کشاورزان چوب بی‌تدبیری دولت را می‌خورند / وزارت کشاورزی متولی خوبی در این بخش نبوده است

در این زمینه اغلب کشاورزان با نگرانی از تامین معیشت خود و خانواده، گلایه از سوء مدیریتی دارند که باعث شده تا به دلیل کاهش قیمت قابل توجه محصولاتشان حتی صرفه اقتصادی برداشت نداشته و چاره‌ای جز شخم زدن محصولات یا چرای دام برایشان باقی نمانده باشد.

این درحالی است که اگرچه همه مسئولان از محدودیت‌های منابع آبی کشور مطلع هستند، ولی ظاهرا نسبت به بروز چنین اتفاقی بی‌تفاوت بوده و سیاست‌های دیگری را دنبال می‌کنند. جام جم آنلاین در این زمینه گفت‌وگویی با علی وقف‌چی، دبیر کمیسته آب کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس داشته تا از وی درباره دلایل بروز چنین شرایطی پرس و جو کند که در ادامه می‌خوانیم.

بله؛ این اتفاق متاسفانه افتاده و مشکلات زیادی هم در معیشت کشاورزان ایجاد کرده که ناشی از بی‌تدبیری مسئولان در این بخش بوده است که تنها بازنده این روند کشاورزان زحمت کش هستند.

بارها و بارها در این زمینه مصاحبه شده و اظهارنظرهای متفاوتی داریم، اصلی‌ترین نکته تکمیل نبودن زنجیره تولید در این بخش است و متاسفانه تا به امروز هم برنامه‌ای از سوی وزارتخانه برای تکمیل این زنجیره ارایه نشده است. البته فقط این موضوع نیست چون حداقل طی سه سال گذشته حتی یک لایحه از سوی وزارت جهاد کشاورزی برای بهبود و ساماندهی بازار ارایه نشده است.

بدون تردید چنین بوده، ببینید بارها شاهد کمبود محصولی خاص در بازار طی دوره‌ای بودیم و چندماه بعد همان محصول به دلیل ارزانی اصلا برداشت نمی‌شود. این نشان دهنده نبود برنامه منسجم از سوی نهاد مسئول یعنی وزارت جهاد کشاورزی است. وقتی مسئولان و مدیران وزارت جهاد کشاورزی نمی‌توانند دقیقا برآورد کنند که آمار تولید محصول چقدر است و چقدر در بازار نیاز داریم خوب کاملا طبیعی است که یا یک دوره‌ای کمبود داریم یا دوره‌ای اینقدر تولید می‌کنیم که مثل امروز ارزش برداشت ندارد. تنها دستاورد چنین سوء مدیریتی نابودی منابع در این بخش است.

بله؛ اجازه دهید اینگونه بگویم که نبود آمار دقیق نه تنها در این بخش بلکه دربسیاری از بخش‌ها باعث بروز مشکلاتی می‌شود که تنها بازنده آن تولیدکنندگان هستند. به عنوان مثال تخم مرغ، مرغ یا حتی انواع محصولات کشاورزی دقیقا در این شرایط گرفتار شدند و تولیدکنندگان را با ورشکستی روبرو کرده‌اند. اگر آمار داشته باشیم که بتوانیم عرضه و تقاضا را مدیریت کنیم و مازاد تولید را به صنایع تبدیلی یا بازارهای صادراتی ارسال کنیم قطعا تولید ادامه دار و منطقی داریم در غیراین صورت هرسال شاهد اتفاقی خواهیم بود که اکنون تجربه می‌کنیم. در بخش کشاورزی منابعی که از بین می‌رود درواقع نه فقط مربوط به حال حاضر است بلکه ما از جیب آیندگان هم هزینه می‌کنیم اما بدون استفاده و ارزش افزوده.

تکرار چنین اتفاق‌هایی طی سنوات گذشته بارها دلیل اصلی استیضاح وزیر مربوطه بوده اما متاسفانه هیچ دستاوردی حاصل نشده و چند ماه بعد دوباره شاهد تکرار مشکل بوده‌ایم. اتفاقا درباره شرایط امروز کشاورزان نیز دوباره طرح استیضاح وزیر کلید خورده است. نمایندگان به وظیفه قانونی خود عمل می‌کنند اما نتیجه در سطوح مدیران میانی وزارتخانه رقم می‌خورد که متاسفانه تاکنون برنامه مشخصی از خود ارایه نکرده‌اند. اجازه دهید برای شما مثالی بزنیم، هرسال می‌بینیم مسئولان وزارت جهاد جشن خودکفایی گندم می‌گیرند ولی امسال این افراد مسئولیت کاهش تولید گندم را به عهده چه کسی خواهند گذاشت؟ متاسفانه هیچ تدبیری در بخش تکمیل زنجیره تولید نبوده است.

به نکته خوبی اشاره کردید، واسطه درتجارت به ذات خود کلمه منفی یا نگران کننده‌ای نیست درصورتی که بتوانیم برای آن تعریف درستی داشته باشیم و نظارت منطقی در عملکرد آنها وجود داشته باشد. درفرایندهای تجاری واسطه‌ها می‌توانند رونق تولید و گردش مالی منطقی ایجاد کنند اما کم‌کاری مسئولان در این بخش باعث شده تا تنها به جنبه منفی واسطه بپردازیم. ببینید اگر در بخش کشاورزی واسطه به معنای واقعی و اصولی خود وجود داشته باشد قطعا عرضه کالا منطقی خواهد شد و تولیدکننده هم می‌تواند برای آینده خود برنامه‌ریزی کند. کشاورزان معمولا نمی‌توانند برای محصولات خود بازاریابی منطقی داشته باشند چون باید توجه به پروسه تولید داشته باشند. پس بهتر است بجای انکار واسطه‌ برای آن تعریف اصولی و منطقی ارایه کنیم.

اتفاقا این نکته‌ای است که خود ما نیز به آن تاکید داریم. ببنید درحالی که مثلا محصول خیار یا گوجه‌فرنگی با استفاده از منابع آب و هزینه‌های مختلف توسط کشاورزان تولید شده و به دلیل نبود مشتری شخم زده می‌شود در کشورهای همسایه ایران بیش از یک دلار خریدار دارد. چرا مسئولان جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت موانع صادراتی این مازاد تولید را برنمی‌دارند که حداقل بتوانیم محصول تولید شده را به این بازارها ارسال کنیم و ارزش افزوده برای اقتصاد داشته باشیم؟

این نوع دیدگاه یعنی پاک کردن صورت مسئله، شما فکر می‌کنید محصولی که روی زمین می‌پوسد و از بین می‌رود ارزش افزوده برای اقتصاد ما دارد یا اینکه صادرات کنیم و در شرایطی که نیازمند افزایش درآمدهای ارزی هستیم از آن در اقتصاد استفاده‌های دیگری داشته باشیم؟ این چنین اظهارنظرها از سوی گروهی خاص با اهداف کاملا خاص مطرح می‌شود. ببینید من فقط اعتقاد دارم اگر این نوع اظهارنظرها خیانت نیست قطعا سوء‌مدیریت و بی‌تدبیری است که کشاورزی ایران را به ورشکستگی نزدیک می‌کند. امروز سیاست‌های اشتباه در بخش کشاورزی باعث شده بجای اینکه این بخش فرصت شناخته شود به تهدید نگران کننده تبدیل شده باشد.

بارها مطرح شده اما بازهم تکرار می‌کنم، آمار دقیق و ارایه برنامه مدون در بخش کشاورزی جهت مدیریت تولید. در این زمینه اگر بتوانیم آمار دقیق داشته باشیم می‌توانیم برای تولید برنامه‌ریزی داشته باشیم و اگر مازادی ایجاد شد با استفاده از ظرفیت‌های صنایع تبدیلی و همچنین صادرات معیشت تولیدکنندگان را مدنظر داشته باشیم نه اینکه آنها را در معرض ورشکستگی قرار دهیم.