علت ایجاد سندرم تخمدان پلی کیستیک pco و عوارض آن مانند ناباروری

به نقل از متخصص غدد دکتر منشادی مشخصه بارز سندروم پلی کیستیک تخمدان PCOS پریودهای نامنظم یا عدم پریود است زنان مبتلا به این سندروم، معمولاً چندین کیست در تخمدان خود دارند که از تولید بیش از حد هورمونی به اسم آندروژن نشأت می‌گیرد. این زنان معمولاً سطح انسولین خونشان بیش از حد نرمال است. انسولین هورمونی است که در لوزالمعده تولید می‌شود. این هورمون به بدن کمک می‌کند تا قند (گلکوز) را به انرژی تبدیل کند.

حدود 50 درصد زنان مبتلا، به اختلالات سنگین وزنی یا چاقی نیز دچار هستند. علائم شایع این بیماری عبارتند از: آکنه (درمان و رفع آکنه نابجارویی مو در زنان (پرمویی) و کچلی با الگوی مردانه.(برگرفته از سایت دکتر جمیلی)

بسیاری از زنان مبتلا به PCOS درمی‌یابند که می‌توانند علائم خود را مدیریت کرده و خطر سایر بیماری‌ها را با کنترل کردن رژیم غذایی و انتخاب‌های سبک زندگی خود کاهش دهند.

پریود نامنظم و خطر کیست تخمدان

سندروم پلی کیستیک تخمدان (PCOS) یک اختلال هورمونی شایع در میان زنان مولد است. ممکن است زنان مبتلا به PCOS دارای پریودهای قاعدگی کم یا طولانی بوده یا سطح هورمون مردانه (آندروژن) بالایی داشته باشند. شاید تخمدان‌ها چندین مجموعه کوچک از مایع (غدد ترشحی) داشته باشند و نتوانند به طور منظم تخمک آزاد کنند.

دلیل اصلی سندروم PCOS ناشناخته است. تشخیص زودهنگام و درمان بهمراه کم کردن وزن می‌تواند خطر عوارض بلند مدت آن از جمله دیابت نوع دو و بیماری قلبی را کاهش دهد. در صورت وجود نگرانی در مورد دوره‌های قاعدگی خود به پزشک متخصص تغذیه مراجعه کنید، همچنین اگر نابارورید یا اگر نشانه‌های وجود آندروژن زیادی در خون را مثل پرمویی روزافزون، آکنه و کچلی با الگویی مردانه دارید

علل سندروم پلی کیستیک تخمدان

دلیل اصلی سندروم PCOS ناشناخته است. عواملی که در ایجاد این سندروم نقش دارند عبارتند از:

• انسولین زیادی. انسولین هورمونی است که در لوزالمعده ساخته می‌شود و به سلول‌ها امکان استفاده از قند، منبع اصلی انرژی در بدن، را می‌دهد. اگر سلول‌های شما در برابر تأثیر انسولین مقاوم شوند، سطح قند خون شما می‌تواند افزایش یافته و بدن نیز انسولین بیشتری تولید خواهد کرد. انسولین زیادی می‌تواند تولید هورمون آندروژن را نیز افزایش دهد، که منجر به دشواری در تخمک گذاری می‌شود.
• التهاب ضعیف. این اصطلاح برای توصیف حالتی به کار می‌رود که گلبول‌های سفید خون، موادی را برای مبارزه با عفونت تولید کنند. مطالعات نشان داده است که زنان مبتلا به PCOS نوعی از التهاب ضعیف را دارند که تخمدان‌های پلی کیستیک را تحریک به تولید آندروژن می‌کند، که در نتیجه می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی و عروقی شود.
• وراثت. مطالعات نشان داده‌اند که ژن‌های بخصوصصی با PCOS مرتبط اند.
• آندروژن اضافی. در این سندروم تخمدان‌ها بطرز غیر طبیعی میزان بالایی از آندروژن را تولید می‌کنند، که منجر به پرمویی و آکنه می‌شود.

علائم بالینی

نشانه‌ها و علائم بالینی این سندروم معمولاً در حدود زمان اولین دوره قاعدگی در دوران بلوغ ایجاد می‌شود. در برخی از موارد، این سندروم بعدها ایجاد می‌شود، برای مثال در پاسخ به افزایش وزن قابل توجه.

علائم و نشانه‌های این بیماری متغیر است. تشخیص بیماری PCOS هنگامی میسر است که بیمار حداقل دو نشانه از نشانه‌های زیر را داشته باشد:

پریود نامنظم

چرخه‌های قاعدگی کم، نامنظم یا طولانی شایع‌ترین نشانه PCOS است. برای مثال، اگر شما کمتر از 9 بار در سال پریود شوید، یعنی بین هر پریود 35 روز فاصله و در هنگام پریود نیز بطرز غیرطبیعی خونریزی بیش از حد داشته باشید.

آندروژن اضافی

افزایش میزان هورمون مردان در بدن می‌تواند منجر به بروز علائم فیزیکی شود، مانند موی زیاد در بدن و صورت (پرموئی) و آکنه‌های نامنظم شدید و کچلی با الگوی مردانه.

تخمدان‌های پلی کیستیک

ممکن است تخمدان‌ها بزرگ شده و دارای غدد ترشحی باشد که تخمک‌ها را احاطه کرده‌اند. در نتیجه، تخمدان‌ها نخواهند توانست به طور منظم عمل کنند.

معمولاً در صورت چاقی بیماری، علائم این سندروم وخیم‌تر خواهد بود.

تشخیص پزشکی

هیچ آزمایش پزشکی برای تشخیص قطعی PCOS وجود ندارد. احتمالاً پزشک از شما در مورد سابقه سلامتی‌تان، از جمله دوره‌های قاعدگی و تغییرات در وزن خواهد پرسید. همچنین معاینه جسمانی شامل بررسی نشانه‌های رشد بیش از اندازه مو، مقاومت در برابر انسولین و آکنه است.

پس از این معاینات، تجویز پزشک موارد زیر خواهد بود:

• معاینه لگن. پزشک هم بصورت تصویری و هم دستی ارگان‌های زایمان بیمار را برای وجود توده، تومور یا سایر ناهنجاری‌ها معاینه می‌کند.
• آزمایشات خون. ممکن است خون شما را برای معاینه میزان هورمون‌ها آنالیز کنند. با این معاینات احتمال ناهنجاری‌های قاعدگی یا ترشح اضافی آندروژن که علل پیش‌زمینه PCOS هستند بررسی می‌شود. همچنین ممکن است آزمایشات خون برای بررسی تحمل پذیری گلوکز و میزان کلسترول و تری گلیسیرید خون گرفته شود.
• فراصوت. پزشک ظاهر تخمدان را بررسی کرده و ضخامت دیواره رحم را معاینه می‌کند. یک وسیله ترکه مانند (ترانسدوکتور) در واژن قرار داده می‌شود (سونوگرافی ترانس واژینال). ترانسدوکتور امواج صوتی را ارسال می‌کند که بصورت تصویری روی صفحه نمایشگر کامپیوتر نشان داده می‌شوند.

در صورت تشخیص PCOS در بیمار، پزشک احتمالاً آزمایشات دیگری را برای عوارض آن تجویز خواهد کرد. این آزمایشات عبارتند از:

• معاینه متناوب فشار خون، تحمل پذیری گلوکز و میزان کلسترول و تری گلیسیرید.
• غربالگری برای افسردگی و اضطراب
• غربالگری برای آپنه خواب انسدادی

عوارض

عوارض PCOS عبارتند از:

• ناباروری
• دیابت بارداری یا فشار خون بالای ناشی از بارداری
• سقط جنین یا زایمان پیش از موعد
• استاتو هپاتیت غیرالکلی - التهاب شدید کبد ناشی از تجمع چربی در کبد
• سندروم متابولیک- مجموعه‌ای عوامل مثل فشار خون بالا، قند خون بالا، میزان غیرطبیعی کلسترول یا تری گلیسیرید که بطرز قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی - عروقی را افزایش می‌دهد.
• دیابت نوع دو یا پیش دیابت
• آپنه خواب
• افسردگی، اضطراب و اختلالات تغذیه‌ای
• خونریزی غیرطبیعی از رحم
• سرطان مخاط رحم

درمان

درمان سندروم PCOS بر مدیریت نگرانی‌های فردی همچون ناباروری، پر موئی، آکنه یا چاقی متمرکز است. درمان‌های خاص شامل تغییرات در سبک زندگی یا دارو درمانی است.

دارو

برای تنظیم کردن چرخه قاعدگی، پزشک می‌تواند داروهای زیر را تجویز کند.

ترکیبی از قرص‌های ضدبارداری.

قرص‌های حاوی استروژن و پروژسترون، باعث کاهش تولید آندروژن و تنظیم شدن هورمون استروژن می‌شود. تنظیم هورمون‌های بیمار می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان مخاط رحم را کاهش داده و خونریزی غیرطبیعی، پُرموئی و آکنه را درمان کند. امکان دارد به جای قرص، پزشک برای شما از پچ‌های پوستی یا حلقه‌های واژنی تجویز کند که حاوی ترکیبی از استروژن و پروژسترون هستند.

درمان با پروژسترون

مصرف پروژسترون برای ده الی چهارده روز و هر یک یا دو ماه در میان می‌تواند علاوه بر تنظیم کردن پریود، شخص را در برابر سرطان مخاط رحم محافظت نماید. درمان با پروژسترون سطح آندروژن را بهبود نمی‌بخشد و همچنین مانع از بارداری نخواهد شد. قرص‌های صرفاً پروژسترون یا دستگاه‌های درون رحمی حاوی پروژسترون گزینه‌های مناسب‌تری هستند اگر می‌خواهید از بارداری نبز جلوگیری کنید.

برای کمک به تخمک گذاری، پزشک شما ممکن است داروهای زیر را تجیز کند.

• کلومیفن (کلومید) این داروی خوراکی ضد استروژن در قسمت اول چرخه قاعدگی مصرف می‌شود.
• لتروزول (فمارا) این داروی ضد سرطان سینه، می‌تواند در تحریک تخمدان‌ها موثر باشد.
• متفورمین (گلوکوفاژ، فورتامت و غیره) این داروی خوراکی برای درمان دیابت نوع دوم تجویز می‌شود و می‌تواند مقاومت انسولین را بهبود بخشیده و میزان انسولین خون را کاهش دهد. اگر با استفاده از کلومیفن باردار نشدید، پزشک می‌تواند متفورمین را نیز برایتان تجویز کند. اگر پیش‌دیابت دارید، مصرف متفورمین می‌تواند پیشرفت دیابت نوع دو را کُند کرده و به کاهش وزن کمک کند.
• گنادوتروپین ها این داروهای هورمونی بصورت تزریقی تجویز می‌شوند.

برای کاهش رشد موهای زائد نیز دکتر داروهای زیر را می‌تواند تجویز نماید:

• قرص‌های ضدبارداری. این قرص‌ها تولید آندروژن را که می‌تواند باعث رشد اضافی موها شود، کاهش می‌دهند.
• اسپیرونولاکتون (آلداکتون) این دارو جلوی تأثیرات آندروژن بر پوست را می‌گیرد. اسپیرونولاکتون می‌تواند باعث بروز نواقص مادرزادی شود، به همین خاطر جلوگیری از بارداری در زمان مصرف این دارو ضروری است. مصرف این دارو برای زنان باردار یا کسانی که قصد بارداری دارند توصیه نمی‌شود.
• افلورنیتین (وانیکا) این کرم می‌تواند رشد موهای صورت را در زنان کُند نماید.
• الکترولیز سوزنی بسیار ریز به هر فولیکول مو فرو می‌شود. این سوزن جریان الکتریکی ساتع می‌کند تا به فولیکول مو آسیب رسانده و در نهایت آن را از بین ببرد. ممکن است نیاز به چندین روش درمانی باشد.

در پیش گرفتن تغییرات سبک زندگی

با تغییر برخی از عادت های روزانه و روش های معمول زندگی می توان به درمان سندرم پلی کیستیتک کمک نمود.

تمرینات بدنی

سندروم PCOS نیز همچون خیلی از اختلالات، به در پیش گرفتن سبک زندگی جدید پاسخ مثبت می‌دهد. این تغییرات شامل ورزش کردن و تحرک جسمانی روزانه است. هر دو این موارد به کاهش مقاومت انسولین کمک می‌کند، مخصوصاً در صورتی که با محدود کردن مصرف کربوهیدرات‌های ناسالم همراه شود. خیلی از متخصصین اتفاق نظر دارند که هر 150 دقیقه ورزش در هفته ایده‌آل است.

از دست دادن وزن

فعالیت روزانه، مصرف قند کم و رژیم غذایی کم التهاب نیز می‌تواند منجر به کاهش وزن شود. زنان تخمک‌گذاری بهتری را با کم کردن وزن تجربه می‌کنند، به همین خاطر زنان چاق یا دارای اضافه وزن که می‌خواهند باردار شوند، باید به دنبال انجام تمرینات ورزشی مورد تأیید پزشک باشند.

کاهش استرس

علائم همراه با سندروم PCOS می‌تواند موجب استرس شود. روش‌های کاهش استرس که می‌تواند ذهن را آرام کرده و شما را به هماهنگی با بدنتان برساند، می‌تواند مثمر ثمر باشد. این تمرینات شامل یوگا و میدیتیشن است. مشورت با یک فیزیوتراپ یا پزشک متخصص می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد.

چه غذاهایی را باید به رژیم غذایی خود اضافه کرد؟

• سبزیجات غنی از فیبر، مانند کلم بروکلی
• پروتئین‌های سبک، همچون ماهی.
• غذاهای و ادویه‌های ضد التهاب، همچون زردچوبه و گوجه.

غذاهای غنی از فیبر می‌تواند در مبارزه علیه مقاومت انسولین، با کُند کردن هضم و کاهش تأثیر قند در خون به بدن کمک کند. این امر برای زنان مبتلا به PCOS نیز سودمند است. گزینه‌های مناسب برای مصرف غذاهای غنی از فیبر عبارتند از:

• سبزیجاتی همچون کلم بروکلی، گلم کلم، کلم بروکسل
• سبزیجات همچون کاهوی برگ قرمز و سبزی شاهی
• فلفل سبز و قرمز
• عدس و انواع لوبیا
• مغز بادام
• توت‌ها
• سیب زمینی شیرین
• کدو حلوایی
• کدو تنبل

منابع پروتئین سبک همچون توفو، مرغ و ماهی، فیبر زیادی ندارند ولی به خوبی شخص را سیر کرده و گزینه سالم غذایی برای زنان مبتلا به PCOS به شمار می‌روند.

غذاهایی که بتوانند التهاب را کاهش دهند نیز ممکن است برای مبتلایان به این سندروم سودمند باشند. از جمله:

• گوجه
• کلم پیچ
• اسفناج
• مغز بادام و گردو
• روغن زیتون
• میوه‌هایی همچون زغال اخته و توت فرنگی
• ماهی‌های چرب غنی از اسید چرب امگا 3 همچون قزل آلا و ساردین

چه غذاهایی را باید محدود و از چه غذاهایی باید پرهیز کرد؟

• غذاهایی سرشار از کربوهیدرات تصفیه شده، همچون نان سفید و کیک مافین.
• میان‌وعده‌های و نوشیدنی‌های شیرین.
• غذاهای التهاب آور، همچون گوشت قرمز.

کربوهیدرات‌های تصفیه شده موجب التهاب می‌شوند، مقاومت انسولین را افزایش داده و باید از آنها پرهیز کرد. این غذاها شامل مواد تصفیه شده زیادی هستند:

• نان سفید
• کیک مافین
• شیرینی صبحانه
• دسرهای شیرین
• سیب زمینی سفید
• هر غذایی درست شده از آرد سفید

رشته‌های ماکارونی که بعنوان اولین مواد تشکیل دهنده حاوی سمولینا، آرد دوروم یا آرد گندم دوروم هستند، سرشار از کربوهیدرات بوده و فیبر کمی دارند. این نوع غذاها را باید از رژیم غذایی حذف کرد. ماکارونی ساخته شده از آرد لوبیا یا عدس بجای آرد گندم، جایگزین فوق‌العاده‌ای هستند.

قند یکی از کربوهیدرات‌هاست باید در هر زمانی از آن پرهیز کرد. در هنگام مطالعه برچسب مواد غذایی، حتماً به نام‌های مختلف قندها توجه کنید. اسم‌هایی همچون ساکاروز، شربت ذرت سرشار از فروکتوز و دکستروز. قند می‌تواند در نوشیدنی‌ها نیز یافت شود، مثل نوشابه یا آبمیوه.

ایده خوبی که غذاهای التهاب آور را نیز کاهش داده یا حذف کنید، غذاهایی همچون سیب‌زمینی سرخ کرده، مارگارین و گوشت قرمز یا فرآوری شده را نیز از رژیم غذایی حذف نمایید.

سندروم PCOS چطور بر بارداری شخص تأثیر می‌گذارد؟

پاسخ این سوال برای هر کس متفاوت است. به عبارت دیگر، بسیاری از زنان مبتلا به PCOS در باروری مشکل دارند. قلب شیوه زندگی کردن یک بانو با PCOS در درک بدن خود و اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی است تا علائم خود را بهبود بخشیده و زندگیمان را متحول کنیم. بر مشکلات نازایی می‌توان در اغلب موارد با تنظیم کردن هورمون‌ها فائق آمد. گاهی اوقات این کار ننیازمند تغییرات رژیم غذایی است، گاهی اوقات این کار به معنی تغییر دادن در سبک زندگی یا مکمل‌ها همچون ورزش کردن است یا از بین بردن مواد سمی در اطراف خود، ولی در بیشتر اوقات برای فائق آمدن بر مشکلات نازایی به همه اینها نیاز است.

چرا باید از مواد عاری از گلوتن استفاده کرد و لبنیات را نیز کم کرد؟

در اکثر زنان مبتلا به PCOS، گلوتن باعث التهاب می‌شود که خود را در بسیاری از سیستم‌های PCOS بدن شما، همچون نفخ، آکنه، افزایش وزن و موارد بسیار بیشتر نشان می‌دهد. متخصصین تغذیه می‌گویند که مهمترین مشترکات برای زنان مبتلا به PCOS این است که گلوتن، لبنیات و سایر غذاها باعث التهاب می‌شود، مخصوصاً برای افرادی که مبتلا به عارضه‌های سیستم ایمنی بدن هستند. فلسفه مصرف غذاهای درمان کننده PCOS بر محور کاهش التهاب شکل گرفته است که در هنگامی اتفاق می‌افتد که بدن می‌خواهد در برابر مواد تحریک کننده از خود دفاع کند. در مورد زنان مبتلا به PCOS، گلوتن یکی از مواد تحریک کننده اصلی است. حذف این ماده غذایی از رژیم غذایی شما بطور قابل ملاحظه‌ای علائم شما را در هفته اول کاهش خواهد داد. در مرکز روش درمان PCOS در بانوان مصرف رژیم غذایی مبتنی بر غلات، گیاهی، پروتئین خالص، عاری از گلوتن، عاری از لبنیات یا لبنیات کم و عاری از سویای فرآوری شده است. این روش تغذیه امروزه به صدها زن مبتلا به PCOS کمک کرده تا حس بهتری داشته باشند، بهبودی خود را به دست آورند و زایایی خود را دوباره بازگردانند (بسیاری از آنها حتی باردار شده‌اند).

برای موهای نازک شده چه باید کرد؟

بسیاری از زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) احساس می‌کنند که می‌توانند با اکثر علائم جسمانی این بیماری کنار بیایند - افزایش وزن، آکنه و پرموئی. ولی از دست دادن موهای سر می‌تواند شخص را ویران کرده و غیرقابل تحمل است. از دست دادن مو می‌تواند موجب اضطراب و افسردگی شده و موجب شود شخص زمان زیادی را در مقابل آینه صرف پوش دادن مو و استفاده از اسپری مو نماید تا تاج سر خود را که دچار کچلی شده است، بپوشاند. با دنبال کردن شیوه زندگی مقابله با PCOS، هورمون‌های شما را متعادل کرده، از دست دادن مو را کاهش داده و موی سرتان دوباره رشد خواهد کرد.