنگلها و مراتع کشور در حد توان و بضاعت علمی و فنی فعلی خود علی رغم جوسازی ها و عدم حمایت های جدی بعضی از قوا و سازمان ها در حد خود اثرگذار بوده است : - 1همگان می دانند، در طول فعالیت سازمان همیشه ضمن فعالیت های فنی و اجرایی مثبت و کارساز به دلایل سیاسی جنگلها و مراتع وجه المصالحه مسائل سیاسی قرار می گرفت که نتیجه آن تخریب بود، لیکن در سالهای اخیر سازمان به امور فنی و تخصصی و حرفه ای خود می پردازد. - 2واگذاری زمین در شمال کشور هم مانند سایر نقاط به طور فعال و در اکثر موارد، با تایید سازمان حفظ محیطزیست صورت می گرفت تا جایی که در قلب جنگلکاری ها مرغداری و دامداری پروانه داده می شد و اغلب تاییدیه داده می شود (تصویر پیوست ) و نحوه دفن زباله در جنگلها با طراحی و تایید محیطزیست نمونه بارز دیگر آنست . لیکن امروز بجز در جهت اجرای طرح ساماندهی خروج دام زمین دیگری واگذار نمی شود یعنی به حداقل خود رسیده است . - 3صدور پروانه اکتشاف و بهره برداری معادن برای معادن غیراستراتژیک و غیرمهم تقریبا ممنوع شده و حتی تعدادی از معادن که به جنگلها لطمه می زدند تعطیل شده است . - 4پروژه های عمرانی که بی محابا و تقریبا بدون هماهنگی با سازمان جنگلها و مراتع طراحی و هنگام اجرا به سازمان تحمیل می شد امروز به حداقل کاهش یافته است و بسیاری از وزارتخانه ها به همه ادارات و مشاورین مطالعه و طراحی پروژه های خود اعلام نموده اند، قبل از شروع باید با سازمان هماهنگ نمایند. - 5متاسفانه در پروژه های عمرانی عرصه ای که پروژه در آن باید اجرا شود، جزئ هزینه های پروژه دیده نمی شد وگرنه بسیاری از پروژه های عمرانی ، اقتصادی نیست و الان هم دیده نمی شود. ولی در بسیاری از پروژه ها مجریان موظف می شوند خسارت وارده را جبران نمایند. - 6فعالیت های بخش جنگل عمدتا در نوار جنگلی ، به صورت اجرای طرحهای جنگلداری اتفاق می افتاد. بنابراین حضور مردم در عرصه های بالادست مدنظر نبود در صورتی که از سال 1378حوزه آبخیز به عنوان واحد کار جهت بهره وری بیشتر از توانها و قابلیت های موجود در شیب شمالی رشته کوه البرز به جای برداشت چوب که یکی از ارزشهای بی شمار جنگل است ، برنامه ریزی و تامین اعتبار شد که در دست اجراست و در این طرح جامع ، مردم به حساب خواهند آمد (یعنی مدیریت سرزمین که از حوزه 30رامسر شروع شده است و در تجدید نظر طرحهای جنگلداری مدنظر قرار گرفته است و بخش توسعه جنگل آن در دست اجراست ) و در چهار اداره کل منطقه شمال ادامه دارد. - 7پالایش مجریان طرحهای جنگلداری ، متاسفانه بعضی از مجریان طرحها واجد شرایط لازم نیستند و یا به صورت مشکوک وارد مدیریت جنگل شده اند و یا با ضرایب پایین مجری طرح شده بودند؛ خلع ید شد که متاسفانه پس از چهار سال هنوز سازمان درگیر دادگاه و دادگاه کشی است . - 8اصلاح بیلان طرحهای جنگلداری بویژه آنهایی که با ضریب پایه واگذار شده بودند (با تعیین عادلانه بیلان طرحها و دریافت حق و حقوق دولت و مشخص شدن نقطه سر به سر طرحهای جنگلداری اعم از مجریان دولتی - خصوصی و تعاونی .) - 9ادامه اصلاح شیوه جنگل شناسی و حضور در تمام عرصه های جنگل و تغییر در شیوه های برداشت چوب و اداره جنگل . - 10افزایش بعد توریسم و اکوتوریسم در جنگلهای شمال به صورتی که تعداد پارکها و تفرجگاه های جنگلی تا چند برابر افزایش یافته است . - 11همکاری مشترک با کشور آلمان در سه حوزه آبخیز شمال برای ایجاد پارک طبیعت که تقریبا کار طراحی آن شروع خواهد شد و اصلا هدف برداشت چوب نیست . - 12چون عوامل تخریب از جنگلها حذف نشده است کاهش میزان برداشت چوب در طرحهای جنگلداری تا سقف 960هزار مترمکعب در سال جاری یعنی تقریبا 93مترمکعب در هکتار که فقط امسال 240/000مترمکعب کاهش برداشت داده شده است ، بدون این که چالشی برای کشور به وجود آورد. همچنین خوشبختانه با تقویت حفاظت و تامین سوخت فسیلی برای روستاییان و همچنین خروج 600/000واحد دامی و تک خانوارهای جنگل نشین برداشت غیرمجاز مورد مصرف روستاییان هم به طور قابل ملاحظه ای کاهش یافته است . - 13تشکیل دبیرخانه دایمی جنگل و صنعت و هدایت مردم و شرکتهای صنایع چوبی برای زراعت و تولید چوب که خوشبختانه نتیجه مثبت دارد و صنایع چوب و کاغذ مازندران در ساری با همکاری بانک کشاورزی و مردم و بعضی از صاحبان صنایع در استان گلستان به همین صورت به تولید چوب مشغولند و این صنایع آمادگی دارند عرصه هایی خارج از جنگل به آنها واگذار شود تا با جنگل کاری چوب مورد نیاز خود را تامین نمایند. - 14تغییر الگوی مصرف صنایع از چوب جنگلی به مواد اولیه جایگزین مانند استفاده از هیزم به جای گرده بینه - چوب آلات باغی - کاغذ باطله و... به صورتی که امروز بسیاری از مواد اولیه کارخانجات شمال از خارج از شمال تامین می گردد و در بعضی از صنایع بزرگ نئوپان به هفتاد درصد میزان مصرف هم رسیده است . - 15آزادسازی واردات چوب که خوشبختانه آن هم بر بازار چوب اثرگذار است و در سال 1380علاوه بر کالاهای چوبی واسطه مانند تخته لایی و نئوپان حدود 250000متر مکعب الوار و مقداری گردبینه وارد شده است که بسیاری از صنایع مانند صنایع ساختمانی - نجاری ها و مبل سازی ها و... از جنگل جدا ساخته و به نظر می رسد بر قاچاق چوب هم اثر گذاشته باشد، لیکن متاسفانه ورود گرده بینه با پوست کماکان مشکل قرنطینه نباتی را دارد. -16تسریع در اجرای طرح ساماندهی خروج دام که خوشبختانه مورد اقبال بسیاری از دامداران است ، ولی به علت کمبود اعتبار و عدم وجود زمین منابع ملی جهت واگذاری به آنان و نقص قانون با مشکل مواجه است که انشائالله امسال بخشی از آن با اجرای طرح صیانت رفع خواهد شد. -17برنامه ریزی و زمان بندی فعالیت های اجرایی طرحهای جنگلداری متناسب با ماهیت علمی و فنی آنها. -18تغییر جهت مدیریت جنگل و تقویت بخش حفاظت و احیائ و توسعه جنگلهای شمال در اجرای طرحهای جنگلداری که از سال 1379شروع شده است و با افزایش تعهدات مجریان در بیلان طرحها و در نهایت طرح صیانت در سال جاری عملی و گسترده خواهد شد تا انشائالله در سالهای آینده شاهد خسارت کمتر سیل باشیم . -19به موازات کاهش برداشت از جنگل و حل قسمتی از مشکلات اجتماعی و اقتصادی با هماهنگی دستگاه های مسوول سوخت رسانی و تسریع پروژه تغییر الگوی سوخت و بهنگام نمودن تعهدات طرحهای جنگلداری میزان تولید هیزم سوخت (تبدیل شده به زغال ) از 600000مترمکعب در سال 58به کمتر از 40000مترمکعب در سال 80رسیده است . بنابراین روند تصمیم گیری در سالهای اخیر به سمت مدیریت جامع و پایدارتر منابع بوده و مدیریت جنگلهای شمال را قابل تصمیم گیری و انعطاف پذیر نموده است بدون این که لطمه ای و یا چالشی به بخشهای مختلف وارد و دولت را درگیر نماید. خوشبختانه اواسط سال گذشته با مصوبه 80/5/1، 20147ت 24120ه . هیات دولت طرح صیانت از جنگلهای شمال در دستور کار سازمان مدیریت و برنامه ریزی قرار گرفت . قسمت اصلی آن با همکاری سازمان جنگلها و مراتع و سازمان حفاظت محیطزیست توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی تهیه و جهت تصویب و ابلاغ به هیات دولت تقدیم شده است ، امیدواریم هرچه سریعتر ابلاغ گردد تا برنامه کلان و درازمدت مدیریت جنگلهای شمال تدوین و تصویب شود. لیکن با حمایت سازمان مدیریت و برنامه ریزی و استفاده از فرصت به دست آمده توسط سازمان جنگلها و مراتع ، طرحی با همین نام به صورت میان مدت 10ساله تدوین و ارائه گردید که خوشبختانه با حمایت همکاران تامین اعتبار شده است و به عنوان یکی از طرحهای مهم و اساسی سازمان در دست اجراست . امیدواریم با اجرای این طرح ضمن تسریع در حفاظت ، توسعه و احیای جنگل و طرح ساماندهی خروج دام که سه محور عمده این طرح است ، در پایان برنامه موفق باشیم . همچنین اجرای این طرح باعث تغییر ساختار مدیریت طرحهای جنگلداری در طراحی و نظارت و اجرا می شود و از دولتی کار کردن و حجیم شدن سازمان بکاهد. همچنین اقدامات سالهای اخیر در جهت کاهش تصدیگری امور و واگذاری و فعالیت های سازمان به متخصصین جنگل بویژه فارغ التحصیلان دانشگاه است . سوال اینجاست که علیرغم این همه تلاش و فعالیت بی وقفه و اصلاحات در مدیریت جنگلهای شمال چه اتفاقی افتاده است که بعضی ارگانها ناگهان به فکر نجات جنگلهای شمال افتاده اند بدیهی است که تعطیلی مدیریت جنگل صورت مساله را پاک کردن است نه حل مساله . در پایان ضمن تشکر و قدردانی از همه همکاران از ریاست سازمان ، واحدهای مختلف آن و مخصوصا همه همکاران در حوزه معاونت جنگل و ادارات کل منابع طبیعی منطقه شمال که به صورت تیمی همیشه همکار و پشتیبان همه فعالیت ها هستند و زحمات همه این فعالیت ها را کشیده اند، سپاسگزاری می نمایم و همچنین از وزیران جهاد سابق و جهاد کشاورزی و خصوصا دکتر کلانتری ، ریاست سابق سازمان جنگلها و مراتع تشکر و قدردانی ویژه داشته باشیم که در طول این سالها ضمن حمایت همه جانبه و ایستادگی در مقابل فشارها و ناملایمات حتی یک مورد واگذاری طرح جنگل و چوب و زمین بر این حوزه معاونت تحمیل ننموده اند. به روح همکار بزرگوارمان مرحوم جناب آقای رشید غفاری جنگلبان نمونه منطقه تالش درود می فرستیم .
newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰
فرزند زمانه خود باش

گفت‌وگوی «جام‌جم» با میثم عبدی، کارگردان نمایش رومئو و ژولیت و چند کاراکتر دیگر

فرزند زمانه خود باش

نیازمندی ها