رهبر آینده جریان صدر و زمزمه‌های بازگشت «سید جعفر الصدر» به کارزار سیاست

با این حال، اخیرا اتفاق جدیدی نیز در عرصه سیاسی عراق رخ داده است که توجه رسانه های مختلف را به خود جلب کرده است. نمایندگان پارلمان عراق «سید محمد جعفر الصدر» را به عنوان سفیر در وزارت خارجه این کشور منصوب کردند؛ مسأله ای که سؤالات بسیاری را در اذهان عمومی در چرایی این اقدامِ پارلمان، ایجاد کرد.

اما جعفر الصدر کیست که به عنوان سفیر در وزارت خارجه عراق منصوب شده است؟ جعفر صدر تنها پسر «محمدباقر صدر» فقیه برجسته عراقی بود که در هنگام اعدام پدرش در زمان حکومت صدام 10 سال سن داشت. پس از آن در حوزه تحصیل کرد، به کسوت روحانیت درآمد و از نزدیکان پسرعموی پدرش «سید محمد صدر» مرجع تقلید شیعیان عراق شد.

سید محمد صدر یک سال پیش از ترورش در سال 1998 او را پنهانی به قم فرستاد تا دفتر نمایندگی‌اش در این شهر را تأسیس کرد اما این دفتر هرگز پا نگرفت و جعفر به لبنان رفت، از لباس روحانیت درآمد و پس از مدتی برای تحصیل در رشته حقوق به لندن رفت.

جعفر صدر پس از بازگشت به عراق در انتخابات پارلمانی 2010 شرکت کرد و به‌جای آن که مانند دیگر نزدیکانش در فهرست جریان صدر قرار گیرد به ائتلاف دولت قانون پیوست و کاندیدای پنجم این ائتلاف در استان بغداد بود و با این که فعالیت سیاسی چندانی نداشت، توانست از بسیاری از سیاست‌مداران شناخته‌شده رأی بیشتری کسب کند و در بین کاندیداهای فهرست خود در رده دوم قرار گیرد. در مذاکرات جریان‌های عراقی شیعه پس از پایان انتخابات هم نام وی به عنوان یکی از کاندیداهای نخست‌وزیری عراق مطرح شد.

واقعیت آن است که بسیاری بر این باورند که جریان صدر قصد دارد «سید جعفر صدر» را برای ورود به عرصه سیاسی آماده سازد. به همین دلیل، این افراد انتصاب جعفر صدر به عنوان سفیر در وزارت خارجه عراق را بی ارتباط با این تلاش جریان صدر نمی دانند و معتقدند که این اقدام پارلمان در همین راستا قابل تبیین و بررسی است.

از جمله مهمترین ویژگی های این شخصیت عراقی می توان به نزدیکی بسیار زیاد او به «متقدی صدر» رهبر جریان صدر عراق اشاره کرد. این درحالی است که وی از تحصیلات عالیه در رشته فلسفه نیز برخوردار بوده و تسلط چشمگیری بر زبان های عربی، فارسی و انگلیسی دارد و بدین ترتیب زمینه های مناسب جهت ورود به کارزار سیاسی را داراست. همین ویژگی ها موجب شده تا بسیاری به این باور برسند که جریان صدر به دنبال وارد کردن جعفر صدر به عرصه سیاسی و آماده کردن او برای جانشینی مقتدی صدر است.

شائبه تلاش جریان صدر برای جایگزین کردن سید جعفر صدر به جای مقتدی صدر زمانی بیش از پیش تقویت شد که رهبر جریان صدر چندی پیش به مدت چند ماه از انظار پنهان ماند و هیچ خبری از وی در دست نبود. پس از چند ماه، تصاویر و فیلم هایی از مقتدی صدر منتشر شد که برای اولین بار نشان می داد وی با عصاء درحال حرکت است.

بر اساس آنچه که گفته شد، غیبت نسبتا طولانی مقتدی صدر از انظار عمومی بار دیگر سناریوی جایگزینی سید جعفر صدر به جای وی را به اذهان متبادر ساخت؛ مسأله که البته تاکنون توسط جریان صدر عراق تکذیب نشده است و این مسأله، خود به تنهایی نشان می دهد که موضوع جانشینی نمی‌تواند صِرفا در حد شایعه و گمانه زنی های رسانه ها باشد.

البته خبر جانشینی جعفر صدر به جای مقتدا صدر در این جریان، مربوط به امروز و دیروز نیست و ریشه در سال های گذشته نیز دارد. درهمین راستا، در اسفندماه سال 1392 بود که یکی از نمایندگان سابق پارلمان عراق اعلام کرد مقتدی صدر از پسرعمویش رسما درخواست کرده تا پس از وی رهبری سیاسی جریان صدر را عهده دار شود. بنابراین، آنچه که امروز از آن تحت عنوان جایگزین شدن جعفر صدر یاد می شود، مسأله تازه ای نیست.

افزون بر تمامی آنچه که گفته شد، حضور سید جعفر صدر در انظار عمومی آن هم درحالی که وی طی سالیان گذشته وارد فعالیت سیاسی محسوسی نشده است، اذهان را نسبت به رابطه کنونی وی با جریان صدر و نقشی که قرار است در آینده در این جریان ایفا کند، مشغول ساخت، به گونه ای که بسیاری از رسانه های عراقی و منطقه ای به گمانه زنی در این خصوص پرداختند.

در همین ارتباط، روزنامه عرب زبان «الشرق الاوسط» چاپ لندن با پرداختن به مسأله سید جعفر صدر و احتمال جایگزین شدن آن به جای مقتدی صدر در جریان صدر عراق، می نویسد: «حضور ناگهانی و غافلگیرکننده جعفر محمد باقر الصدر در انظار عمومی، شائبه ها درخصوص به دست گرفتن رهبری جریان صدر توسط وی را تقویت کرده است».

این روزنامه عرب زبان در ادامه گزارش خود در این خصوص همچنین آورده است: «سید جعفر صدر طی روزها و هفته های اخیر سلسله دیدارهای مختلفی را با شخصیت های برجسته و بارز سیاسی در عراق برگزار کرده است. از جمله این شخصیت های سیاسی برجسته می توان به عادل عبدالمهدی، نخست وزیر، حیدر العبادی، نخست وزیر سابق، سید عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی و محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان عراق اشاره کرد. تمامی این تحرکات حاکی از آن است که قرار است به زودی تغییر و تحولاتی با محوریت جعفر صدر در جریان صدر اتفاق بیفتد».

گزارش الشرق الاوسط درخصوص دیدارهای سیاسی جعفر صدر با شخصیت های برجسته سیاسی در حالی است که گفته می شود قرار است وی دیداری را نیز با «آیت الله سیستانی» مرجعیت عالیقدر شیعیان عراق انجام دهد؛ اتفاقی که اگر رخ دهد، دیگر می توان مسأله جایگزینی وی در جریان صدر به جای مقتدی صدر را امری قطعی و محتوم تلقی کرد.

علاوه بر این، رسانه های دیگر نیز هچون پایگاه عرب زبان «العربی الجدید» به مسأله سید جعفر صدر پرداخته است. این پایگاه نیز در گزارشی اعلام کرده است: «سلسله دیدارهای سید جعفر صدر با شماری از رهبران و شخصیت های برجسته عراقی آن هم پس از سال ها دوری از کارزارهای سیاسی، حامل یک پیام مهم سیاسی است که در آینده از آن رونمایی خواهد شد».