آیا پروسه استیضاح به برکناری ترامپ می انجامد؟ / شانس برکناری ترامپ از قدرت چقدر است؟

قرنی که در آن ناهنجاری های انسانی و غیر اخلاقی سراسر جامعه را به خود مشغول ساخته و زمینه تباهی ارزش های بشری را فراهم ساخته است.

روسای جمهور آمریکا نیز بسان نمادها و منتخبین این جامعه، از این مقوله مصون نمانده و با در پیش گرفتن مصالح شان دال بر انحصار قدرت و ثروت، غرق در مفاسد گوناگون شده اند.

در این میان دونالد ترامپ را می توان سرآمد روسای جمهور آمریکا دانست، مردی که از همان ابتدا و در بدو ورود به کاخ سفید، حواشی متعددی را با خود به همراه داشته است.

شکایت های پی در پی زنان آمریکایی مبنی بر سوء استفاده جنسی رئیس جمهور آمریکا از آنها در طول دهه های گذشته، از همان ابتدا و تا به امروز شماری از رسانه ها را به خود مشغول کرده است.

اتهام مداخله روس ها در پروسه منتهی به انتخاب شدن دونالد ترامپ، از دیگر اتهاماتی بوده که رئیس جمهور را مکررا در مظان اتهام قرار داده است.

واقعه ای که حتی پس از ارائه گزارش نهایی بازرس مولر خاتمه نیافته و هر روز ابعادی از آن روشن می گردد.

روز گذشته بود که مقامات استرالیایی از فشارهای ترامپ جهت روشن ساختن منبع اولیه درج چنین اتهامی پرده برداری نمودند.

رسانه های آمریکایی و استرالیایی گزارش داده بودند که ترامپ از موریسون خواسته بود تا به یافتن شواهدی برای بی اعتبار کردن آن تحقیقات کمک کند.

با این حال و با گذشت سه سال از ریاست جمهوری ترامپ، هیچ یک از اتهام های پی در پی وارده نتوانست زمینه سقوط و استیضاح ترامپ را فراهم نماید.

نظام ریاستی حاکم بر آمریکا و قدرت بلامنازع شخص رئیس جمهور در آن، یکی از عواملی محسوب می شود که عملا کار را برای استیضاح او از سوی کنگره و دستگاه قضائی آمریکا بیش از پیش سخت نموده است.

با این حال میزان اقدامات خلاف عرف و غیر قانونی ترامپ بحدی بوده که این روزها شاهد درز اخباری مبنی بر تلاش مجلس نمایندگان آمریکا برای استیضاح او می باشیم. قضیه تلاش ها برای استیضاح رئیس جمهور اما به سوء استفاده ترامپ از قدرتش برای حذف رقیب احتمالی انتخاباتی اش باز می گردد.

قضیه اوکراین گیت چیست؟

افشای مکالمه میان دونالد ترامپ با زلنسکی رئیس جمهور تازه کار اوکراین و تلاش او برای تحت فشار قرار دادن اوکراینی ها جهت درز اطلاعاتی در رابطه با فعالیت های اقتصادی پسر جو بایدن را می توان بزرگترین بحران دوران ریاست جمهوری ترامپ دانست.

رسانه ها مدعی اند که ترامپ در این مکالمه،‌همتای اوکراینی اش را تهدید نموده که اگر اسنادی دال بر تخلف های پسر بایدن (رقیب احتمالی ترامپ از حزب دموکرات در انتخابات ۲۰۲۰) را به او ارائه ندهد، مانع از ارسال کمک ۴۰۰ میلیون دلاری آمریکا به این کشور خواهد شد.

چگونگی افشای این رسوایی، به گزارش یک مقام امنیتی آمریکایی باز می گردد. افشاگر امنیتی با ارائه شکایتی از شخص رئیس جمهور، او را به سوء استفاده از قدرتش در راستای مصالح شخصی متهم نموده است. درج این خبر بسان بمبی خبری در رسانه های آمریکایی منتشر گردید.

نکته حائز اهمیت در این باره آنکه دستگاه قضایی آمریکا به ریاست ویلیام بار به همراه کاخ سفید، ترامپ را در این مسیر همراهی نموده و مکالمات وی را در سِروِری جدا از سیستم های رایانه ای معمولی مستقر در کاخ سفید ضبط نموده اند.

رسوایی اقدام یاد شده به حدی بود که در اولین گام کرت ولکر نماینده ویژه آمریکا در امور اوکراین از سمتش کناره گیری کرده و جهت پاره ای از توضیحات به کنگره آمریکا فراخوانده شده است.

کلید خوردن پروسه استیضاح در مجلس نمایندگان

سوء استفاده رئیس جمهور ترامپ از قدرتش در راستای مصالح شخصی بلافاصله با واکنش های شدیدی در سطح جامعه و در میان رقبای دموکراتش همراه بود. فضاحت صورت پذیرفته تا بدان حد بود که جز شخص رئیس جمهور، سایر هم حزبی هایش نیز از ورود به مسئله و دفاع از اقدام او امتناع ورزیده اند.

در این میان نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا که تا پیش از آن در برابر آغاز پروسه استیضاح ترامپ بدلیل نفوذ بالای جمهوری خواهان در سنا پرهیز می نمود، بلافاصله دستور کلید خوردن روند استیضاح را صادر نمود.

پلوسی هدف از این اقدام را فشار افکار عمومی آمریکا قلمداد نموده و رئیس جمهور را به انجام یک رسوایی بزرگ متهم کرد.

اکثریت دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا و قریب به سیصد تن از مسئولین پیشین امنیتی آمریکا نیز بر علیه ترامپ موضع گرفته و قاطعانه از روند استیضاح او دفاع نمودند. شدت اقدام صورت پذیرفته تا بدان حد بوده که میچ مک کانل رهبر جمهوری خواهان در سنا نیز اظهار داشته که نمی تواند در برابر اقدام مجلس نمایندگان اقدامی صورت دهد. شماری از نمایندگان هم حزبی ترامپ از جمله جاستین اماش نماینده ایالت مشیگان نیز از پروژه استیضاح دفاع نموده اند.

در این میان سه کمیته پرنفوذ مجلس نمایندگان آمریکا شامل کمیته های روابط خارجی، اطلاعات و امنیت و نظارت بر دولت در اولین گام پنج تن از اعضای برجسته وزارت امور خارجه من جمله نماینده مستعفی آمریکا در امور اوکراین را احضار کرده و از مایک پمپئو وزیر امور خارجه خواسته تا حداکثر ظرف یک هفته تمامی مدارک مربوط به ارتباط ترامپ با دولت اوکراین را به کنگره تحویل دهد. ارسال احضاریه برای رودی جولیانی وکیل شخصی دونالد ترامپ که نقش بسزایی در این مسئله ایفا نموده از دیگر اقدامات مجلس نمایندگان بوده است.

خشم ترامپ و احتمال به خطر افتادن جان افشاگر

رئیس جمهور آمریکا به سیاق گذشته همه چیز را از اساس منکر شده و اظهار داشته هدفش از این مکالمه و بردن نام پسر جو بایدن، صرفا از روی دلسوزی بوده است.

پافشاری کنگره اما با خشم ترامپ همراه بوده تا آنجا که وی خواستار بازداشت آدام شیف رئیس کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا به دلیل اغراق بیش از حد در سخنانش شده است.

سوی دیگر ماجرا به تلاش فزاینده ترامپ برای شناسایی افشاگر یاد شده باز می گردد،‌ امری که موجب به خطر افتادن جان او شده است.

دو تن از حامیان ترامپ جایزه ای ۵۰ هزار دلاری برای شناسایی او اختصاص داده اند. دموکرات های مجلس اذعان نموده اند که زمانی که تمهیدات لازم برای حفاظت از جان افشاگر اندیشیده شد، وی در کنگره شهادت خواهد داد

اندرو باکاج یکی از وکلای مدافع این افشاگر در نامه ای اظهار داشته است که وقایع هفته گذشته بر شدت نگرانی شان در مورد افشای هویت موکل‌شان و به خطر افتادن جان او، افزوده است

پیشینه استیضاح روسای جمهور در آمریکا

تا پیش از دونالد ترامپ، سه رئیس جمهور آمریکا به نام های اندرو جانسون، ریچارد نیکسون و بیل کلینتون تجربه استیضاح شدن را از سر گذرانده اند، روسای جمهوری که دو تن از آنها به شکلی ناپلئونی از استیضاح گریخته و یک تن پیش از قطعی شدن استیضاح استعفا داده اند.

اندرو جانسون اولین رئیس جمهور آمریکاست که طعم استیضاح شدن را چشیده است. او که در اواسط قرن نوزدهمین و به عنوان هفدهمین رئیس جمهور آمریکا در راس دولت قرار داشت در اقدامی که از سوی کنگره سوء استفاده از قدرت تعبیر شد، مبادرت به برکناری ادوین استنتون، وزیر جنگ کابینه نمود.

همین امر به استیضاح او در سنا منجر شد که در آن رئیس جمهور موفق شد تنها با اختلاف یک رای بر سر کارش بماند.

مورد دوم اما به ریچارد نیکسون و رسوایی واترگیت او باز می گردد. در این رسوایی، مامورین اف بی آی در اقدامی غیرمنتظره و در راستای مصالح انتخاباتی رئیس جمهور وقت، اقدام به کارگذاشتن شنود در هتل محل استقرار ستاد انتخاباتی حزب دموکرات به عنوان رقیب نیکسون نمودند، امری که با افشای آن به رسوایی واترگیت مشهور شد.

میزان رسوایی بار آمده تا بدان جا بود که نیکسون بدلیل اطمینان از قطعی بودن برکناری اش، پیش از برگزاری پروسه استیضاح در مجلس سنا، از ریاست جمهوری استعفا داد.

با این حال تعقیب قضایی ریچارد نیکسون بعد از برکناری وی توسط دادگاه ادامه یافت و در نهایت به محکومیت او منجر شد.

مورد سوم به رسوایی جنسی بیل کلینتون باز می گردد. رئیس جمهور دموکرات آمریکا در رابطه با ارتباطش با مونیکا لوئینسکی کارآموز سابق کاخ سفید به شهادت دروغ و گمراه کردن دادگاه در دستیابی به حقیقت متهم شد.

همین امر به استیضاح کلینتون منجر شد، با این حال، او نیز به مانند سلفش اندرو جانسون تنها با اتکا به یک رای اضافه توانست در کاخ سفید بماند.

احتمال برکناری ترامپ از قدرت چقدر است؟

پیشتر اشاره شد که بدلیل نظام ریاستی حاکم بر آمریکا، رئیس جمهور از قدرت بالایی برخوردار می باشد، همین امر پروسه های منتهی به عزل او را بیش از پیش سخت می نماید.

بنابر قوانین حاکم بر آمریکا، دو راه برای برکناری رئیس جمهور وجود دارد. راه اول از طریق خواست کنگره (مجلس نمایندگان و سنا) و برگزاری پروسه استیضاح است که در آن، ابتدا می بایستی اکثریت مجلس نمایندگان آمریکا بدان رای داده و سپس این مجلس سنا است که رای به استیضاح یا عدم استیضاح رئیس جمهور می دهد.

شرط پذیرش استیضاح رئیس جمهور، کسب حداقل ۶۷ رای موافق از ۱۰۰ رای حاضر در سنا می باشد.

طرح مسئله در کنگره نیز تنها زمانی امکان پذیر است که علیه رئیس جمهور به جرم ارتکاب جرائم بزرگ و خائنانه، اقامه دعوا شده باشد. به واقع یکی از سه جرم کلیدی خیانت؛ رشوه و یا سوء‌استفاده از قدرت از سوی رئیس جمهوری، می بایستی در پروسه منتهی به استیضاح ثابت گردد.

مسیر دوم اما از طریق دیوان عالی فدرال ایالات متحده آمریکاست که در این مسیر دیوان یاد شده بر علیه رئیس جمهور اعلام جرم نموده و مجددا درخواستش را برای بررسی مسئله به کنگره عودت می دهد و این کنگره و در راس آن مجلس سنا است که تصمیم نهایی را اتخاذ خواهد کرد.

گام اول رویه استیضاح معمولا از کمیته قضائی مجلس نمایندگان آغاز می شود. آنچنان که در پرونده نیکسون و کلینتون نیز ابتدا این کمیته قضائی بود که رئیس جمهور را مستحق استیضاح تشخیص داد.
با این حال و با توجه به دو راه پیش رو منتهی به استیضاح و با اذغان به نفوذ بالای جمهوری خواهان در کنگره که هم اکنون اکثریت سنا را در اختیار دارند و همچنین مقاومت های دولت ترامپ در برابر روند تحقیقات که ممکن است موجب شود این پروسه ماه ها به طول انجامد، بعید به نظر می رسد که علی رغم مساعدت مجلس نمایندگان، کار ترامپ در مجلس سنا یکسره شود.

پیش رو بودن انتخابات آتی ریاست جمهوری و تلاش جمهوری خواهان برای عدم واگذاری کاخ سفید به رقبای دموکرات‌شان، آنها را مجاب خواهد نمود که احتمالا پا بر روی عدالت گذارده و از جرم سوء استفاده رئیس جمهور از قدرتش عدول نمایند و زمینه تداوم حضور ترامپ در کُرسی ریاست جمهوری را فراهم آورند.

* ابوالفضل ولایتی - کارشناس مسائل غرب آسیا